متروی پایتخت؛ نامهربان با معلولان

‌حضورشان در شهر همیشه محدود بود؛ اما بعد از کرونا کمتر از گذشته در شهر حضور دارند، خیابان‌های پرمانع تهران هم سختی حضور را بیشتر می‌کند. به‌تازگی شهرداری تهران اعلام کرده است که 260 کیلومتر از معابر پایتخت را مناسب‌سازی کرده است؛ اما چندان مشخص نیست محدوده‌های مناسب‌سازی‌شده در کدام نقاط تهران هستند.

گزارشی هم درباره مناسب‌سازی ایستگاه‌های مترو برای افراد دارای معلولیت، جانبازان و توان‌خواهان به شورای شهر داده شده که کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر این گزارش را راستی‌آزمایی کرده است. در گزارش این کمیسیون تأکید شده با توجه به وجود نواقص قابل‌ رفع به دلیل نزدیکی به ایام تعطیلات نوروز که موجب کاهش سفرهای درون‌شهری در بازه‌ای دو‌هفته‌ای می‌شود، انتظار می‌رود همه نواقص در حوزه خطوط اعم از تکمیل‌نشدن یا نبود رمپ‌های دسترسی جانبازان و معلولان تکمیل شده و دستگاه‌های پله‌برقی که به دلیل ازدحام امکان تعمیرات اساسی نداشتند، بازسازی و بهسازی شوند.

در بررسی‌های این کمیسیون مشخص شده که در موضوع آسانسورهای مترو، انحراف گزارش از آنچه واقعیت موضوع است، فاصله معناداری دارد. در بسیاری از ایستگاه‌ها به نوارهای زرد هشدار، به نشام عدم امکان استفاده از آسانسور برمی‌خوریم. باید توجه داشت که وجود چاله آسانسور و اجرای درِ آن به‌هیچ‌عنوان به منزله وجود آسانسور فعال نیست. همچنین خرید و نصب دستگاه‌ پله‌برقی در ایستگاه‌هایی که فاقد آن هستند، در کوتاه‌مدت ممکن نیست؛ به‌همین‌دلیل این کمیسیون پیشنهاد داده که از هم‌اکنون برای تیرماه تا اواخر شهریورماه سال آینده طی برنامه زمان‌بندی‌شده این عقب‌ماندگی‌ها برطرف شود.

در این گزارش تأکید شده مسیریابی مناسب و مستقل به جانبازان و معلولان کمک می‌کند، برقراری سیستم صوتی هوشمند در همه ایستگاه‌ها به صورت فعال است، که علی‌الحساب فعال‌شدن بلندگوها در ایستگاه‌ها و واگن‌ها به صورت آنی مورد انتظار است. 26 ایستگاه در این گزارش به صورت تصادفی مورد بازدید قرار گرفت که هر 26 ایستگاه فاقد آسانسور فعال هستند، چهار ایستگاه فاقد رمپ در ورودی ایستگاه هستند که این به‌عنوان ابتدایی‌ترین روش دسترسی برای این گروه هدف است و امیدواریم مشکل رمپ ورودی در ایستگاه 17 شهریور، توحید، ورودی دوم کمیل، هلال‌احمر در همین فرصت پیش‌رو مرتفع شود.

12 ایستگاه فاقد مسیر بساوایی قابل استفاده برای کم‌بینایان و نابینایان هستند، با توجه به امکان برطرف‌کردن این نقص در ایام نوروز و عدم نیاز به صرف هزینه‌های بالا و ضرورت وجود آن، این انتظار می‌رود که ایستگاه‌های شهید ستاری، بوستان گفت‌و‌گو، ورودی دوم مهدیه، هلال‌احمر، مدافعان سلامت، توحید، ورودی دوم رودکی، ورودی دوم بریانک، ورودی دوم مولوی و هفده شهریور به‌سرعت از این نظر رفع نقص بشوند، ایستگاه بسیج در قسمت سکو دارای علائم بساوایی است؛ اما در بقیه فضاها فاقد آن و نیازمند رسیدگی است، ایستگاه کمیل در قسمت ورودی دارای علائم بساوایی است؛ اما در سایر فضاها فاقد این امکان است، از جهت وجود نرده پله به غیر از ایستگاه هفده شهریور که متأسفانه فاقد هرگونه امکان است، بقیه ایستگاه‌ها به‌خوبی تجهیز شده‌اند.

در این گزارش آمده است که از جهت نصب گیت عریض با قابلیت عبور صندلی چرخ‌دار قریب به اتفاق ایستگاه‌ها تجهیز شده‌اند و مشکلی از این جهت وجود ندارد.

نرجس سلیمانی، رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورا، هم به‌تازگی در تذکری در صحن شورای شهر تهران به چالش‌های موجود برای حضور افراد دارای معلولیت در ایستگاه‌های مترو پرداخته و با اشاره به پله‌برقی‌های غیرفعال در برخی ایستگاه‌ها، گفت: در برخی از ایستگاه‌ها متأسفانه پله‌برقی‌ها غیرفعال هستند که مکان آنها تعبیه شده؛ اما اثری از خودشان نیست؛ مانند ایستگاه تربیت مدرس در خط ۶ مترو. مسئله‌ای که می‌تواند به مناسب‌سازی مسیرهای تردد جانبازان و معلولان کمک کند، این است که برقراری سیستم هوشمند در همه دستگاه‌هایی باشد که لازم است به صورت فعال وجود داشته باشند.

به جز ایستگاه‌های مترو، شهردار تهران از مناسب‌سازی معابر پایتخت برای حضور راحت‌تر معلولان سخن گفته است؛ اما این مناسب‌سازی محدود به خیابان‌های اطراف زندگی این افراد است.

