آمارهای زیبا، روزگار سخت

نمایندگان مجلس در جلسه علنی روز گذشته (یکشنبه)، به بررسی گزارش شور اول کمیسیون تلفیق درباره کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۲ کل کشور که البته با تأخیر تقدیم مجلس شده بود، پرداختند و پس از شنیدن دفاعیات رئیس‌جمهور و اظهارات نمایندگان موافق و مخالف، آن را به تصویب رساندند؛ چرا‌که معتقدند رأی به کلیات بودجه پر از ایراد و چکش‌کاری آن در کمیسیون تلفیق و صحن مجلس، بهتر از تصویب بودجه چند‌دوازدهم است. بنابراین کلیات بودجه سال آینده با 169 رأی موافق، 54 رأی مخالف و هفت رأی ممتنع، از مجموع 235 نماینده حاضر در صحن به تصویب بهاستان‌نشینان رسید. بعد از آن هم محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، کلیات لایحه بودجه را به کمیسیون‌های تخصصی ارجاع داد تا نمایندگان پیشنهادهای خود را درباره جزئیات لایحه ارائه دهند. او تأکید کرد که طبق آیین‌نامه حداکثر زمان برای بررسی لایحه پیش‌بینی شده است، اما از آنجایی که با محدودیت زمانی روبه‌رو هستند، نمایندگان باید در این امر سرعت عمل به خرج دهند.

کلیات لایحه بودجه 1402 در حالی که با انتقادهای جدی نمایندگان مواجه بود، به تصویب مجلسی‌ها رسید. اما چیزی که حائز اهمیت است، حواشی بودجه 1402 است که به نظر می‌رسد بیش از متن آن جذابیت رسانه‌ای دارد و پرداختن به آنها برای مخاطبان خالی از لطف نیست. از این‌رو به بخشی از حواشی آن خواهیم پرداخت؛ چرا‌که ارتباط مستقیمی با افکار عمومی دارد. زمانی که سید‌ابراهیم رئیسی به‌عنوان رئیس‌جمهور برای دفاع از کلیات لایحه بودجه 1402 پشت تریبون قرار گرفت، به آمار و ارقام و مواردی از رشد اقتصادی دولت خود اشاره کرد که به گفته برخی نمایندگان با واقعیت‌های روز جامعه همخوانی ندارد. رئیسی در صحن مجلس مدعی رشد اقتصادی در سال 1401 شد. او با طرح این موضوع که در حال حاضر شرایط نشان‌دهنده رشد سرمایه‌گذاری، کاهش تورم و رشد تولید است، این موارد را نشانه خوبی دانست و گفت که هم‌اکنون شاهد رشد تولید و ابزار تولید هستیم. رئیس‌جمهور همچنین در ادامه اظهارات خود افزود: «پنج درصد رشد تولید و بیشتر از پنج درصد رشد تجهیزات تولیدی را داریم که زمینه رشد محسوب می‌شوند. رشد اشتغال و کاهش بی‌کاری را داریم و نشان می‌دهد سمت‌و‌سوی دولت در جهت تحقق بودجه 1401 و تحقق برنامه‌های دولت و سیاست‌های مصوب است». رئیسی علاوه بر موارد ذکر‌شده، مدعی تحقق شعار «یک میلیون شغل» شد و گفت: «آنچه دولت برای اشتغال یک میلیون نفری قول داده است، بر اساس مستندات مانند کد ملی، کد بیمه و محل اشتغال، محقق شده است»؛ مواردی که در ادامه صحبت‌های برخی موافقان بودجه 1402 نیز دیده شد. یکی از موافقان بودجه در دفاع از آن گفت در کمیسیون مشترک دولت و مجلس برای بودجه 1401 موفق به کنترل تورم شده‌اند و از نمایندگان خواست با رأی مثبت به کلیات لایحه بودجه 1402، زمینه تکرار کنترل تورم را ایجاد کنند!

