آموزش، خاستگاه صلح و آزادی

نرگس ملک‌زاده:  دنیای امروز عصر دانش و سرریز اطلاعات است و آموزش به‌عنوان یک حق انسانی و منفعت همگانی مورد تأکید است. سودسازترین و پربازده‌ترین سرمایه‌گذاری برای مردم در اولویت قراردادن آموزش است و هزینه‌کردن اندک و تنگ‌نظرانه در آموزش خطری است که زیست‌بوم اجتماعی و درهم‌تنیده انسان‌ها را به مخاطره خواهد انداخت. آموزش خاستگاه صلح، آزادی و مسیری برای رسیدن به عدالت اجتماعی است. بند نخست ماده 26 اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز به «حق آموزش» اختصاص داده شده است و توجه به حق آموزش در اسناد بین‌المللی حقوق‌بشری نیز نشان از تأثیرگذاری آموزش بر مناسبات اجتماعی در شکل‌گیری جهانی بدون مرز و عاری از منیت‌های  سیاسی و اجتماعی است.

  مدتی است که زنان و دختران افغان به بهانه رعایت‌نشدن «هدایت شرعی» از ادامه تحصیل محروم شده‌اند و با بیان اینکه اصلاحات پیشنهادی «امارت اسلامی» عملی نشده و با تقاضای دینی افکار ملت مسلمان، تحصیل دختران در دوره دانشگاه تا اطلاع ثانوی به تعویق افتاده است. با وجود فشارهای بین‌المللی به جهت بازپس‌گیری این تصمیم، هنوز امیدی برای برون‌رفت از این افکار واپس‌گرایانه و ارتجاعی حاصل نشده است. بر اساس آمار اعلام‌شده یونسکو محدودیت‌ها برای آموزش 80 درصد دختران جوان افغان همچنان پابرجاست و این‌گونه‌ است که حکومت‌ها می‌توانند حقوق اولیه افراد را با قوانین خودساخته و ضد‌حقوق‌بشری، ندید گرفته و اعطای این حق را منوط به برقراری شرایط مساعد و مناسب با قوانین من‌درآوردی خود کنند.

  اگر از رنجی که دختران افغانستان برای آگاهی می‌برند، بگذریم، در کشور خودمان نیز کودکانی هستند که با توجه به شرایط اقتصادی یا فقر فرهنگی از این حق محروم شده‌اند. با توجه به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی گذشته با رشد 17درصدی نسبت به سال قبل‌تر خود به عددی نزدیک به یک میلیون نفر رسیده است و از آنجایی که آموزش عمومی یکی از اهداف توسعه معرفی شده است، این اعداد و ارقام نشانگر این خواهد بود که توسعه در کشور ما با این روند در بلند‌مدت هم امکان‌پذیر نخواهد بود و همچنان در همان شعارزدگی‌های معمول در حال بالا و پایین رفتن‌های آماری  خواهیم ماند.

  تنها امیدواری‌مان به این شرایط خاکستری حق آموزش در سطح «بین‌الملل و ایران» این است که نظام‌های سیاسی در اولین گام این حق را با اما و اگر‌های سیاسی و ایدئولوژیک گره نزند و بدانند که حق آموزش نه‌تنها جهان درونی انسان‌ها را دگرگون خواهد کرد، بلکه با گره‌خوردن انسان‌های آگاه، نبض جهان زیباتر و مرتب‌تر از قبل خواهد زد. اگر دولتمردان و مدعیان توسعه در کشور و تحول در آموزش و پرورش از همین امروز هم شروع کند، بدون‌ شک سال بعد در روز جهانی آموزش تعداد بازماندگان از تحصیل درصدی رو به کاهش را به خود خواهد دید؛ در غیر ‌این ‌صورت با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور، این آمار در بازه زمانی یک‌ساله بیشتر از قبل خواهد شد و فقط اقدام مسئولان به تکان‌دادن سری و ابراز تأسفی تمام خواهد شد. زمان با سرعت در حال حرکت است و اگر سرعت پیگیری و پیشگیری مسئولان از عقربه بازبماند، حق آموزش در کشور ما نیز به بحران‌های موجود در آموزش و پرورش اضافه خواهد شد.