سایه سنگین قطر بر بروکسل

‌فساد گسترده در پارلمان اروپا، آن‌طور‌که نهادهای ناظر می‌گویند احتمالا «جدی‌ترین، تکان‌دهنده‌ترین و وحشتناک‌ترین» رسوایی است که در سال‌های اخیر در بروکسل مشاهده شده است. رسوایی بزرگی که رد‌پای میزبان جام جهانی ۲۰۲۲، یعنی قطر در آن دیده می‌شود. «پولیتیکو» در گزارشی تحقیقی به ابعاد این پرونده پرداخته است. روز جمعه پلیس بلژیک در ۱۶ مورد حمله به خانه‌های افراد مرتبط با این پرونده، پنج نفر را به اتهام ارتکاب جرایم سازمان‌یافته جنایی، فساد و پول‌شویی دستگیر کرد. این مأموران همچنین از محل دستگیری این افراد ۶۰۰ هزار یورو پول نقد، به همراه تلفن‌های همراه و لپ‌تاپ را نیز ضبط کردند.

هرچند ابتدا گفته می‌شد یک عضو سابق پارلمان اروپا، چند دستیار پارلمانی و یک رئیس اتحادیه کارگری در این پرونده حضور داشته‌اند اما در ادامه مشخص شد ابعاد این پرونده بسیار گسترده‌تر است و پای قطر هم به‌صورت جدی در میان است. به گفته پلیس فدرال بلژیک، اوا کایلی، معاون رئیس پارلمان اروپا و یکی از مدافعان سرشناس قطر نیز در میان بازداشت‌شدگان دیده می‌شود. یک مقام قطری در بیانیه‌ای ادعا کرد که این پرونده هیچ ارتباطی با دوحه ندارد و قطر هرگونه تلاش برای مرتبط‌کردن این رسوایی با دوحه را رد می‌کند‌ اما اگر بخواهیم ابعاد این پرونده را بررسی کنیم، ابتدا باید با افراد درگیر‌شده در این پرونده بیشتر آشنا شویم.

اوا  کایلی کیست؟

او به‌عنوان یکی از ۱۴ معاون رئیس پارلمان اروپا، یکی از قدرتمندترین بازیگران این نهاد است و به‌عنوان یک گوینده سابق اخبار با موقعیت مشهور در زادگاهش یعنی یونان، یکی از جذاب‌ترین چهره‌های بروکسل به ‌شمار می‌رود اما‌ به‌عنوان یکی از پر‌سر‌و‌صداترین مدافعان قطر نیز ظاهر شده است. خانم کایلی اخیرا پس از دیدار با وزیر کار قطر، با وجود نگرانی‌های عمیق بین‌المللی درباره شرایط کارگران ساخت‌وساز استادیوم، این کشور را «پیشرو در حقوق کارگر» خواند.

او یکی از اعضای حزب چپ میانه سوسیالیست و دموکرات (S&D) است و مسئولیت‌های ویژه‌ای درباره مسائل مربوط به خاورمیانه بر عهده داشته است. به گفته پلیس و افراد مطلع، فرانچسکو جورجی، شریک زندگی و پدر و مادر کایلی نیز بازداشت شده‌اند. او مشاور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در پارلمان اروپا و بنیان‌گذار یک سازمان غیردولتی به نام «مبارزه با مصونیت از مجازات» است که هدف آن ترویج «پاسخ‌گویی به‌عنوان ستون مرکزی معماری عدالت بین‌المللی» است‌ اما نکته دیگر درباره این نهاد غیر‌دولتی این است که پیر آنتونیو پانزری ایتالیایی، رئیس این مجموعه یکی دیگر از شخصیت‌های درگیر در این پرونده فساد به‌شمار می‌رود.

افراد  درگیر  در  پرونده

پانزری، نماینده سابق پارلمان ایتالیا از حزب S&D نیز در میان کسانی بود که صبح جمعه دستگیر شده‌اند. تا عصر، همسر و دخترش نیز توسط پلیس ایتالیا به جمع دستگیرشدگان اضافه شدند. در حکم بازداشت آنها که توسط پولیتیکو مشاهده شده، پانزری متهم به «مداخله سیاسی با اعضایی که در پارلمان اروپا به سود قطر و مراکش فعالیت می‌کردند» شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که دیگر اعضای سازمان «مبارزه با مصونیت از مجازات» نیز تحت نظر هستند. پلیس همچنین دفتر ماری آرنا، از معاونان پارلمان اروپا را پلمب کرده است. این سیاست‌مدار بلژیکی که جانشین پانزری در کمیته فرعی حقوق بشر پارلمان اروپاست گفته که ازسوی پلیس بازجویی نشده است.