مخالفان کلیات بودجه چه گفتند؟

البته مخالفان کلیات بودجه کوشیدند با بیان انتقادهای خود مانع از تصویب کلیات آن لایحه نامنسجم شوند، اما اراده اکثریت چیز دیگری بود. مهدی عسگری، عضو کمیسیون صنایع گفت: «این ناترازی بودجه و آشوب ارزی نشان می‌دهد بودجه ۱۴۰۲ آرایش جنگی ندارد». سید‌کاظم دلخوش، سخنگوی کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس نیز با اشاره به افزایش ۴۰‌درصدی نرخ تورم، افزایش ۲۰‌درصدی حقوق و دستمزد در لایحه بودجه ۱۴۰۲ را «غیرهمخوان» و «غیرمنصفانه» دانست. مجتبی محفوظی، نماینده مردم آبادان، در واکنش به اظهارات رئیسی در جلسه دیروز و جلسه قبل از ارائه لایحه بودجه، این آمار را غیر‌واقعی دانست و گفت این آمارها «بعضا خطا و غیرواقعی» بوده و «این آمارهای غیرواقعی ناشی از اطلاعات اطرافیان و دولتمردان است که به رئیس‌جمهور ارائه می‌دهند».

مدیران اجرائی کمتر حرف بزنند و بیشتر عمل کنند

علاوه بر آنها، موارد ‌یادشده باعث شد برخی نمایندگان دیگر هم در گفت‌وگو با «شرق» به این گفته‌ها واکنش نشان دهند. علیرضا پاک‌فطرت، نماینده شیراز در مجلس یازدهم، درباره آمار‌غیر‌واقعی رئیس‌جمهور در صحن مجلس درباره تحقق وعده یک میلیون شغل و همچنین وعده کاهش نرخ ارز و دلار در آینده به «شرق» گفت: «معمولا مدیران اجرائی باید کمتر صحبت کرده و بیشتر عمل کنند».

نماینده شیراز در مجلس ادامه داد: «همچنین باید در صحبت‌هایشان کمتر از فعل‌های مضارع استفاده کنند و بگویند فلان کار «انجام خواهد شد و قرار است انجام شود». این نوع صحبت‌کردن درست نیست. مدیران اجرائی باید به جای فعل مضارع، قاطعانه از فعل ماضی «انجام شد» استفاده کنند. یعنی بگویند فلان کار انجام شد و این شغل ایجاد شد و فلان گره اقتصادی باز شد تا مردم خودشان متوجه عملکرد آنها شوند». پاک‌فطرت ادامه داد: «یادمان باشد هر آماری که ارائه می‌دهیم، مردم بهترین قاضی هستند و خودشان متوجه می‌شوند چند درصد صحبت‌هایمان درست و واقعی است و چند درست غیرواقعی و آمارسازی‌. این جامعه است که واقعیت‌های کف بازار را می‌بیند. بازار خودش حرف می‌زند و حرف‌های زیبا و رندی هم می‌زند و به وضوح نشان می‌دهد اوضاع اقتصادی چگونه است. نیازی نیست ما با آمار و ارقام روی کاغذ چنین مواردی را اثبات کنیم».

