مهاجران بی‌درآمد و خانواده‌های محتاج

روزنامه هشت صبح افغانستان گزارشی از وضعیت مهاجران افغانستانی مقیم ایران تهیه کرده که در آن به برخی مسائل پیش‌آمده در چهار ماه گذشته اشاره شده است. در این گزارش به بحران اقتصادی هم برای خود مهاجر افغانستانی و هم خانواده او که در کشورشان مانده‌اند، اشاره می‌کند. درحالی‌که دلار در کانال‌های مجازی با قیمت 44هزارو 500 مبادله می‌شود و به گزارش خبرگزاری فارس با قیمت 39 تومان در خیابان‌ها عرضه می‌شود، این کاهش ارزش پول ایران یکی از مسائل پیش‌آمده برای مهاجران است. بی‌کاری، فقر و نبود منابع عایداتی سبب شده فشار بیشتری بر پناه‌جویان افغان در بیرون از کشور وارد شود. در حال حاضر اقتصاد هزاران خانواده در افغانستان وابسته به پولی است که از بیرون کشور حواله می‌شود. شهروندانی که در ایران کارگری می‌کنند، می‌گویند مجبورند فشار بیشتری را تحمل کنند تا مخارج خانواده‌ها و بستگانشان در داخل کشور را تأمین کنند.

در گفت‌وگوی ویژه روزنامه هشت صبح که با حدود ۲۰ نفر از پناه‌جویان با ظرفیت کار عادی و ماهر در حوالی تهران صورت گرفته است، آنان حقوق ماهانه‌‌‌شان را از چهار تا ۱۲ میلیون تومان، معادل کمتر از هفت هزار تا ۲۱ هزار افغانی عنوان کرده‌اند. از میان ۲۰ نفر، تنها دو نفر درآمد بالای ۱۲ میلیون، پنج نفر 9 میلیون، شش نفر بیش‌ از شش میلیون و هفت نفر حدود چهار میلیون، حقوق ماهانه داشته‌اند. کسانی که بالای شش میلیون درآمد داشته‌اند، اکثرا باید کرایه اتاق هم می‌پرداختند. میانگین مصارف ماهانه هرکدام از پناه‌جویان، ۱٫۵ میلیون تا چهار میلیون گفته شده و هرکسی به اندازه‌ خودش خرج می‌کند، اما میزان کسانی که درآمد بالاتری دارند، خیلی اندک است. از این میان تنها دو نفر در ماه گذشته که بالای ۱۲ میلیون درآمد داشته‌اند، به خانواده‌هایشان پول (هفت هزار افغانی و 13 هزار افغانی) فرستاده‌اند؛ در حالی که پیش از رسیدن فصل سرما، هفت نفر از آ‌نها از پنج‌ هزار افغانی تا 14 هزار افغانی به خانواده‌های‌شان پول فرستاده بودند. ۱۳ مصاحبه‌شونده دیگر تنها دو بار در سال توانسته‌اند به خانواده‌هایشان پول بفرستند.

نجیب اکنون در تهران به سر می‌برد. هدفش از سفر به ایران، کمک به خانواده‌اش است؛ اما او سه ماه می‌شود که نتوانسته به خانواده‌اش پول بفرستد. خانواده او تقریبا هر هفته و گاهی هر روز از تلفن یکی از دوستانش که انترنت دارد، برایش زنگ می‌زند. نجیب در صحبت با روزنامه هشت صبح می‌گوید که پدر ۶۴ساله‌اش مرتب و هر باری که دو ماه پیش زنگ می‌زد، می‌گفت در خانه آرد ندارند؛ اما این روزها که زنگ می‌زند، صدای غمین‌تر دارد و چیزی بیشتر می‌گوید: «در خانه آرد خو نداریم، اَلاوی [مواد سوخت] هم نداریم». تماس نجیب با پدرش هر بار با غمگینی بیشتر دو طرف تمام می‌شود.

اعتراضات اخیر مردمی، تورم، گرانی، فرارسیدن سرما و برف‌باری‌های شدید منجر به کمبود زمینه‌های کار در بیشتر مناطق ایران شده و دشواری‌های فراوانی را متوجه پناه‌جویان افغانستانی در این کشور کرده است. گرانی، کم‌ارز‌ش‌شدن ارز ایرانی (ریال) و کمبود زمینه‌های کاری، باعث شده پناه‌جویان افغانستانی در این کشور با مشکلات اقتصادی دست‌وپنجه نرم کنند. دیگر مهاجر افغانستانی که ۶۰ سال دارد و ساکن ایران است، از مشکلات روزگار و ناچاری‌اش برای سفر به ایران قصه می‌کند. رحیم‌الله از بدخشان است. او با دو فرزند ۱۶ و ۱۴ ساله‌اش راه ایران را پیش گرفته بود که در راه پسر ۱۴ساله‌اش به دست پولیس‌های مرزی ایران افتاد و رد مرز شد و حالا سه ماه می‌شود که خودش به ایران رسیده است.

افزایش مهاجران در ایران، هم‌زمان با تورم و گرانی، رکود اقتصادی و اعتراض‌های اخیر شهروندان ایرانی، سبب کم‌‌شدن فرصت‌های کاری و نگرانی برای همه مهاجران شده است. این دشواری به حدی پیش رفته که حتی بسیاری پس از سپری‌کردن مدتی کوتاه در این کشور، دشواری‌ها را نتوانسته تحمل کنند و با وجود خطرات شدیدی که در کشور روبه‌رو خواهند بود، دوباره برگشتن به افغانستان را ترجیح می‌دهند. هر روز شماری از این افغان‌ها بر‌می‌گردند، به‌ویژه کسانی که با خانواده‌اند. تعدادی هم بنا بر مجبوریت راضی‌اند با مزد کم، کارهای سنگین را انجام دهند؛ اما به کشور برنگردند. اکنون که زمستان فرارسیده است، کمبود کار به‌مراتب بیشتر می‌شود؛ زیرا خیلی از مشاغل تا آغاز بهار به‌صورت موقت تعطیل می‌شود.

بیشتر مهاجران افغانستان در این فصل، در اثر افزایش بی‌کاری، راه‌ رفتن به کشور خودشان را با همه‌ ناامیدی‌ها در پیش می‌گیرند، برخی هم شانسشان را برای رفتن به ترکیه می‌آزمایند. ایران از سال‌های دور به ناچار پناهگاه شمار زیادی از مهاجران افغانستانی بوده است. اکنون و بعد از آمدن رژیم طالبان، تعداد مهاجران چند برابر افزایش یافته است. در آخرین نظرسنجی که دولت ایران انجام داده، شمار مهاجران افغانستانی در این کشور به بیش از چهارونیم میلیون نفر رسیده است.