در آستانه یک‌سالگی حکومت طالبان، هنوز سرنوشت «هبت‌الله آخوندزاده» مشخص نیست
در جست‌وجوی رهبر نامرئی
نزدیک به یک سال از سلطه طالبان بر افغانستان می‌گذرد، اما هنوز رهبر این جریان افراطی در انظار عمومی حاضر نشده است. هیچ تصویر تازه‌ای از ملا هبت‌الله آخوندزاده که در سال ۲۰۱۶ و پس از کشته‌شدن اخترمنصور، با کشمکش فراوان در مسند رهبری گروه طالبان قرار گرفت، منتشر نشده و دست‌کم از دو سال پیش به این سو هیچ پیام صوتی نیز از او منتشر نشده است.
نزدیک به یک سال از سلطه طالبان بر افغانستان می‌گذرد، اما هنوز رهبر این جریان افراطی در انظار عمومی حاضر نشده است. هیچ تصویر تازه‌ای از ملا هبت‌الله آخوندزاده که در سال ۲۰۱۶ و پس از کشته‌شدن اخترمنصور، با کشمکش فراوان در مسند رهبری گروه طالبان قرار گرفت، منتشر نشده و دست‌کم از دو سال پیش به این سو هیچ پیام صوتی نیز از او منتشر نشده است. پیش از سال ۲۰۱۹ و اغلب در مناسبت‌هایی مانند عید، همواره پیام صوتی ملا هبت‌الله خطاب به جنگجویان تحت امرش منتشر می‌شد. انتظار می‌رفت که در سال ۲۰۲۰، هم‌زمان با امضای توافق‌نامه بین هیئت سیاسی طالبان و ایالات متحده در قطر، از ملا هبت‌الله پیام تصویری یا دست‌کم صوتی منتشر شود، اما از جانب او تنها یک اعلامیه بدون امضا منتشر شد.
طالبان در روز پنجشنبه هم با انتشار بیانیه‌ای منتسب به این رهبر نامرئی خود، اعلام کرد که تهمت‌زدن به مسئولان و انتقاد از آنان در اسلام جایز نیست و مجازات در پی دارد. بر این اساس «دشنام‌دادن، دست‌‌درازی یا تعرض‌کردن به مسئولان و پاره‌کردن لباس آنان «تاوان» خواهد داشت». او همچنین در این بیانیه گفت «توهین در دادگاه و ایجاد اختلال در جلسات قضائی نیز مجازات خواهد داشت».
این‌گونه بیانیه‌ها و اعلامیه‌ها در حالی هر‌از‌گاهی منتشر می‌شوند که گزارش‌هایی درباره مرگ رهبر طالبان در نتیجه یک حمله انتحاری در کویته پاکستان وجود دارد.
طالبان در حدود یک سال گذشته که بر افغانستان حاکم شده چندین بیانیه منسوب به هبت‌الله آخوندزاده را پخش کرده‌اند که تمامی این فرمان‌ها، محدودیت‌های سختی را برای شهروندان افغانستان ایجاد کرده‌اند. آخوندزاده، سومین رهبر گروه طالبان است و پس از ملا اختر منصور، دومین رهبر طالبان که بر اثر حمله پهپاد‌ی نیروهای آمریکایی در مرز ایران و پاکستان کشته شد، به رهبری این گروه رسید. ملا محمد عمر حدود ۲۷ سال پیش در استان کندهار در جنوب افغانستان، گروه طالبان را ایجاد کرد. از ملا محمد عمر، نخستین رهبر طالبان فقط دو عکس از جوانی و کهنسالی‌اش دیده شده است. طالبان، مرگ ملا محمد عمر را چندین سال پنهان کردند.
تاکنون هیچ تصویری از ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان دیده نشده است.در‌حالی‌که بیانیه‌های زیادی به نام او صادر شده و گزارش‌هایی به نقل از طالبان از حضورش در نماز عید و در نشست عالمان طالبان در لویه جرگه و دیدارش با چند نفر از بازرگانان کندهاری وجود دارد، اما تاکنون هیچ رسانه‌ای، تصویری از او پخش نکرده است. ملا هبت‌الله حدود 60 سال دارد و در شهرستان پنجوایی قندهار متولد شده است. او پشتون و متعلق به قبیله نورزایی است.
در جریان فروپاشی دولت پیشین افغانستان و مسلط‌شدن طالبان بر افغانستان، هم شبه‌نظامیان این گروه تروریستی و هم مردم افغانستان انتظار داشتند که صورت شخصی را که سال‌ها برای مسلط‌شدن بر افغانستان جنگیده است، ببینند اما بازهم اعلامیه‌های بدون امضا و با همان ادبیات همیشگی که از طرف رهبری طالبان منتشر می‌شود، به نام او منتشر شد.
در اوایل سپتامبر 2021 و دو هفته پس از سلطه طالبان بر کابل، شب‌هنگام شایعه شد که ملا هبت‌الله از قندهار راهی کابل شده و قرار است تا لحظاتی دیگر وارد شهر شود. در آن شب، آسمان کابل را گلوله‌های هوایی جنگجویان طالبان شعله‌ور کرد. در نتیجه گلوله‌های افراد طالبان که به قصد ابراز شادمانی برای ورود رهبرشان به کابل شلیک شد، چندین نفر زخمی شدند اما چند ساعت بعد مشخص شد که خبر ورود هبت‌الله یک شایعه بوده است و شبه‌نظامیان طالبان غافلگیر شدند.