آماری که در صحن داده می‌شود با آنچه در کف خیابان است همخوانی ندارد

غلامعلی کوهساری، عضو کمیسیون تلفیق بودجه 1402 نیز در واکنش به ادعاهای مطرح‌شده در صحن به «شرق» گفت: «من به‌عنوان موافق بودجه ثبت‌نام کردم، اما واقعیت این است که مخالفت‌ها و ایرادهای جدی در بحث بودجه 1402 هم در مجلس و هم در خارج از مجلس و کف خیابان وجود دارد. آنچه درباره تورم گفته شد، با آنچه در کف جامعه می‌بینیم، هماهنگی ندارد. متأسفانه آمار و اطلاعاتی که به رئیس‌جمهور داده می‌شود، اطلاعات درست و واقعی نیست و آنچه ایشان در صحن مجلس گفت با واقعیت‌های جامعه همخوانی ندارد». او ادامه داد: «در بحث تورم، بی‌کاری، افزایش نرخ دلار و طلا، مسکن، خودرو و همه آنچه وجود دارد نیز موارد مطرح‌شده با واقعیت‌های جامعه متفاوت است. اگرچه انتقادهای جدی و زیادی به کلیات بودجه داشتم و دارم، اما موافق کلیات بودجه ثبت‌نام کردم؛ چرا‌که معتقدم اگر کلیات بودجه 1402 رأی نمی‌آورد مجبور بودیم بودجه چند‌دوازدهم تصویب کنیم که مشکلات بیشتری برای مردم ایجاد می‌کرد. به همین دلیل موافق بودجه ثبت‌نام کردم». عضو کمیسیون تلفیق بودجه 1402 در توضیح ایرادهای بودجه 1402 بیان کرد: «افزایش حقوق کارکنان دولت 20 درصد است، در حالی که تورم در کشور حداقل 40 درصد است و این موارد با هم همخوانی ندارد. افزایش مالیات‌ها که 47 درصد اعلام می‌شود، با توجه به نرخ تورم موجود و میزان 20 درصد افزایش حقوق کارکنان دولت، پاسخ‌گو نیست. ضمن اینکه اکثریت جامعه ما کارکنان دولت نیستند و باید بدانیم این افزایش حقوق برای کارگران به چه نحو خواهد بود؟ در کمیسیون تلفیق هم از آقایان خاندوزی، وزیر اقتصاد و میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، این سؤال را مطرح کردم که وضعیت افرادی که شاغل یا کارمند نیستند، چگونه خواهد بود؟». کوهساری ادامه داد: «از 85 میلیون جمعیت کشور فقط سه میلیون نفر آنها کارمند دولت هستند. در بحث بی‌کاری هم گفته می‌شود اقدامات خوبی انجام شده است، اما این اقدامات کافی نیست. رئیس‌جمهور می‌گوید یک میلیون اشتغال ایجاد شده، در حالی که با محدودیت‌های ایجاد‌شده برای فضای مجازی، بسیاری از مشاغل اینترنتی هم از بین رفته است، پس این مورد صحت ندارد».

این نماینده مجلس یازدهم به مورد انتقادی دیگری اشاره کرد و گفت: «وقتی افزایش حقوق را 20 درصد تعیین می‌کنند، در بخش کارگری افزایش حقوق بیشتر خواهد بود و همین باعث اخراج بیشتر کارگران خواهد شد. به هر حال مشکلات مردم را باید مدنظر قرار بدهیم و امیدوارم در شور دوم بررسی بودجه در کمیسیون‌ها به رفع مشکلات مردم توجه بیشتری شود».

همسان‌سازی حقوق کارکنان با میزان تورم سالانه خودش تورم‌زاست

جلال رشیدی‌کوچی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه 1402 نیز در توضیح این سؤال که کلیات بودجه در حالی که انتقادهای زیادی به بودجه 1402 وارد است، تصویب شد، به «شرق» گفت: «یک‌سری پارامترهایی که در بودجه 1402 دیده شده، مثل قیمت نفت و دلار، با واقعیت جامعه منطبق نیستند؛ یعنی منابع و مصارف بودجه همخوانی ندارند و قابل تحقق نیستند. اگر منابع قابل تحقق نباشد، حتما در آینده منجر به کسری و عدم تراز می‌شود که این ناترازی بر تورم اثرگذار خواهد بود». نماینده مردم مرودشت در مجلس در انتقاد به سخنان رئیسی در صحن مجلس بیان کرد: «اینکه رئیس‌جمهور می‌گوید شعار یک میلیون شغل محقق شده، اگر واقعیت دارد باید درباره آن به صورت عینی و مصداقی با مردم صحبت کند و بگوید مثلا این فهرست مشاغل، این اسامی افراد، این شغل‌های ایجادشده و‌... . این یک موضوع قابل حساب‌و‌کتاب است و می‌توان در صورت صحت، آن را اثبات کرد. اما تا زمانی که به صورت کلی حرف بزنیم و مردم آن را کف جامعه لمس نکنند، این اعتماد به جامعه برنمی‌گردد».

