ریاست دوره‌ای جمهوری چک بر اتحادیه اروپا

 جمهوری چک و پتر فیالا نخست‌وزیر محافظه‌کار آن، از اول جولای، 10 تیر 1401، آماده ‌شدند تا پس از فرانسه، ریاست دوره‌ای شورای اتحادیه اروپا را به‌مدت شش ماه به‌ عهده بگیرند. ریاست‌جمهوری چک دومین بار از زمان پیوستن این کشور به این اتحادیه در 2004 محسوب می‌شود. همچنین قرار است یک‌سری نشست‌ها در سطح وزرا و دست‌کم یک اجلاس با حضور 27 رهبر کشورهای عضو اتحادیه اروپا در چک برگزار شود. پراگ وعده داد که کمک به اوکراین را در محورهایی مانند بحران پناه‌جویان و بازسازی این کشور و همچنین امنیت انرژی اروپا پیگیری کند. امانوئل مکرون روی پراگ حساب می‌کند تا ایده‌اش در مورد جامعه سیاسی اروپا که قصد دارد «شرکای خود را در مقیاس قاره‌ای، فراتر از اتحادیه اروپا، دور هم جمع کند» محقق شود. رئیس‌جمهور فرانسه قبلا اعلام کرده بود که در ماه اکتبر در پایتخت چک «اولین نشست» این گروه که از «ایسلند تا اوکراین» را گرد هم می‌آورد، برگزار خواهد کرد. بسیاری در شرق نگران آن هستند که این طرح در واقع جایگزینی برای گسترش اتحادیه اروپا باشد.

پراگ یکی از حامیان سرسخت ورود اعضای جدید به‌ عرصه اروپاست که بخشی از گروه کشورهای کمونیستی سابق بود که در سال 2004 به اتحادیه اروپا پیوسته و علاقه خاصی به اطمینان‌دادن به نامزدها نشان می‌دهد. به‌شدت از عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا حمایت می‌کند و عمیقا بر این باور است که اوکراین شرایط لازم برای پیوستن به اتحادیه اروپا را دارد. چک هم‌زمان بر این باور است در شرایط کنونی اوکراین نیازی به سربازان چکی ندارد. چک اعلام کرده که در دوران ریاست شش‌ماهه خود بر شورای اروپا جنگ و همه پیامدهای آن مانند مشکلات تأمین انرژی، هزینه میزبانی از پناهندگان یا بازسازی کشور را در مرکز ریاست دوره‌ای خود قرار می‌دهد. چک به‌ دنبال تمرکز بر جنگ اوکراین و پیامدهای آن است که شامل موجی از آوارگان و مهاجران و همچنین امنیت انرژی می‌شود. اولین موضوعی که ریاست دوره‌ای چک باید به آن بپردازد، امنیت انرژی خواهد بود. 12 کشور عضو قبلا شاهد قطع یا کاهش عرضه گاز خود توسط روسیه بوده‌اند، به این دلیل که خط لوله نورد استریم 1 در‌حال تعمیر است.

نخست‌وزیر چک که به احتیاط زیاد و سخنان سنجیده‌اش مشهور است، هیچ چیزی در انتقاد یا حمایت از پروژه جامعه سیاسی اروپا نگفته است. اما پراگ نگران است که آیا جامعه سیاسی اروپا راهی برای اجتناب از گسترش به کشورهای بالکان و شاید به اوکراین و مولداوی خواهد بود؟ اوکراین و مولداوی، در 23 ژوئن، 2 تیر 1401، رسما عنوان نامزدی ادغام در اتحادیه اروپا را گرفتند. چک از سخن‌گفتن درباره احتمال نشست پراگ برای جلسه این گروه جدید، بسیار محتاط است، جلسه‌ای که برای 6 و 7 اکتبر 2022، (16 و 17 مهر 1401) برنامه‌ریزی شده است. نخست پتر فیالا نخست‌وزیر پس از دیدار با چارلز میشل رئیس شورای اروپا، اعلام کرد که نشست غیررسمی اتحادیه اروپا در پراگ برگزار خواهد شد. موضوع این اجلاس همکاری گسترده‌تر اتحادیه اروپا با کشورهای غیرعضو خواهد بود. اروپای وسیع‌تر، مفهومی است که توسط فرانسه پیشنهاد شده و بیشتر برای همکاری کشورهایی است که قصد دارند به اتحادیه اروپا بپیوندند. به‌نظر می‌رسد فرصت همکاری نزدیک‌تر برای این کشورها فراهم باشد.

در این مرحله، جمهوری چک چیزی جز یک نشست غیررسمی ‌بین بیست‌و‌هفت کشور برنامه‌ریزی نمی‌کند. به‌طوری که آنها بتوانند درباره وضعیت اوکراین و تحول پرونده بالکان غربی بحث کنند. چک‌ها نمی‌‌خواهند کشورهای بالکان غربی را دعوت کنند تا آنچه در 23 ژوئن اتفاق افتاد تکرار شود. در آن روز، نشست سران این کشورها در بروکسل، هیچ پیشرفتی در ادغام آینده آنها نداشت. قبل از تهاجم روسیه به اوکراین، جمهوری چک برنامه‌ریزی کرده بود که ریاست دوره‌ای خود را با نشست بیست‌و‌هفت کشور در پایتخت خود، در اول جولای، 10 تیر 1401، آغاز کند که به روابط بین کشورهای آتلانتیک اختصاص داده شود. تقریبا سه‌چهارم اتباع چک‌ از عضویت جمهوری چک در ائتلاف آتلانتیک شمالی (ناتو) راضی هستند که بیشترین سهم از زمان پیوستن این کشور به این اتحاد در سال 1999 است. برای اکثریت چک‌ها، ناتو تضمین صلح در این کشور و اروپاست. مؤسسه آمار CVVM مدعی است حمله روسیه به اوکراین تأثیر زیادی در این ارتباط داشته است. در نظرسنجی قبلی در سال 2020، تنها 58 درصد از چک‌ها از عضویت در ناتو ابراز رضایت کردند. در‌حالی‌که در این نظرسنجی اخیر 73 درصد از مردم از حضور چک به‌عنوان عضو ناتو ابراز رضایت کرده‌اند. براساس آمار افراد جوان‌تر یا میان‌سال نقش ناتو را مثبت‌تر ارزیابی کرده اما افراد بالای 65 سال نقش ناتو را مثبت ارزیابی نمی‌کنند.