پیروزی با طعم شکست

نخست‌وزیر بریتانیا مهم‌ترین مانع در مسیر تداوم حضور خود در خانه شماره 10 داونینگ‌استریت را از پیش‌رو برداشت اما چشم‌انداز موقعیت او متزلزل به نظر می‌رسد. بوریس جانسون که به دلیل رسوایی «پارتی‌گیت» و برگزاری یک جشن در اوج دوران همه‌گیری کرونا تحت فشار هم‌حزبی‌های محافظه‌کار خود قرار داشت، شامگاه دوشنبه از استیضاح درون‌حزبی، جان سالم به در برد.  از مجموع گروه پارلمانی محافظه‌کاران ۱۴۸ نماینده موافق برکناری جانسون از ریاست حزب بودند و ۲۱۱ نفر با ادامه کار او در این مقام موافقت کردند. ماجرای «پارتی‌گیت» پس از آن مطرح شد که معلوم شد اعضای دولت و کارمندان حزب محافظه‌‌کار در دوران همه‌گیری ویروس کرونا در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ با نقض قوانین موجود دست به برگزاری پارتی‌ها و میهمانی‌های دسته‌جمعی در محل سکونت و دفتر نخست‌وزیر در خیابان داونینگِ لندن و سایر ساختمان‌های دولتی زدند.  جانسون اولین نخست‌وزیر تاریخ طولانی بریتانیا شناخته می‌شود که هنگام حضور در این سمت قانون‌شکنی کرده است. صبح دوشنبه و در حالی که بریتانیا از جشن‌های چهارروزه هفتادمین سالگرد سلطنت ملکه الیزابت دوم بیرون آمد، گراهام باردی، رئیس کمیته ۱۹۲۲ حزب محافظه‌کار اعلام کرد که درخواست 54 عضو این حزب که ۱۵ درصد گروه پارلمانی حزب را شامل می‌شود، برای استیضاح بوریس جانسون از سوی رهبری حزب دریافت شده است. 

برگزاری جلسه رأی اعتماد درون‌حزبی به نخست‌وزیر بریتانیا دو سال و نیم پس از پیروزی قاطع حزب محافظه‌کار در انتخابات رخ داد. عملکرد دولت محافظه‌کار بریتانیا و شخص بوریس جانسون در رویارویی با بیماری کووید ۱۹ از همان ماه مارس ۲۰۲۰ با انتقاد گسترده‌ای همراه شد. وزیر بهداشت کابینه محافظه‌کار جانسون هم به جرم نقض محدودیت‌ها، یکی از قربانیان سیاسی بحران سلامت در دولت بریتانیا بود. با وجود رأی اعتماد حزب محافظه‌کار به جانسون، این واقعیت که او با اختلاف بسیار کمی رأی اعتماد گرفته است و بخش گسترده‌ای از حزبش علیه او هستند باعث شده موقعیت سیاسی‌اش همچنان متزلزل باشد. قبل از برگزاری جلسه رأی اعتماد این اطمینان وجود داشت که مخالفان جانسون در حزب به ۱۸۰ نماینده لازم برای کنارزدنش نمی‌رسند؛ به‌ویژه به این علت که هنوز معلوم نیست چه کسی نامزد اصلی جانشینی او باشد. با این همه آینده سیاسی او هنوز روشن نیست. میزان محبوبیت او و حزبش در نظرسنجی‌ها همچنان رو به سقوط هستند و رسوایی‌های دیگری نیز دست و پای نمایندگانی از این حزب را گرفته‌اند: از جمله نماینده‌ای که متهم به زیرپاگذاشتن قوانین مربوط به لابی‌گری است و دیگری که در موضوع آزار جنسی یک پسربچه ۱۵ساله توسط دادگاه مقصر شناخته 

شده است. اگر جانسون تحت فشار سیاسی حزب خود استعفا دهد، اعضای حزب محافظه‌کار بریتانیا، رهبر جدیدی انتخاب می‌کنند که نخست‌وزیری به او خواهد رسید. نامزدهای رهبری باید از حمایت حداقل هشت نماینده مجلس برخوردار باشند. اگر تنها دو نامزد به میان بیایند رأی پستی بین اعضای حزب برگزار خواهد شد و اگر بیش از دو نامزد در میان باشند، رأی‌گیری دومرحله‌ای می‌شود: اول نمایندگان محافظه‌کار مجلس رأی می‌دهند و سپس رأی‌گیری در سطح اعضا برگزار می‌شود.

چشم‌اندازی متزلزل

بوریس جانسون نمی‌خواست هیچ‌وقت با ترزا می، سلف خود مقایسه شود اما رأی اعتمادی که به او دادند، بدتر از رأی اعتماد به ترزا می‌ بود. جانسون اکثریت حامیان خود و بیش از ۴۰ درصد حامیان پارلمانی را از دست داده است. پیروزی با ۲۱۱ رأی در مقابل ۱۴۸ رأی، جایی در میانه منطقه خاکستری است؛ نه بردی قاطع و نه باخت. این همان نتیجه‌ای است که «که‌یر استارمر» رهبر حزب کارگر رقیب دولت محافظه‌کار جانسون می‌خواست: نگه‌داشتن جانسون بالای آب؛ اما به مرور به زیر آب می‌رود و به آرامی غرق می‌شود. فعلا برآیند کار این است که نخست‌وزیر به کارش ادامه می‌دهد: اما سنگینی آن ۱۴۸ رأی عدم‌ اعتماد او را عقب می‌کشد و میدان مانورش را محدود می‌کند. با نخست‌وزیرشدن بوریس جانسون، بسیاری تصور می‌کردند که او صد روز هم دوام نمی‌آورد، چون ضرب‌الاجل ۳۱ اکتبر ۲۰۱۹ را برای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا تعیین کرده بود. اما موفق شد اکثریت را از آن خود کند و ظاهرا برای دوره‌ای نسبتا طولانی در دفتر نخست‌وزیری بریتانیا باقی بماند. امروز او به اندازه گوردون براون، نخست‌وزیر مانده است؛ نزدیک به سه سال. باید تا ماه آگوست دوام بیاورد تا از ترزا می‌ (سه سال و ۱۱ روز) پیشی بگیرد؛ اما روند سقوط جانسون آغاز شده است.  «آنته دیترت»، تحلیلگر دویچه‌وله، می‌نویسد: «با وجود اینکه رأی عدم اعتماد به بوریس جانسون به حد نصاب لازم نرسید، اما این یک نتیجه فاجعه‌بار برای او و نشانه این است که جنگ داخلی در این حزب تازه شروع شده است. نه جانسون و نه حزب او به آرامش نمی‌رسند. مخالفان جانسون از جناح‌های مختلف حزب محافظه‌کار هستند، از جناح راست افراطی که می‌خواهد برگزیت سخت‌تری به اجرا گذاشته شود و همچنین از اردوگاه بزرگی از مخالفان جدی برگزیت در این حزب. در نتیجه تفاوتی نمی‌کند که جانسون به کدام سمت بچرخد، چراکه در هر حال یکی از این جناح‌ها مخالف او خواهد بود و این امر متحدکردن مخالفان درون حزب برای حمایت از او را بسیار دشوار می‌کند.  همچنین دو انتخابات میان‌دوره‌ای مهم در پایان ژوئن در بریتانیا در پیش است که گمان می‌رود محافظه‌کاران در آن شکست خواهند خورد.