10 میلیون نفر بی‌کار می‌شوند؟
این روزها بحث محدودیت‌های اعمال‌شده در فضای مجازی و همچنین ادامه فیلترینگ اینستاگرام و کاهش درآمد کسبوکارهای اینترنتی نگرانی‌های بسیاری را به وجود آورده است. هرچند رسانه‌ها از قول مسئولان پیشنهاد داده‌اند تا افراد و دست‌اندرکاران کسبوکارهای مجازی به‌جای اینستاگرام به سراغ روبیکا بروند؛
مریم حسینی: این روزها بحث محدودیت‌های اعمال‌شده در فضای مجازی و همچنین ادامه فیلترینگ اینستاگرام و کاهش درآمد کسبوکارهای اینترنتی نگرانی‌های بسیاری را به وجود آورده است. هرچند رسانه‌ها از قول مسئولان پیشنهاد داده‌اند تا افراد و دست‌اندرکاران کسبوکارهای مجازی به‌جای اینستاگرام به سراغ روبیکا بروند؛ اما تجربه همه این سال‌ها نشان داده است که کاربران ایرانی به‌سختی حاضر به تغییر پلتفرم خواهند بود با‌این‌حال اصرار مسئولان ادامه دارد و به گزارش سیتنا، عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات، دو روز پیش اعلام کرده بود: «پلتفرمی که قوانین جمهوری اسلامی را به رسمیت نمی‌شناسد، بستر مناسبی برای کسب‌وکارها نیست. اینستاگرام اگر به قواعد ما و خودش درباره تجارت اسلحه و دعوت به خشونت پایبند باشد، مشکلی برای فعالیت ندارد. پلتفرمی که نقش محوری هرازگاهی در آشوب‌ها بر‌عهده دارد و باعث ناامنی در کشور می‌شود، طبیعتا بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری در کشور نیست و به‌هر‌حال ممکن است تصمیمات دیگری هم درموردش گرفته شود» و به گزارش خبرگزاری موج وقتی از او درباره وعده ابراهیم رئیسی در زمان تبلیغات انتخاباتی پرسیده شد که در آن زمان تأکید کرده بود «اینستاگرام» فیلتر نخواهد شد، پاسخ داد: «وقتی پلتفرم قواعد را رعایت نمی‌کند، در سیاست‌ها تجدیدنظر می‌کنیم».
صیانت و هشدار درباره بیکاری
پیش‌از‌این زمانی که بحث صیانت پررنگ بود، برخی از نمایندگان درباره فیلترشدن اینستاگرام نکته‌هایی را گفته بودند. از‌جمله به گزارش ایرنا جلال محمودزاده، نماینده مردم مهاباد، نیز در واکنش به طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی در همان جلسه گفته بود: «در شرایطی که مردم با مشکلات جدی اقتصادی مواجه هستند، چه ضرورتی دارد که طرحی برای محدودسازی فضای مجازی تعبیه شود. طبق مواد این طرح شبکه‌های خارجی باید ظرف چهار ماه در ایران دفتر ایجاد کنند و اگر این اقدام انجام نشود، پیام‌رسان‌های خارجی مسدود خواهند شد. به خاطر تحریم‌ها و عدم مراودات اقتصادی ایران با سایر کشورها، پیام‌رسان‌های خارجی نمی‌توانند در عرض چهار ماه دفتر مستقل در ایران ایجاد کنند. در نتیجه این شبکه‌ها مسدود خواهند شد و کسب‌وکار و مشاغل مردم تعطیل می‌شود. در شرایطی که به دلیل کرونا اشتغال کشور به‌شدت کاهش یافته است و کسب‌وکارها در فضای مجازی گسترش یافته، مردم دچار ضرر اقتصادی خواهند شد. طرح صیانت از فضای مجازی لطمه جبران‌ناپذیری به مشاغل و کسب‌وکار خانگی مردم وارد خواهد کرد»؛ اما حالا محدودیت و مسدودشدن آغاز شده و شرایط برای کسبوکارهای اینترنتی سخت شده است؛ طبق گزارش رکنا، فرشاد وکیل‌زاده رئیس اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی با اشاره به کاهش 50 تا 60 درصدی تراکنش‌های مالی، خاطرنشان کرده بود: «کاهش بیشتر فروش فعالان اینستاگرامی هم مربوط به آنهایی بوده که وب‌سایت یا اپلیکیشنی در کنار پیج خود نداشته‌اند و در زمان قطعی شبکه‌های اجتماعی و و‌ی‌پی‌ان‌ها فروش آنها نزدیک به صفر شده است». این شرایط کنونی برای کسب‌وکارهایی که در روستاها فعالیت خود را می‌خواهند دنبال کنند، روزبه‌روز سخت‌تر شده است.
