ضرورت تشکیل کمیته بین‌المللی مقابله با گردوغبار
در روزهای گذشته شاهد افزایش گردوخاک و آلودگی هوا در برخی از استان‌های کشور بودیم که شدت آلایندگی به علت ریزگردها باعث تعطیلی خیلی از مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و کارخانه‌ها در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه سوم و چهارم خرداد در استان‌های غربی، جنوبی و مرکزی کشور ایران شد. پدیده گردوغبار رویدادی طبیعی است و در بخش‌هایی از جهان که دارای مناطق خشک و بیابانی وسیع هستند، ایجاد می‌شود.
حسین معافی: در روزهای گذشته شاهد افزایش گردوخاک و آلودگی هوا در برخی از استان‌های کشور بودیم که شدت آلایندگی به علت ریزگردها باعث تعطیلی خیلی از مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و کارخانه‌ها در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه سوم و چهارم خرداد در استان‌های غربی، جنوبی و مرکزی کشور ایران شد. پدیده گردوغبار رویدادی طبیعی است و در بخش‌هایی از جهان که دارای مناطق خشک و بیابانی وسیع هستند، ایجاد می‌شود. وجود بیابان‌های وسیع در کشور عربستان، عراق، سوریه و ایران نمونه‌هایی از این مناطق هستند. ذرات درشت گردوغبار حداکثر می‌توانند به داخل بینی، دهان و حلق راه پیدا کنند، اما ذرات ریز می‌توانند به اعماق بیشتر و نواحی حساس مجرای تنفسی و ریه نفوذ کنند. بیماران قلبی، کودکان، سالخوردگان و افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم، برونشیت و آمفیزم بیشتر در معرض خطر ریزگردها قرار دارند.
سامانه پایش کیفی هوای کشور شاخص آلایندگی در برخی از شهرها را بسیار ناسالم و خطرناک، یعنی رنگ بنفش و قهوه‌ای معرفی کرده است. در روز چهارم خرداد 1401 شاخص آلایندگی در بیشتر شهرهای استان‌های خوزستان، بوشهر، کرمانشاه، درود و سردشت حدود 500 AQI بود که این شاخص، اخطاری جدی برای سلامت همه افراد و بیانگر شرایط اضطراری است. خیمه سنگین ریزگردها در کشور علاوه بر تهدید سلامتی مردم که موضوع خیلی مهمی است و هزینه‌های جانی و مالی زیادی را در پی خواهد داشت، با تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات نیز مشکلات را دوچندان کرده و اگر این روند ادامه پیدا کند، کشور در ماه‌ها و سال‌های آینده با یک چالش مهم دیگر روبه‌رو خواهد شد که اگر درست مدیریت نشود به یک بحران جدی تبدیل می‌شود. کارشناسان محیط زیست کمی بارندگی‌ها، خشک‌سالی، تغییرات جوی و به‌طور ویژه سدسازی‌ها در منطقه را عامل اصلی این ریزگردها می‌دانند که کانون‌های اصلی آنها در کشورهای همسایه است. هواشناسی منشأ بیشتر توده‌های متعدد گردوغبار با ماندگاری بالا را کشورهای عراق و سوریه اعلام کرده است. برای حل مشکل آلودگی هوا بر اثر ریزگردها، ستاد ملی مقابله با ریزگردها تشکیل شده و چند ماه است که فعالیت خود را شروع کرده است. مانند ستاد ملی کرونا این ستاد نیز باید با جدیت و همکاری دولت و مجلس و تمامی سازمان‌های دولتی و بین‌المللی وابسته، فعالیت خود را در اسرع وقت شروع کند و با همکاری کشورهای همسایه کمیته بین‌المللی مقابله با ریزگردها را تشکیل و راهکارهای موقت و دائمی برای مقابله با گردوخاک و ریزگردها را عملیاتی کند. طهماسبی‌بیرگانی، دبیر ستاد ملی گردوغبار، با اشاره به برنامه‌های میان‌مدت مقابله با گردوغبار اعلام می‌دارد: نشست وزیران ۱۲ کشوری که از منظر گسیل گردوغبار بر کشور ما تأثیر دارند، در تیرماه امسال در تهران برگزار خواهد شد که بنا داریم برنامه عمل منطقه‌ای برای حوزه خلیج‌فارس، به‌ویژه برای کشورهایی که بیشترین گسیل گردوغبار را دارند، اجرا کنیم. وی اظهار کرد: امیدواریم با تصویب اقدامات پیشنهادی کشور بتوانیم در طولانی‌مدت با همکاری مجامع بین‌المللی، طرح مقابله با گردوغبار را با چشم‌انداز روشن‌تری پیگیری کنیم. طبق برآوردهای ستاد ملی گردوغبار، در کشور همسایه غربی حدود ۲۴ میلیون هکتار مناطق غبارخیز وجود دارد که لازم است این کشور به‌صورت جدی‌تری مدیریت گردوغبار را در اولویت قرار دهد. کارشناسان محیط زیست اعلام می‌کنند که پنج کانون از هشت کانون بسیار بزرگ اطراف ایران با وسعت حدود ۲۷۰ میلیون هکتار، در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس واقع شده‌اند که با توجه به روابط خوب و دیپلماتیک با برخی از این کشورها، به‌ویژه عراق و سوریه، می‌توان گام‌های مؤثری در این زمینه برداشت. مذاکرات دیپلماتیک با سازمان ملل و کنوانسیون‌های زیست‌محیطی به‌ویژه کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی و کنوانسیون تنوع زیستی و محیط زیست سازمان ملل (UNEP) و کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه (SCAP) می‌تواند نقش بزرگی در مقابله با ریزگردها در منطقه ایفا کند. شایسته است که دولت و مجلس به‌صورت جدی و در اولین فرصت علاوه بر پیگیری مصوبات ستاد ملی مقابله با ریزگردها و کمک برای حل این معضل، کمیته‌ای بین‌المللی در این زمینه تشکیل و با همکاری‌های سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی، آلایندگی ریزگردها را بررسی کرده و راهکارها و اقدامات عملیاتی را انجام دهند.