او در پاسخ به اینکه یکی از موافقان کلیات بودجه گفت توانستیم تورم را در کمیسیون مشترک دولت و مجلس کنترل کنیم؛ این موضوع صحت دارد؟ گفت: «به اعتقاد من و طبق بازخوردی که از جامعه می‌گیریم، تورم کنترل نشده است».

عضو کمیسیون تلفیق بودجه 1402 با تأکید بر اینکه نسبت به کلیات بودجه 1402 هم انتقادهایی دارم، اظهار کرد: «درباره بحث افزایش حقوق‌ها تا 20 درصد مخالف افزایش حقوق همسان با تورم هستم؛ چرا‌که خودش ایجاد تورم می‌کند. پس باید تورم را کاهش دهیم تا مجبور نشویم حقوق‌ها را به میزان تورم بالا ببریم».

کمیسیون تلفیق لایحه بودجه را اصلاح نکند، تورم‌زا و پر از کسری خواهد بود

جبار کوچکی‌نژاد، نماینده مردم رشت در مجلس نیز در گفت‌وگو با «شرق» به اظهارات رئیسی در صحن واکنش نشان داد و گفت: «گزارشی که رئیس‌جمهور داد مثل گزارش‌هایی بود که رؤسای جمهور سابق ارائه می‌کردند‌. رؤسای جمهور معمولا حرف‌هایی می‌زنند که شاید خودشان هم آن حرف‌ها را باور نداشته باشند».

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، لایحه بودجه 1402 را رونویسی از بودجه سال‌های قبل دانست و گفت در ایران روش رونویسی از بودجه سال‌های قبل وجود دارد. کوچکی‌نژاد در ادامه انتقادهای خود به تأکید رهبری به اصلاح ساختار بودجه اشاره کرد و گفت: «در حالی که مقام معظم رهبری بر اصلاح ساختار بودجه تأکید دارند، انتظار داشتیم در سال دوم دولت آقای رئیسی، بودجه‌ای بر اساس تغییر ساختار نوشته شود؛ اما دولت در بودجه 1402 بیشتر روی منابع عمومی دولت یعنی بحث مالیات و نفت متمرکز شده و به فضاهای دیگر ورود نکرده است». عضو کمیسیون برنامه و بودجه با اشاره به ادامه ایرادهای لایحه بودجه 1402 اظهار کرد: «در حالی که بیش از شش هزار همت نقدینگی دست مردم داریم، دولت توضیح دهد در تبصره 18 چطور آن منابع را می‌خواهد در ساختار بودجه ببیند تا بتوانیم از آن منابع استفاده کنیم؟ اگر قرار بر تسهیل و گشایش است، چرا تبصره‌های 16 و 18 که مربوط به اعطای تسهیلات به جوانان، خانواده، جمعیت و تولید و اشتغال هستند، از بین رفته‌اند؟ حتی در بخش حمایت دولت از کشاورزی و نهاده‌های کشاورزی، یارانه آنها در این بودجه حذف شده است که در نتیجه محصولات کشاورزی با قیمت بالاتری دست مصرف‌کننده می‌رسد».

این نماینده کارشناس بودجه تأکید کرد: «ضعف‌های زیادی در بودجه 1402 وجود دارد و امیدواریم در کمیسیون تلفیق تغییرات اساسی در آن اعمال شود؛ چرا‌که در غیر این صورت بودجه تورم‌زا و پر از کسری خواهد بود». با تصویب کلیات بودجه، اهالی بهارستان می‌کوشند جزئیات را در کمیسیون تلفیق و کمیسیون‌های تخصصی مورد بررسی قرار داده و در نهایت با بیان پیشنهادها و رأی‌گیری در‌باره آنها در صحن، تا پیش از اتمام سال جاری تکلیف بودجه سالانه کشور را روشن کنند.