بیکاری 10 میلیونی
سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران هم در یک نظرسنجی که چند روز پیش منتشر کرد، این سؤال را پرسیده بود که هر روز تداوم محدودیت‌های فعلی، چه میزان خسارت به کسب‌وکارها وارد می‌کند؟ ۵۳ درصد مشاغل اعلام کردند روزانه ۵۰ میلیون تومان ضرر خواهند کرد. از آن مهم‌تر دبیر اتحادیه کسبوکارهای فضای مجازی نیز در آماری اعلام کرده است: «معیشت ۱۰ میلیون نفر اکنون وابسته به فضای مجازی است». طبق گزارش سازمان ملی اقتصاد دیجیتال که روزنامه اصولگرای خراسان به آن استناد کرده است: «حجم این اقتصاد از نظر بزرگی به بالاترین سطح خود در سال‌های اخیر رسیده است. اما این گزارش نکات ظریف بسیاری داشت که یکی از آنها وابستگی زیاد این آمار به شبکه‌های اجتماعی بود. شبکه‌های اجتماعی و در رأس آنها اینستاگرام تا ۸۰ درصد در این بازار نفوذ داشتند. پس از آن نیز اعلام شد ۳.۵ میلیون اشتغال مرتبط با اینستاگرام در فیلترینگ‌های اخیر با چالش روبه‌رو شده است. بازاری که بر زندگی تا ۱۰ میلیون نفر اثرگذار بوده است».
هزینه 5000 میلیاردی برای جایگزینی
در نهایت متأسفانه قرار است اتفاقات تلخی برای دست‌اندرکاران حوزه کسبوکارهای کوچک اینترنتی بیفتد و یکی از آنها همین تغییر پلتفرم است و سؤال اینجاست این میزان حمایتی که از این پلتفرم‌ها می‌شود، آیا نمی‌شد به شکل دیگری اتفاق بیفتد. نمونه‌اش حمایت از روبیکا‌ست. در نشست بررسی اثرات محدودیت اینترنت که در اتاق بازرگانی برگزار شد، «نیما قاضی» رئیس انجمن تجارت الکترونیک با اشاره به هزینه دوهزارو ۵۰۰ میلیارد تومانی برای روبیکا گفته است: «با وجود این هزینه‌ها، روبیکا دستاورد صفر دارد. ما شنیده‌ایم قرار است همین رقم دوباره برایش خرج شود؛ رقمی که از کل سرمایه‌گذاری استارتاپی ایران بیشتر است». قاضی باور دارد این رقم‌ها در جای اشتباهی سرمایه‌گذاری می‌شود: «نکته این است که شبکه اجتماعی فقط از جنس سرور و پلتفرم و نرم‌افزار نیست، از جنس اعتماد هم هست؛ یعنی سوخت اصلی آن اعتماد است. تصمیمات الان از جنس امنیتی است نه اقتصادی». این فعال کسب‌وکار هرچند تأکید دارد: «این تصمیمات حتی به امنیت هم در دراز مدت آسیب خواهد زد». یا به گزارش خبرآنلاین دیگر پلتفرمی که این روزها از آن سخن گفته می‌شود «ایتا» است. پلتفرمی که پنج روحانی آن را راه‌اندازی کرده‌اند اما جالب اینجاست که «غفاری» مدیرعامل ایتا می‌گوید: «دو سالی است که مصاحبه نمی‌کنم. وزارت ارتباطات در جریان ریز کارهای ماست و شما می‌توانید درباره همه پرسش‌هایتان از ما از آنها کسب اطلاع کنید». همین چند روز قبل مرتضی آقا‌تهرانی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس و مدافع و طراح اصلی طرح صیانت در لابه‌لای انتقاداتش از شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های خارجی لب به ستایش از پیام‌رسان ایتا گشوده بود. پیام‌رسانی که البته با شروع موج فیلترینگ‌های جدید اجازه عضوگیری جدید نداد و با بستن امکان دانلود و ارسال پیامک عضویت به شبکه‌اش سعی کرد کیفیت شبکه ارتباطی خود را بر اساس ظرفیت سرورها حفظ کند و البته احتمال حملات خرابکارانه را هم به صفر برساند. اما همین دیروز عکسی از نحوه صیانت مطالب در این پلتفرم منتشر شد. ایتا شباهت‌های زیادی به تلگرام دارد و انگار به شیوه مهندسی معکوس از تلگرام نوشته شده است. هرچند سؤالاتی زیادی در زمینه ظرفیت‌های این پلتفرم برای جایگزینی با رقبای خارجی از نظر فنی و قابلیت‌ها اعتمادسازی و میزان بودجه‌های که صرف شده و بعدا صرف خواهد شد وجود دارد که بی‌پاسخ ماندند.
