مجمع نظام مهندسی؛ شرح یک اعتراض صنفی

سازمان نظام مهندسی ساختمان ذیل ماده 3 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و برای تأمین مشارکت مهندسان در انتظام امور حرفه‌ای و تحقق اهداف قانون مذکور که در ماده 2 به آن اشاره شده و شامل مواردی مانند ترویج اصول معماری و شهرسازی و بالابردن کیفیت خدمات مهندسی است، تشکیل شده است. این سازمان در استان تهران در سال 1372 تأسیس شده و هم‌اکنون در تمام استان‌های کشور سازمانی مستقل است و تقریبا در تمام شهرستان‌ها دفاتر نمایندگی‌های استانی دارد و به جهت تعداد اعضا که بالغ بر 600 هزار نفر هستند، یکی از بزرگ‌ترین تشکل‌های حرفه‌ای کشور محسوب می‌شود که اعضای آن خدماتی مانند طراحی، اجرا و نظارت در ساخت‌وسازهای شهری ارائه می‌دهند. این سازمان در تهران حدود 120 هزار عضو دارد که حدود 70 هزار نفر از ایشان پروانه اشتغال به کار مهندسی دارند. در تاریخ 26 بهمن‌ جاری مجمع عادی سالانه نظام مهندسی تهران در‌حالی برگزار شد که با اتفاقات متعددی داخل مجمع و حواشی مختلفی از جمله راه‌یافتن خبر اعتراض یکی از بانوان مهندس به رسانه‌های خارجی همراه بود. نگارنده به‌عنوان عضوی از اعضای این سازمان که در مجمع مذکور حضور داشته‌ است، شرحی از زمینه‌های بروز اعتراض بانوی همکار ارائه می‌دهم که می‌تواند برای خوانندگان روشنگر باشد. سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران به‌ویژه از اوایل دهه 90 به سبب تغییر در نحوه ارجاع کار نظارت محل اختلافات متعددی برای اعضا و همچنین سازندگان و مالکان ساختمانی بوده است. این تغییر هرچند وفق مقررات انجام شده اما به دلیل واریز حق‌الزحمه نظارت اعضا ازسوی مالکان ساختمانی به حساب سازمان نظام مهندسی و سپس آزادسازی مرحله‌ای آن و همچنین تعیین حق‌الزحمه بر مبنای هزینه ساخت‌وساز به‌صورت دستوری که فاصله زیادی با واقعیات حاکم بر بازار ملک دارد، نارضایتی اعضای این سازمان را به وجود آورده است. مجمع این سازمان در‌حالی پس از حدود سه سال که به‌دلیل همه‌گیری کرونا برگزار نشده بود، با حدود 1400 نفر از اعضا در هفته گذشته برگزار شد که مهندسان بسیاری برای انتقال نارضایتی خود از تعرفه حق‌الزحمه‌های مهندسی در این مجمع شرکت کرده بودند. مجامع نظام مهندسی تهران در نوبت‌های اخیر همواره با 10 تا 15 درصد اعضا برگزار شده و همواره این شائبه از طرف اعضای سازمان مطرح است که گروه‌های صنفی که نمایندگانی در هیئت‌مدیره این سازمان دارند، نحوه برگزاری مجمع و مصوبات آن را هدایت و «مهندسی» می‌کنند و عموم مهندسان امکان تحقق نظرات خود را نمی‌یابند. مجمع مذکور در‌حالی شروع به فعالیت کرد که نحوه رأی‌گیری در آن به‌صورت الکترونیکی و تحت وب در نظر گرفته شده بود. این نحوه رأی‌گیری در همان ابتدای جلسه برای تعیین ناظران هیئت‌رئیسه سنی با مشکلاتی برای تست و راه‌اندازی مواجه شد که نخستین اعتراضات برخی حاضران را رقم زد. با شروع انتخاب هیئت‌رئیسه اصلی مجمع و انتخاب رئیس و منشی نتایج رأی‌گیری به نحوی بود که شائبه پیش‌گفته درباره مهندسی آرا را در میان جمعیت پیش‌ آورد. وقتی برگه‌های تبلیغاتی کوچکی در مجمع و نزد برخی حاضران رو شد که منطبق بر نفرات برگزیده شده بود، اعتراض برخی اعضا بالا گرفت که نفرات هیئت‌رئیسه مجمع منتخب هیئت‌مدیره سازمان هستند تا دستور جلسه درخصوص بررسی صورت‌های مالی عملکرد سازمان و بودجه پیشنهادی مطابق خواست هیئت‌مدیره به تصویب برسد. اوضاع مجمع وقتی متشنج شد که پس از انتخاب رئیس و منشی جلسه و پیش از رأی‌گیری برای ناظر اول، در پی اعتراض یکی از اعضای سازمان، نیروهای حفاظت برگزاری مجمع به آن فرد یورش بردند و درگیری فیزیکی شدیدی میان نیروهای مذکور و تنی‌چند از اعضای سازمان شکل گرفت. پس از آن مدتی کنترل مجمع از دست خارج شد و صدای اعتراضات بلند. تا این مقطع به غیر از یکی، دو مورد هیچ‌گونه اعتراض یا طرح شعارهای سیاسی از طرف حاضران صورت نگرفت و جو سالن برگزاری تماما صنفی بود. مدتی زمان برد تا شرایط به نحوی شد که هیئت‌رئیسه سنی امکان رأی‌گیری برای ناظر اول را پیدا کرد. نگارنده پس از انتخاب ناظر اول و در آغاز اعلام کاندیداتوری اعضا برای ناظر دوم از سالن خارج شد. فیلمی که از اعتراض بانوی مهندس در فضای مجازی منتشر شده مربوط به معرفی کاندیداهای ناظر دوم هیئت‌رئیسه اصلی مجمع است. خبرگزاری‌های خارجی با قصد و نیتی که برای همگان معلوم است، یک برش چند ثانیه‌ای از یک مراسم چند‌ساعته را منتشر می‌کنند و اینجا عده‌ای را ممکن است درگیر شرایط سیاسی و امنیتی خاص کشور کنند. اگر قرار است برداشتی از یک واقعه انجام بگیرد لازم است براساس زمینه‌های بروز آن باشد و به دقت بررسی شود. شرایط اقتصادی کشور در سال‌های اخیر و وضعیت نامناسب درآمد عموم مهندسان در ساخت‌وسازهای شهری ناشی از پایین‌بودن حق‌الزحمه‌های خدمات مهندسی پیش از برگزاری مجمع نیز آنها را در حالت اعتراضی قرار داده بود. نحوه رأی‌گیری و شائبه نتایج از پیش تعیین‌شده آن و به‌ویژه برخوردی که از طرف نیروهای حفاظت مجمع با برخی اعضا انجام شد، شرایط را در حد بالایی اعتراضی و متشنج کرده بود. امید است مسئولان حکومتی و سازمان نظام‌مهندسی ساختمان از دیدگاه صنفی و با رویکرد تلاش برای رفع زمینه‌های نارضایتی مهندسان به وقایع مجمع این سازمان بنگرند و فضا را بیش از پیش ملتهب و ناآرام نکنند.