به گزارش شبکه ایتالیایی آنسا، نیکولو فیگا تالامانکا نیز از دیگر افرادی است که مرتبط با این پرونده بازداشت شده است. او مدیر کل یک سازمان غیردولتی دیگر به نام «بدون عدالت صلح وجود ندارد» است. این سازمان با تمرکز بر عدالت کیفری بین‌المللی، حقوق بشر و ترویج دموکراسی در خاورمیانه و شمال آفریقا، به‌طور رسمی در نیویورک و رم مستقر است. با‌این‌حال‌ آدرس این مؤسسه نیز همان‌جایی است که نهاد «مبارزه با مصونیت از مجازات» در بروکسل ارائه داده است. یعنی پلاک ۴۱ در خیابان دوکَل در پایتخت بلژیک.

مؤسسه «صلح بدون عدالت وجود ندارد» را اما بونینو، نماینده پیشین پارلمان اروپا در ایتالیا تأسیس کرده است. نام خانم بونینو که در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ وزیر خارجه ایتالیا بوده به‌عنوان یکی از اعضای افتخاری هیئت‌مدیره این نهاد به ثبت رسیده است. او که در‌حال‌حاضر سناتور از شهر رم ایتالیاست، به درخواست‌ها برای گفت‌وگو پاسخ نداده است. اما نام‌های سرشناس دیگری هم به‌عنوان اعضای افتخاری این مؤسسه دیده می‌شوند که می‌توان به برنارد کازنو، نخست‌وزیر پیشین فرانسه؛ فدریکا موگرینی، مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا؛ دیمیتریس اوراموپولوس، کمیسر سابق مهاجرت اروپا و سیسیلیا ویکستروم، عضو سابق پارلمان اروپا نیز اشاره کرد.

سخنگوی کالج اروپا، دانشگاه زیر نظر اتحادیه که خانم موگرینی رئیس آن است، اعلام کرد که این سیاست‌مدار ایتالیایی از عضویت افتخاری در هیئت‌مدیره «صلح بدون عدالت وجود ندارد» استعفا داده است. اوراموپولوس هم در ایمیلی گفت که او‌ کازنو و ویکستروم نیز از عضویت خود استعفا داده‌اند.

ابعاد   رسوایی

پاسخ این سؤال منفی است چرا‌که افراد دیگری هم تا همین حالا بازداشت شده‌اند. لوکا ویسنتینی‌ که همین ماه گذشته دبیر کل کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری (ITUC) شد و پیش از آن، رئیس کنفدراسیون اتحادیه‌های کارگری اروپا بود از دیگر افرادی است که دستگیر شده‌ است. با وجود اینکه بسیاری از اتحادیه‌های کارگری و نهادهای مدنی از وضعیت بغرنج کارگران در قطر نگران بودند، کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری یک استثنا بود. این نهاد با بازنشر ویدئویی که وزارت کار قطر منتشر کرده بود، از منتقدان قوانین کار در کشور قطر خواسته بود که به این کشور سفر کنند تا تغییرات را متوجه شوند.

