کشتی حفاری ترکیه و تابستان داغ در مدیترانه

‌ سخنان فاتح دونمز، وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه مبنی بر اینکه «کشتی حفاری جدید «عبدالحمید خان» را در تاریخ 9 آگوست از شهر مرسین بدرقه خواهیم کرد»، نگرانی مقامات یونانی آتن را برانگیخته است. رسانه‌های یونان این خبر را با تیترهای «تابستان گرم در مدیترانه، توفان در ماه آگوست، تابستان آرام در مدیترانه یک رؤیاست، تحریک حفاری از سوی ترکیه» برجسته کرده و مدعی‌اند محل فعالیت حفاری کشتی یادشده هنوز تعیین نشده اما مأموریت آن در منطقه «میهن آبی» و در دریای مدیترانه خواهد بود. کشتی حفاری «عبدالحمید خان» با 238 متر طول و 42 متر عرض از کشتی‌های نسل هفتم و مدرن‌ترین کشتی حفاری در ناوگان ترکیه محسوب می‌شود. این کشتی حفاری از فناوری پیشرفته‌تری نسبت به شناورهای نسل ششم برخوردار است که قابلیت حفاری دریایی تحت فشار بسیار بالا در عمق 12هزار تا 12هزارو 500 متری را دارند. کشتی‌های نسل هفتم قادر به انجام فعالیت حفاری در عمق بیشتر هستند. ترکیه در سال 2021 با شرکت Daewoo کره جنوبی قرارداد تهیه چهارمین کشتی حفاری خود را امضا کرد. آنکارا سه کشتی حفاری دارد که در‌حال‌حاضر در دریای سیاه در حال انجام فعالیت تحقیقاتی هستند. ترکیه مدعی است تابستان 2020 فعالیت اکتشافی کشتی «اوروچ رئیس» در شرق مدیترانه موجب تشدید تنش در روابط یونان و ترکیه شد. ترکیه در سال 2021 اعلام کرد ذخایر 400 میلیارد مترمکعبی در دریای سیاه را کشف کرده و در نظر دارد در سال 2026 میلادی 25 درصد نیاز گازی خود را از میادین مورد نظر تأمین کند. در‌حال‌حاضر ترکیه 9/44 درصد گاز خود را از روسیه، 1/16 درصد از ایران و 15 درصد را نیز از آذربایجان تأمین می‌کند. اظهارات مقامات ترکیه مبنی بر آغاز فعالیت چهارمین کشتی حفاری و اعزام آن به مدیترانه در ماه آینده برای دولت آتن کاملا قابل انتظار بود. در بهار سال جاری، در آتن این ارزیابی وجود داشت که فعالیت چهارمین کشتی حفاری شرکت نفت ترکیه پس از 15 جولای آغاز خواهد شد و تعیین تاریخ دقیق آن به حل برخی مسائل فنی بستگی داشت. در این مورد به نظر می‌رسد که ترکیه به‌دنبال یک کشتی کوچک‌تر کمکی برای همراهی کشتی «عبدالحمید خان» است، در‌حالی‌که مانند گذشته، در یافتن کادر علمی متخصص نیز با مشکل مواجه است. انتظار می‌رود که حداکثر تا اواسط آگوست این مشکلات برطرف شود. بر اساس سناریوی خوش‌بینانه، این کشتی به آب‌های جنوبی ترکیه و در محدوده فلات قاره شناخته‌شده این کشور اعزام خواهد شد.

منابع یونانی سناریوی استقرار کشتی حفاری در نیمه شمالی بلوک 6 منطقه انحصاری اقتصادی قبرس را بسیار قوی می‌دانند. بخش جنوبی بلوک 6 توسط کنسرسیوم ENI/TOTAL در حال حفاری است. بدترین سناریو این است که «عبدالحمید خان» به منطقه شرق مدیترانه و اژه که کشتی تحقیقاتی «عروج رئیس» در تابستان 2020 در آنجا فعالیت می‌کرد، وارد شود. داده‌های لرزه‌ای احتمال وجود میدان گاز طبیعی در این مناطق حفاری را نشان می‌دهد.

وزیر خارجه یونان اخیرا اعلام داشته یونان با هرگونه توسل به زور برای حل‌وفصل اختلافات دریایی مخالف است و بر حل‌وفصل صلح‌آمیز اختلافات تأکید دارد. یونان از اعضای بنیان‌گذار سازمان ملل و عضو اتحادیه اروپاست و همواره از حامیان حقوق بین‌المللی و نظم بین‌المللی مبتنی بر قواعد بوده است.

روابط بین ترکیه و یونان، دو عضو ناتو اغلب دچار تنش بوده و سال گذشته این روابط به‌شدت رو به وخامت گذاشت و کشتی‌های جنگی در شرق مدیترانه در نزاع بر سر مرزهای دریایی و حقوق انرژی با هم روبه‌رو شدند. ترکیه بارها از یونان خواسته است تا راه‌حل‌های سیاسی مسالمت‌آمیز را به‌جای راه‌حل‌های تهاجمی اتخاذ کند. روابط یونان و ترکیه به‌دلیل رقابت بر سر مرزبندی‌های دریایی که بر حقوق حفاری انرژی در شرق مدیترانه تأثیر گذاشته، هرازچندی با بحران روبه‌رو می‌شود. تنش‌ها در سال 2020 بر سر حقوق حفاری اکتشافی در مناطقی در دریای مدیترانه که یونان و قبرس مدعی هستند آنجا منطقه اقتصادی انحصاری خودشان است، به اوج خود رسید و به یک بن‌بست دریایی منجر شد. ترکیه مدعی است یونان با نظامی‌‌کردن جزایر در دریای اژه توافق‌های بین‌المللی را نقض می‌کند. این در حالی است که آتن تأکید دارد که باید از این جزایر که اکثرا در نزدیکی ساحل ترکیه قرار دارند در برابر حمله بالقوه با استفاده از ناوگان بزرگ هاور کرافت نظامی ترکیه دفاع کند. به‌باور ترکیه، این کشور همواره بر حق خود در زمینه اکتشاف و استخراج نفت و گاز در دریای مدیترانه و در آب‌هایی که متعلق به خود می‎‌داند، تأکید دارد.