«چ.ا.د.ز.و.س.ک» و خشونت
«چادزوسک» مخفف سیستمی مدرن برای تخمین احتمال سکته مغزی در آینده یک بیمار است. هرکدام از این حروف نشانه یک فاکتور خطر هستند. براساس وجود هریک از فاکتورها بیمار نمره می‌گیرد.
«چادزوسک» مخفف سیستمی مدرن برای تخمین احتمال سکته مغزی در آینده یک بیمار است. هرکدام از این حروف نشانه یک فاکتور خطر هستند. براساس وجود هریک از فاکتورها بیمار نمره می‌گیرد. دیابت، فشار خون، سابقه بیماری قلبی، سن بالای شصت‌وپنج، هرکدام یک نمره و سابقه سکته مغزی، سن بالای 75 و جنس مؤنث هرکدام دو نمره می‌گیرند. برای مثال خانم 60ساله‌ای که بدون فاکتور خطر دیگری سکته مغزی کرده است، نمره چهار و آقای 80ساله با فشار خون و قند و سکته مغزی نمره شش می‌گیرد. تفاوت نمره چهار و نمره شش در خطر سکته مغزی در هر سال است که برای نمره چهار برای هر سال چهار درصد و برای نمره شش، 9 درصد است؛ یعنی موضوع این است که اگر نمره خطر چهار شد، بدون درمان در هر‌سال چهار درصد خطر سکته مغزی وجود دارد که ممکن است کشنده هم نباشد و درمان مناسب هم هیچ‌گاه خطر سکته مغزی را صفر نمی‌کند.
پزشکی جدید در جزئیات دارای چنین ظرایفی است، برای خطراتی که از دور این‌قدر ناچیز به نظر می‌رسند، تلاش می‌کند. تلاش می‌کند تا با حداکثر توان این آمارهای واقعی اما جزئی را اندکی جابه‌جا کند. اگرچه تک‌تک این تغییرات ممکن است بسیار اندک باشند؛ اما کنار هم قرار‌گرفتن این جزئیات باعث تأثیر شگرف دانش بر بیماری‌ها شده است. مرگ‌ومیر سکته مغزی در دنیا از صد در صدهزار در سال ١٩٨٠ به کمتر از 40 در صدهزار نفر در سال ٢٠١٠ رسید که تازه درمان‌های مدرن سکته مغزی وجود نداشت و از آن تاریخ به‌شدت در‌حال کاهش است.
آنچه در این یادداشت می‌خواهم اشاره کنم، رنگ‌باختن درمان‌های مدرن پزشکی در شعاع خشونت‌های اجتماعی و خیابانی است و اندوهی است که طبیب در برخورد با این خشونت‌ها در خود احساس می‌کند. طبیبی که تمام توش‌و‌توان خود را وقف حفظ ذره‌ای از جان و مغز کرده است، وقتی تمام آن را سر بازار دستخوش خشونت -از هر‌سو- می‌بیند، بیهودگی عمیقی در وجود خود و کار روزانه‌اش احساس می‌کند که به‌سادگی جبران نمی‌شود. از خود می‌پرسد این‌همه دقت و ریزبینی در حفظ کیفیات حیات و محاسبه چادزوسک‌ها چه معنا دارد؟ نه‌تنها رشته مغز و اعصاب بلکه بسیاری از رشته‌هایی که به بیماری‌های پیچیده، صعب‌العلاج با درمان‌هایی با تأثیر احتمالی در آینده می‌پردازند، دستخوش همین احساس حقارت‌آمیز از اولین قربانیان تخاصمات اجتماعی هستند.
دانش جدید پزشکی حاصل صلح و آرامش و سال‌ها تلاش برای به‌دست‌آوردن نتایج علمی بوده است. اعمال این دانش مستلزم شرایط و زیرساخت‌های فیزیکی و فرهنگی‌ای است که جان و کیفیت حیات در آنها محترم شمرده می‌شود. توازن از اصول اساسی در کار طب است. هیچ طبیبی نمی‌تواند فارغ از دغدغه مسائل کلی‌ای که سلامت جامعه را تهدید می‌کنند، سر به کار خود گیرد و مثل سابق تنها به جزئیات بیماری‌ها بپردازد.