در همین روزها قطر میزبان بزرگ‌ترین رخداد فوتبالی در سطح دنیا‌ست و توجهات جهانی متوجه این کشور شده است. این میزبانی از همان ابتدا هم با تردیدهای بسیار به قطر داده شد. اتهاماتی درباره پرداخت رشوه در فرایند انتخاب، شرایط برده‌وار برای کارگران خارجی و همچنین وضعیت حقوق بشر و زنان در این کشور کوچک منطقه خلیج فارس همواره انتقاداتی را متوجه قطر کرده است. با‌این‌حال دوحه تلاش دارد حسن ‌شهرت خود را حفظ کند و در شرایطی که قراردادهای متنوعی با کشورهای اروپایی برای تأمین گاز طبیعی قاره سبز امضا می‌کند، می‌خواهد همچنان نامی خوش از خود بر جا بگذارد تا اثر منفی بر منافع اقتصادی این کشور نگذارد. ضمن اینکه طرح سفر بدون روادید قطری‌ها به منطقه شنگن اتحادیه اروپا که در پارلمان اروپا هم پیش می‌رود ازجمله این تلاش‌ها بوده است. کایلی احتمالا رئیس گروه قابل‌توجهی از مدافعان دوحه در حزب S&D بوده است. برای مثال، در ۲۴ نوامبر‌ در‌حالی‌که مجمع عمومی پارلمان، قطع‌نامه‌ای را به تصویب رساند که در آن از مرگ هزاران کارگر مهاجر در قطر ابراز تأسف می‌کند، کایلی برای تمجید از «تحول تاریخی» قطر به‌واسطه جام جهانی به میدان آمد. به‌همین‌ترتیب، ۱۹ روز پیش‌ او برای رأی‌دادن به آزادسازی روادید برای قطر و کویت در کمیته عدالت و امور داخلی پارلمان اروپا حضور یافت. این در‌ حالی است که او عضو این کمیته نیست. قرار بود گروهی از نماینده پارلمان اروپا پیش از جام جهانی و در ماه نوامبر به قطر سفر کنند تا ضمن بازدید از امکانات مسابقات، تغییرات در شرایط کانون کار در این کشور را رصد کنند. با این حال یک ماه پیش، مجمع مشورتی قطر موسوم به مجلس شورا، خواستار لغو این سفر شد. با این حال کایلی یک استثنا بود و توانست به تنهایی به دوحه برود و آنجا به صورت کامل اقدامات اصلاحی این کشور را تحسین کرد. او همان‌جا گفته بود که به عنوان نماینده ۵۰۰ میلیون شهروند اروپایی به قطر آمده تا پیشرفت‌های این کشور را از نزدیک مشاهده کند. برخی هم از درون پارلمان اروپا به اقدامات و اظهارنظرهای کایلی انتقاد داشتند. هانا نویمان، نماینده آلمانی و عضو حزب سبز، از آن جمله بود. او دراین‌باره می‌گوید: «دوحه از گروهی مثل ما که موضع متعادلی داشتند هرگز دعوت نمی‌کرد و در مقابل کایلی به آنجا می‌رفت که اظهاراتش کمتر انتقادی بود».

‌گروه‌های دیده‌بان توافق دارند که حجم این رسوایی بسیار بزرگ بوده است. میشل ون هولتن، رئیس سازمان شفافیت بین‌الملل، می‌گوید که رسوایی قطر می‌تواند «برجسته‌ترین و بزرگ‌ترین» پرونده فسادی باشد که پارلمان اروپا در سال‌های اخیر دیده است. همچنین آلبرتو آلمانو، استاد حقوق در HEC پاریس، این پرونده را «تکان‌دهنده‌ترین رسوایی صداقت در تاریخ اتحادیه اروپا» نامیده است.

دانیل فروند، عضو پارلمان آلمان و رئیس مشترک گروه بین‌الملل مبارزه با فساد پارلمان هم آن را یکی از «جدی‌ترین رسوایی‌های فساد در بروکسل در دهه‌های اخیر» خواند.

تبعات   احتمالی   برای   قطر

به نظر می‌رسد واکنش‌ها به این رسوایی به سرعت در حال انتشار است و درخواست‌ها برای تعلیق پیشنهاد آزادسازی ویزای شنگن برای شهروندان قطر یکی از این موارد است. همچنین قرار بود کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا هفته آینده به عربستان سعودی و قطر سفر کند که حالا بعد از انتشار این گزارش‌ها این هیئت تنها به عربستان خواهد رفت و سفر به قطر لغو شده است. این بدان معناست که رقیب دوحه تمام توجهات را به خود جلب می‌کند. این در حالی است که دولت قطر تأکید کرده هیچ ارتباطی با این پرونده ندارد. در بیانیه‌ای که این کشور منتشر کرد، آمده است: «هر گونه ارتباط دولت قطر با ادعاهای گزارش‌شده بی‌اساس و به شدت نادرست است. دولت قطر با رعایت کامل قوانین و مقررات بین‌المللی به تعامل با نهادها باور دارد».

در روزهای اخیر روبرتا متسولا، رئیس پارلمان، تمامی اختیارات و وظایف کایلی را در رابطه با معاونت رئیس پارلمان به حالت تعلیق درآورد. لغو کامل این عنوان مستلزم تصمیم رؤسای پارلمان و سپس رأی‌گیری در جلسه عمومی این نهاد اروپایی است. وقتی اعضای مجمع عمومی این هفته در استراسبورگ گرد هم می‌آیند، نمایندگان پارلمان اروپا احتمالا مصونیت پارلمانی کایلی را لغو خواهند کرد. او همین حالا هم از گروه S&D و حزب پاسوک یونان که در آن عضویت داشت، تعلیق شده است. در تازه‌ترین واکنش هم جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به این مسئله واکنش نشان داده و این رسوایی را بسیار نگران‌کننده نامیده است. حالا باید منتظر ماند و دید که این پرونده گسترده چه ابعادی خواهد داشت و تا کجا دیگر مقام‌های عالی‌رتبه اروپایی را درگیر خواهد کرد.