بلوچ‌های غیور در برابر مهاجمان
در اوایل اکتبر ۱۸۷۷ ژنرال ریجنالد ادوارد هری دایر که در بلوچستان به ژنرال دایر شهرت داشت، دنبال بهانه‌ای بود که وارد بلوچستان شود. بلوچستانی که بعدا شکست انگلیس در آن رقم خورد و انگلیس هم آن را سه پاره و بین سه کشور ایران، هند که بعد پاکستان از آن جدا شد و افغانستان تقسیم کرد. در آن روزها انگلیس بر شبه‌قاره تسلط یافته و کمپانی هند شرقی شکل گرفته بود.
کریم بخش کردی‌تمندانی: در اوایل اکتبر ۱۸۷۷ ژنرال ریجنالد ادوارد هری دایر که در بلوچستان به ژنرال دایر شهرت داشت، دنبال بهانه‌ای بود که وارد بلوچستان شود. بلوچستانی که بعدا شکست انگلیس در آن رقم خورد و انگلیس هم آن را سه پاره و بین سه کشور ایران، هند که بعد پاکستان از آن جدا شد و افغانستان تقسیم کرد. در آن روزها انگلیس بر شبه‌قاره تسلط یافته و کمپانی هند شرقی شکل گرفته بود. استعمار حسی سیری‌ناپذیر داشت که به شبه‌قاره هند راضی نبود. در بلوچستان ایران، قوم بلوچ مردانه مقاومت کرد. در کوه‌های مورپیش و اطراف گشت سراوان، سردار خلیل‌خان گمشادزهی، در مرکز سرحد خاش سردار جیهندخان یارمحمدزهی، در مرکز بلوچستان و نزدیک زاهدان سردار جماخان اسماعیل‌زهی و سردار ملکشاه‌خان نارویی و دیگر اقوام و طوایف بلوچ وارد نبردی سخت با انگلیس شدند. انگلیس به بهانه همکاری بلوچ‌ها با قوای آلمانی و به هدف برقراری خط آهن و تلگراف در بلوچستان وارد این سرزمین شد و حدود پنج سال برای تثبیت خود در این منطقه ماند. سرداران بلوچ را نه تطمیع و نه جنگ تسلیم نکرد. پنج سال جنگ بین مردمی با دست خالی و قدرتی نظامی تا دندان مسلح طول کشید. در این جنگ نابرابر، سردار خلیل‌خان گمشادزهی و بسیاری از جنگجویان بلوچ به شهادت رسیدند و جنرال دایر عرصه را تنگ دید و تصمیم به خروج از بلوچستان گرفت. تعدادی از جنگجویان بلوچ و سردار جیهندخان و فرزندش بجار را به اسارت گرفت تا به هند انتقال دهد. در نیمه‌های شب نورمحمد‌خان و تعدادی از افراد به اسارت گرفته‌شده از سیم‌‌خاردارهای در مسیر انتقال گریختند و برای آزادی سردار جیهندخان و دیگر اسرا راه را بر سپاه انگلیس در دره‌ای تنگ به نام نالک نزدیک قله تفتان بستند. در این نبرد سخت، جیهند و یارانش آزاد و بیش از ۳۰۰ نفر از نیروهای انگلیس کشته شدند. جنرال دایر بعد از پنج سال ماندن در بلوچستان شکست‌خورده به هند بازگشت و خاطرات تلخ این پنج سال را در کتابی تحت عنوان «مهاجمان سرحد» نوشت. کتابی که او به عنوان مهاجمی اشغالگر به بلوچستان نوشته و بر مدافعان غیور بلوچستان نام مهاجم گذاشته است. نبرد سرنوشت‌ساز نالک در هشتم تیر ۱۲۹۵ اتفاق افتاد و روز پیروزی عشایر بلوچ بر استعمار پیر انگلیس بود؛ روزی که برای بلوچستان و قوم بلوچ مایه افتخار است. متأسفانه سال‌هاست هنرمندان درباره بلوچستان فیلم می‌سازند و در بیشتر این فیلم‌ها از قوم بلوچ خشونت و قاچاق نشان می‌دهند. شاید آنان از تاریخ این قوم غیور و دفاع آنان از آب و خاک بی‌خبرند. کاش هنرمندان کشور ما از زبان دشمنان و استعمارگران قوم بلوچ را می‌شناختند و مردانگی این قوم را بر پرده سینما و صفحه تلویزیون نشان می‌دادند تا همه ایرانیان به آن افتخار کنند. آری حدود یک قرن از نبرد بین یک ابرقدرت نظامی و قوم بلوچ گذشت و متأسفانه در تاریخ این سرزمین کمتر به آن پرداخته شده و تنها خاطرات جنرال دایر تحت عنوان «مهاجمان سرحد» بیانگر گوشه‌ای از تاریخ پر‌افتخار بلوچ و بلوچستان است.
