صلح در سایه؟

شرق: در حالی که این روزها مسئله اعتراض‌ها و همچنین موضوع ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه سایه سنگینی بر سیاست خارجی کشور دارد و تقریبا مقولات مهمی مانند مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام به حاشیه رفته است، حسین امیرعبداللهیان از تمایل آمریکا برای توافق گفت. وزیر امور خارجه روز گذشته در جمع خبرنگاران و در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آمریکایی‌ها می‌گویند در حال حاضر رسیدن به توافق و احیای برجام در دستور کار آمریکا قرار ندارد، اظهار کرد: «رفتار و گفتار آنها با یکدیگر متناقض است. سه روز پیش پیامی بین ما و طرف آمریکایی منعقد شد و ما پیامی از طرف آنها دریافت کردیم. آمریکایی‌ها در تبادل پیام‌ها حتی تعجیل دارند که هرچه زودتر به نقطه توافق برسیم».‌ امیرعبداللهیان تأکید کرد: «ما به صراحت اعلام کرده‌ایم باید موارد اتهامی که آژانس در حوزه هسته‌ای مطرح کرده حل‌وفصل شود و ما حاضر به توافقی نیستیم که بعدا مانند استخوان لای زخم مانده، دائم آژانس بخواهد از مسیر سیاسی و به بهانه این موارد اتهامی فشارهایی را به ایران وارد کند. البته تبادل پیام آمریکایی‌ها با ما ادامه دارد و از سویی دیگر آنها تلاش می‌کنند در مسائلی که این روزها در ایران جریان داشته بدمند و فکر می‌کنیم آنها به دنبال این هستند که با اعمال فشارهای روانی و سیاسی بخواهند در مذاکرات امتیاز بگیرند».‌ وزیر امور خارجه در ادامه صحبت‌های خود در این زمینه گفت: «ما هیچ امتیازی به طرف آمریکایی نخواهیم داد و در چارچوب منطق و در راستای حصول توافقی که خطوط قرمز ایران رعایت شود حرکت می‌کنیم». امیرعبداللهیان با بیان اینکه در عین حال هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نمی‌کنیم، اضافه کرد: «ارزیابی ما از پیام‌های طرف آمریکایی حتی در روزهای اخیر این است که آمریکایی‌ها نه‌تنها حصول توافق در اولویت‌شان است بلکه شتاب هم دارند، اما آنها برای مصارف داخلی خودشان و تحریک برخی از عوامل در داخل ایران، در مواضع اعلامی‌شان به گونه‌ای دیگر سخن می‌گویند و اینها از تعارضات رفتار آمریکایی است». در مقابل اگرچه وزیر امور خارجه دولت بایدن هم کماکان بر دیپلماسی تأکید دارد، اما حصول توافق را چندان قریب‌الوقوع نمی‌داند. وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد احیای توافق هسته‌ای برجام قریب‌الوقوع نخواهد بود. در این راستا آنتونی بلینکن جمعه عنوان کرد از نظر ایالات متحده دیپلماسی بهترین راه برای رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران است، اما به دلیل درخواست‌های اضافی ایران، احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران را قریب‌الوقوع نمی‌داند.‌ در عین حال ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در کنفرانس خبری هفتگی خود در رابطه با مذاکرات هسته‌ای با ایران گفت: «در حال حاضر مشخص است که حصول توافق قریب‌الوقوع نیست. توافق در حال حاضر در دسترس نیست؛ چراکه تقاضاهای ایران از مرزهای برجام فراتر رفته‌اند. ما در هفته‌های اخیر اخباری درباره آمادگی ایران برای تغییر رویه دریافت نکرده‌ایم». پرایس ادامه داد: «رئیس‌جمهور بایدن متعهد شده که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نیابد. ما مصمم به حفظ این تعهد هستیم. ما همچنان باور داریم که دیپلماسی مؤثرترین راه برای رسیدن به این هدف است. ما در حال حاضر مانند باقی جهان تمرکزمان را روی شجاعت مردم ایران گذاشته‌ایم و نه روی مذاکرات در یک کشور دیگر». پیش‌تر از بلینکن و پرایس، جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات شورای امنیت ملی آمریکا، پنجشنبه گذشته در اظهاراتی اذعان کرده بود تمرکز فعلی آمریکا بر دیپلماسی و مذاکرات هسته‌ای با ایران نیست. ‌شاید به همین دلیل خوش‌بینی‌های نماینده روسیه در مذاکرات وین قبلی فروکش کرده است. اولیانوف که در توییت‌های اخیر خود دو بار به احتمال ازسرگیری مذاکرات در نوامبر اشاره کرده بود، جمعه در گفت‌وگویی در رابطه با مذاکرات هسته‌ای توپ بن‌بست کنونی و عدم توافق را به زمین آمریکا انداخت و عنوان کرد: «تا جایی که من می‌دانم این مذاکرات با انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا مرتبط است. دولت آمریکا در نزدیکی انتخابات تصمیم به تعلیق این فرایند گرفت. در حال حاضر دلیلی ندارد که بگوییم این روند به‌طور منفی پایان یافته است». وی در ادامه تأکید کرد لازم است در مدت زمانی کوتاه تصمیمات بر سر احیای برجام گرفته و توافق کامل شود. ‌اولیانوف در‌این‌باره گفت: «تنها چند مشکل برجسته باقی مانده است و اگر عزم سیاسی وجود داشته باشد، تصمیمات کاملا مشخص هستند». نماینده روسیه در سازمان ملل تصریح کرد: «پس به‌طور خلاصه، تکمیل مذاکرات -‌چه موفق و چه ناموفق- تقریبا به آمریکا و آمادگی این کشور برای گفت‌وگو بستگی دارد». با این حال باید گفت مواضع اولیانوف می‌تواند یک ترفند دیپلماتیک برای خروج روسیه از مظان اتهام در جهت به شکست کشاندن مذاکرات و در نهایت تطهیر چهره مسکو به واسطه حضور تهران در موج جنون تحریم باشد که ذیل جنگ اوکران دامن ایران را گرفته است. اما در هر صورت به رغم پیام‌هایی که وزیر امور خارجه ایران می‌گوید ردوبدل می‌شوند، به نظر نمی‌رسد مذاکرات وین برای برجام به این زودی‌ها در دستور کار قرار بگیرد یا شاید با ازسرگیری مذاکرات افق روشنی برای توافق در زمانی کوتاه وجود داشته باشد. می‌توان این حدس را زد که احیانا تا پایان سال جاری میلادی خبری از توافق و احیای برجام نخواهد بود.