هرچند ملا عمر، بنیان‌گذار گروه تروریستی طالبان نیز چه در زمان حاکمیت بر افغانستان و چه در زمان جنگ چریکی علیه دولت پیشین افغانستان و نیروهای ناتو، پنهانی زیست و در خفا مُرد، اما از هبت‌الله انتظار می‌رفت که زیستن در انزوا را تکرار نکند؛ چون دیگر هیچ نیروی خارجی‌ای در افغانستان حضور ندارد و سران حکومت طالبان نیز مدعی‌اند که جنگ تمام شده و هیچ تهدیدی علیه این گروه باقی نمانده است.
هبت‌الله پیش از آنکه به رهبری طالبان منصوب شود، قاضی‌القضات این گروه تروریستی بود و در مدارس دینی طالبان در پاکستان مشغول تدریس و صدور فتوا بود. گفته می‌شود هبت‌الله هیچ سابقه‌‌ای در رهبری جنگ و حضور در جبهه‌های جنگ به‌عنوان فرمانده ندارد و بیشتر به‌عنوان یک «شیخ‌الحدیث» در مراکز آموزشی و محاکم محلی طالبان فعالیت کرده است.
اخبار متناقض
از سال ۲۰۱۹ تاکنون هیچ پیام صوتی‌ای از هبت‌الله منتشر نشده و بارها رسانه‌ها به نقل از منابع مختلف، خبر مرگ او را منتشر کرده‌اند. در ماه جولای ۲۰۲۰، نشریه فارن‌پالیسی به نقل از مقامات طالبان نوشت که هبت‌الله بر اثر ابتلا به ویروس کرونا درگذشته است. در پی آن هم روزنامه هشت صبح افغانستان در فوریه ۲۰۲۰ گزارش داد هبت‌الله چند ماه پیش در نتیجه یک انفجار در شهر کویته پاکستان کشته شده است.
در تازه‌ترین مورد، شبکه خبری سی‌ان‌ان نیوز به نقل از منبعی آگاه در میان طالبان گفته است که هبت‌الله آخوندزاده یک سال پیش در نتیجه یک حمله انتحاری در پاکستان کشته شده است. در گزارش این شبکه خبری جزئیات بیشتری درباره کشته‌شدن رهبر مخفی طالبان نیامده است، اما رسانه‌های پاکستانی پیش‌تر از انفجار و حمله انتحاری به رهبر طالبان در شهر کویته پاکستان خبر داده بودند. طالبان همواره در پاسخ به گزارش رسانه‌ها درباره مرگ هبت‌الله، بدون ارائه اسناد و شواهد گفته‌اند او زنده است و طالبان را رهبری می‌کند. آخرین عکسی که از ملا هبت‌الله منتشر شد، او را در یک کتابخانه نشان می‌دهد که مشخص نیست در کجا قرار دارد و مربوط به چه زمانی است. این عکس را «نظرمحمد مطمئن» رئیس کمیته المپیک در حکومت طالبان، در اواخر آگوست 2021 منتشر کرد و نوشت: «شیخ هبت‌الله آخوندزاده که گفته می‌شود از یک سال پیش دیگر زنده نیست، در قندهار حضور دارد و به‌زودی همه او را خواهند دید». این در حالی است که در عکس منتشر‌شده از هبت‌الله که ادعا می‌شود تازه است و در قندهار گرفته شده، هیچ چیز مشخصی مبنی بر ادعای زنده‌بودن و حضور او در قندهار وجود ندارد. با گذشت نزدیک به یک سال از سلطه طالبان بر افغانستان و با وجود اعلام کابینه طالبان و آغاز سفرهای اعضای کابینه این گروه به کشورهای منطقه، از زنده‌بودن رهبر این گروه هیچ نشانه‌ای بیرون داده نشده است. با در‌نظر‌داشتن اینکه طالبان مرگ ملا عمر را به مدت دو سال از جنگجویان این گروه و مردم پنهان نگه داشته بودند، غیبت طولانی هبت‌الله، آن‌هم در شرایطی که افغانستان به کنترل این گروه در آمده است، شک و تردید نسبت به زنده‌بودن او را تقویت می‌کند. طالبان پیش از این هم مرگ رهبران خود را مخفی کرده است. ملا عمر در آوریل ۲۰۱۳ درگذشت اما طالبان در جولای ۲۰۱۵ مرگ او را تأیید کردند. طالبان در آن زمان علت مرگ ملا عمر را « قضای الهی» و دلیل پنهان نگهداشتن مرگش را «مصلحت علما» اعلام کردند، اما تاکنون درباره پنهان نگهداشتن علت غیبت طولانی ملا هبت‌الله چیزی نگفته‌اند. اعلام مرگ ملا عمر پس از دو سال مخفی‌کاری باعث شکاف بزرگی میان طالبان شد؛ چون بسیاری از فرماندهان این گروه به صداقت اطرافیان ملا عمر و کسانی که در هسته رهبری این گروه حضور داشتند، شک کردند؛ داعش از همین شکافی که مرگ ملا عمر بر جای گذاشت، سر برآورد.
اکنون به نظر می‌رسد تنها توجیه طالبان برای مخفی نگهداشتن مرگ یا محل زندگی هبت‌الله، حذف‌نشدن نام شماری از رهبران این گروه از فهرست سیاه سازمان ملل باشد.