علیرضا زاکانی، شهردار تهران، در این زمینه گفته است که امسال 260 کیلومتر از معابر شهر تهران را مناسب‌سازی کردیم و سال آینده 300 کیلومتر را مناسب‌سازی خواهیم کرد. از بهزیستی و بنیاد جانبازان آدرس خانه‌های افراد دارای محدودیت حرکتی و معلولیت را گرفته‌ایم و مناسب‌سازی را از پیرامون خانه‌های آنها شروع کردیم؛ یعنی در هر منطقه‌ای این نقاط مشخص شدند و مناسب‌سازی مبتنی بر نیاز آنها انجام شده است.

شهردار تهران ابراز امیدواری کرده در ادامه توسعه مناسب‌سازی معابر پایتخت محدوده زندگی افراد سالمند هم مناسب‌سازی شود و شرایط مناسب‌سازی به گونه‌ای توسعه پیدا کند که امکانات پیرامونی این افراد هم براساس نیازهای آنها مناسب‌سازی شود.

اما این آمارها چندان قابل راستی‌آزمایی نیست. بهروز مروتی، مدیر کمپین معلولان، اعلام کرد: شهرداری مطابق تبصره‌ ۲۷ بودجه‌ سال ۱۴۰۱ موظف است که نقشه مناسب‌سازی معابر شهری را در سایت شهرداری به نمایش بگذارد و محدوده‌ها را مشخص کند تا صحت ماجرا راستی‌آزمایی شود؛ اما متأسفانه هیچ‌کدام از مسائلی که بیان می‌کنند، در نقشه قابل ردیابی نیست. اینکه در کدام مناطق و چه مقدار مناسب‌سازی شده، مشخص نشده است.

زهرا نژادبهرام، عضو سابق شورای شهر تهران، هم در این زمینه گفت در دوره قبل ۳۰۰ کیلومتر از معابر شهر تهران برای معلولان مناسب‌سازی شد و در حین کار نقشه معابر مناسب‌سازی‌شده به صورت آنلاین منتشر و به‌روزرسانی می‌شد.

عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهردار تهران، تأکید دارد آمارهای اعلام‌شده از سوی شهرداری در همه حوزه‌ها دقیق است؛ حتی از گزارش عملکرد 200‌روزه شهرداری هم که مورد انتقاد برخی از اعضای شورای شهر بود، دفاع می‌کند و تشکیک درخصوص آمارها را اشتباه یک رسانه می‌داند.

به گفته او موضوع مهم درمورد مناسب‌سازی بحث عقب‌ماندگی جدی و تاریخی شهر تهران در این حوزه است. روشن است وضعیت ما در این زمینه مطلوب نیست و میزان معابر و فضاهایی که باید مناسب‌سازی شود، بسیار بیشتر از این حرف‌هاست. یک دلیل اینکه نارضایتی از سوی افراد دارای معلولیت مطرح می‌شود، این است که معابر مناسب‌سازی‌نشده زیاد است. عددی که برای مناسب‌سازی اعلام شده، قطعا صحیح است و اسناد آن هم منتشر می‌شود؛ اما کسر کوچکی از میزان معابری است که نیاز به مناسب‌‌سازی دارند.

سیدجعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر، گفت: بعد از اعلام میزان مناسب‌سازی معابر پایتخت از شهرداری پیگیر گزارش معابر و مکان‌های مناسب‌سازی‌ شده و قرار است شهرداری این گزارش را به شورا ارسال کند.

مهدی عباسی، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران، هم عضو دیگر شورای شهر تهران است که به دنبال گزارش مکان‌های مناسب‌سازی است. او گفت: ‌درخواست گزارش از شهرداری تهران کرده‌ایم. گزارش را شهرداری بدهد، منتشر خواهیم کرد. البته عدد اعلام‌شده با بودجه اختصاص داده‌شده همخوانی دارد و می‌تواند درست باشد. شورا منتظر گزارش شهرداری در این زمینه است.

حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران تأکید دارد که آمارها دقیق است و به‌زودی منتشر می‌شود. او گفت: همه معابر و بوستان‌ها که مناسب‌سازی شده، آدرس و مساحت آنها مشخص است و اگر یک متر کمتر است به ما بگویند، عذرخواهی می‌کنیم. از اداره کل معماری ریز این اطلاعات را بگیرید و چاپ کنید، ما به معلولان فارغ از این موضوعات نگاه می‌کنیم. دنبال آمار و درصد نیستیم، عقب‌افتادگی در این حوزه وجود دارد که باید جبران کنیم. اینکه ما امسال معادل 14 سال کار انجام دادیم، به این دلیل است که بودجه گذاشته‌ایم و اعتبار این حوزه را به 400 میلیارد تومان  افزایش دادیم.

به‌ گفته معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران، مناسب‌سازی معابر پایتخت 16 سال زمان می‌برد. در‌عین‌حال مدیریت دوره ششم شهرداری تهران قصد دارد در مدت‌زمان چهار‌ساله تمام معابر شهر را مناسب‌سازی کند.

محمد آقا‌میری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران هم گفت: از افراد دارای معلولیت می‌خواهیم با هر مانعی که در مسیر تردد خود مواجه هستند، به سامانه 137 اعلام کنند و شهرداری آن منطقه موظف است مانع را برطرف کند. شهرداری برنامه‌ای کلی برای مناسب‌سازی فضاهای شهری دارد که هر سال بخشی از معابر را مناسب‌سازی می‌کند تا به‌تدریج این موانع برطرف شود.