|

حریم خصوصی از اساسی‌ترین حقوق انسان‌ها

در قانون اساسی تعریفی مشخص از حریم خصوصی به دست داده نشده است، اما در پاره‌ای از اصول قانون اساسی مواردی است که می‌تواند به حریم خصوصی افراد ارتباط داشته باشد.

عبدالصمد خرمشاهی-فعال حقوق بشر؛ حقوق‌دان و وکیل: در قانون اساسی تعریفی مشخص از حریم خصوصی به دست داده نشده است، اما در پاره‌ای از اصول قانون اساسی مواردی است که می‌تواند به حریم خصوصی افراد ارتباط داشته باشد.

امروزه در تمام نظام‌های حقوقی دنیا و کشورهای مختلف حریم خصوصی دارای قوانین مخصوص به خود بوده و به آن احترام می‌گذارند، همچنین تجاوز به این حریم را علاوه بر اینکه عملی غیرقانونی می‌دانند، آن را عملی خلاف اخلاق نیز محسوب می‌کنند.

تعرض به حریم خصوصی در واقع تعرض به حقوق اساسی افراد از جمله حقوق شهروندی است، اگرچه ممکن است در تعریف حریم خصوصی افراد در کشورهای مختلف اختلاف نظر جزئی وجود داشته باشد، اما در پذیرش اصل رعایت آن اختلاف‌نظری وجود ندارد.

همان‌گونه که عنوان شد، در پاره‌ای از اصول قانون اساسی به مواردی اشاره شده که می‌تواند مشمول حریم خصوصی قرار بگیرد و شامل حریم خصوصی تلقی شود، از جمله اینکه اصل ۲۲ قانون اساسی می‌گوید؛ حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است، مگر در مواردی که قانون تجویز کند، اصل ۲۵ نیز می‌گوید بازرسی و نرساندن نامه‌ها، ضبط و فاش‌کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها و هرگونه تجسس ممنوع است، 

مگر با حکم قانون. 

علاوه بر این در قوانین مختلف از جمله قانون مجازات اسلامی و جرائم یارانه‌ای در پاره‌ای موارد به حریم خصوصی اشاره شده، همین‌طور در قانون شهروندی بندهایی برای رعایت حریم خصوصی افراد اختصاص یافته است. اگر بخواهیم به این موارد اشاره کنیم، تفتیش منزل به بهانه اینکه ماهواره وجود دارد یا نه با احکام کلی یا اینکه تفتیش اتومبیل‌ها بدون دستور مقام قضائی یا مسائلی که مربوط به مشاغل و حقوق خصوصی افراد مثل آرایشگری و... می‌شود، اگر این‌گونه بخواهیم تعمیم دهیم، 

در واقع خلاف همین اصل است.

یعنی باید تفسیر مضیق بکنیم، در واقع حریم خصوصی حیاط‌خلوت افراد است و افراد می‌خواهند در حیاط‌خلوت خود امنیت داشته باشند، استراحت کنند و این حیاط‌خلوت مفهومی عام دارد، مثل منزل، مثل مکالمه تلفنی، مناسبات الکترونیکی و... به هر حال این حق یعنی حق داشتن حریم خصوصی از اساسی‌ترین حقوق انسان‌هاست و باید دقت شود به آسانی مورد تخطیش و مورد تهدید یا مورد تجاوز قرار نگیرد. 

در همین مورد اشاره می‌کنم به ماده ۳۶ حقوق شهروندی که محل سکونت، اماکن و اشیای خصوصی و وسایل نقلیه افراد را که بر آنها تسلط دارند، حریم خصوصی دانسته، در همین راستا در ماده ۳۵ همین قانون به ممنوعیت تعرض به حریم خصوصی افراد اشاره شده و امنیت اطلاعات در فضای سایبری را از حقوق مسلم شهروندان 

برشمرده است.

 ماحصل کلام با عنایت به اهمیت فراوان حفظ حرمت و احترام و رعایت حریم خصوصی افراد با وجود چنین قوانینی با عنایت به اینکه بعضا شاهد نقض حریم خصوصی افراد از سوی پاره‌ای از مأموران دولت هستیم.

 به نظر می‌رسد تصویب قانون کامل و جامعی که دارای ضمانت اجرائی قوی باشد در جهت رعایت حریم خصوصی افراد مورد نیاز است.