‌انسداد گلوگاه راهبردی «لاچین»

‌با گذشت یک ماه از مسدودماندن گلوگاه راهبردی لاچین در منطقه قره‌باغ کوهستانی، ارتباط بیش از ۱۲۰ هزار ارمنی ساکن این منطقه با دنیای بیرون به کلی قطع شده و نگرانی از وضعیت ساکنان این منطقه روز‌به‌روز افرایش می‌یابد. پس از انتقادهای شدید ارمنستان از بی‌عملی نظامیان ناظر روسیه برای حل این بحران، این مسکو بود که در یکی از جدیدترین اظهارنظرها، ارمنستان را مسئول شکست مذاکرات صلح با جمهوری آذربایجان بر سر این منطقه خواند و به نحوی وضعیت فعلی را متأثر از سیاست‌های ایروان دانست. قره‌باغ پیش و پس ازجنگ دو کشور همسایه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان، در سطح بین‌المللی به‌عنوان بخشی از جمهوری آذربایجان به رسمیت شناخته می‌شد و می‌شود؛ اما ساکنان آن عمدتا ارمنی‌تبار هستند. در‌این‌میان سخنگوی وزارت خارجه روسیه، ارمنستان را به گروکشی در مذاکرات صلح متهم کرده و از ایروان خواست به میز مذاکره بازگردد. باکو نیز تاکنون سعی کرده است به نوعی در این مسئله از خود سلب مسئولیت کند.

مجازات   ساکنان   قره‌باغ

در آخرین تحولات در این منطقه از قفقاز گروهی از شهروندان آذربایجانی که خود را «فعالان محیط زیست» می‌نامند، از ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲، کریدور لاچین تنها مسیر بین ارمنستان و قره‌باغ را مسدود کردند. هم‌زمان، آرمن سارگسیان، رئیس‌جمهوری ارمنستان، با انشار مقاله‌ای در نشریه «تایم» از ارسال قطره‌چکانی غذا و دارو به این منطقه به‌شدت انتقاد کرد. او می‌گوید باید «روزانه ۴۰۰ تن مواد غذایی و پزشکی» از این مسیر جابه‌جا می‌شد. او می‌نویسد: «بیمارستان‌ها عمل‌های جراحی را به حالت تعلیق درآورده‌اند. بچه‌ها با کمبود مواد غذایی روبه‌رو هستند و کمبود شدید سوخت در شرایط دمای زیر صفر، خانواده‌ها را مجبور به سوزاندن ضایعات کرده است». سارگسیان در مقاله خود مدعی می‌شود که پدید‌آمدن این وضعیت تنها از آن نظر است که ارمنی‌ها در نهایت مجبور به ترک خانه‌های خود شوند. او معتقد است «در قرن بیست‌و‌یکم هم ارمنی‌ها در معرض مجازات دسته‌جمعی قرار گرفته‌اند تا از خانه خود بیرون رانده شوند».

مقامات ارمنستان، کشور جمهوری آذربایجان را مسئول این محاصره می‌دانند. جمعی از دیپلمات‌های غربی - از‌ جمله دیپلمات‌ها و سناتورهای آمریکایی - از جمهوری آذربایجان خواسته‌اند تا به بستن کریدور لاچین پایان دهد. جمهوری آذربایجان با رد هرگونه ارتباط خود با افرادی که این کریدور را مسدود کرده‌اند، گفته است که عده‌ای فعال زیست‌محیطی به طور خودجوش دست به این عمل زده‌اند. در همین راستا سناتورهای دموکرات روز گذشته با ارسال نامه‌ای به وزیر امور خارجه آمریکا خواستار اقدام عملی در امدادرسانی به مردم این منطقه شدند. باب منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا و جک رید، رئیس کمیته نیروهای مسلح سنا، از دولت بایدن خواستند تا کمک‌های اضطراری به قره‌باغ که ارمنی‌ها آن را آرتساخ می‌نامند، ارسال کند و برای رفع محاصره آن منطقه به باکو فشار بیاورد. آنها از وزیر امور خارجه آمریکا می‌خواهند تا با همکاری با شرکای اروپایی خود اقدامی در پایان‌دادن به این محاصره انجام دهد. در این نامه آمده است که «ایالات متحده نمی‌تواند در‌حالی‌که رژیم علی‌اف بی‌رحمانه جان شهروندان قره‌باغ را تهدید می‌کند، کنار بایستد و باید آذربایجان را به دلیل مسدودکردن دسترسی غیرنظامیان به غذا و مایحتاج اولیه مورد بازخواست قرار داد». به نوشته یورونیوز و به اعتقاد برخی از تحلیلگران، انتساب نام «فعالان محیط زیست» به افرادی که در مسدود‌کردن کریدور لاچین نقش دارند، به باکو این امکان را داده است تا بتواند انسداد این گلوگاه را به نوعی توجیه کند.

تاکتیک   محاصره

مردم منطقه قره‌باغ با درگیری غریبه نیستند؛ چه در اواخر حکومت شوروی در اوایل دهه ۱۹۹۰ و چه جنگ شش هفته‌ای سال ۲۰۲۰ که در نهایت باعث شد جمهوری آذربایجان بتواند کنترل کامل این منطقه را به دست بگیرد. این سرزمین به دلیل میراث ارمنی چند‌صد‌ساله‌اش برای ارامنه به نوعی بخشی از غرور ملی آنها محسوب می‌شود؛ اما از سوی دیگر همیشه بخشی از آذربایجان چه در دوره اتحاد جماهیر شوروی و پس از آن نیز جزء خاک جمهوری مستقل آذربایجان بوده است. به گفته تحلیلگران، ادامه محاصره منطقه قره‌باغ و بی‌عملی روسیه می‌تواند مستقیم با بحران اوکراین مرتبط باشد. مذاکرات یک سال گذشته بر سر حل‌وفصل دائمی در قره‌باغ در دو مسیر مختلف پی گرفته شده است: یکی از سوی کشورهای غربی و دیگری از طرف روسیه. نخست‌وزیر ارمنستان در آخرین روزهای سال 2022 نیروهای حافظ‌ صلح روسیه را به «بی‌عملی» در منطقه موسوم به قره‌باغ متهم کرده بود و مأموریت آنها را زیر سؤال برد.