نگاهی به پدیده تلخ خودکشی و ضرورت پیگیری سند ملی پیشگیری از آن
زنگ هشدار
چهار روز از مرگ خودخواسته «کیومرث پوراحمد» کارگردان نامی ایران می‌گذرد؛ واقعه‌ای که به گفته «مرضیه برومند» کمر او و خانه سینما را شکسته و از نظر محمدمهدی عسگرپور «در این سه روز سینمای ایران تلخ‌ترین و عجیب‌ترین اتفاق خود را پشت‌سر گذاشت».
چهار روز از مرگ خودخواسته «کیومرث پوراحمد» کارگردان نامی ایران می‌گذرد؛ واقعه‌ای که به گفته «مرضیه برومند» کمر او و خانه سینما را شکسته و از نظر محمدمهدی عسگرپور «در این سه روز سینمای ایران تلخ‌ترین و عجیب‌ترین اتفاق خود را پشت‌سر گذاشت».
سامانه 123
در این میان یک بار دیگر مبحث چگونگی گفتن از «خودکشی» و «مرگ خودخواسته» مطرح شد و در پایین هر خبری درباره «کیومرث پوراحمد» این نکته یادآور میشود که «اگر کسی تمایلات خودکشی در خود احساس می‌کند یا شرایط سخت روحی را پشت‌سر می‌گذارد، با شماره 123 تماس بگیرد». سامانه‌ای که به‌صورت شبانه‌روزی و رایگان قرار است دسترسی به مشاور بحران فراهم می‌کند.
تمایل به خودکشی 7 میلیون نفر در 6 ماه
آن‌طور‌که سازمان بهزیستی اعلام کرده است، عملکرد آماری در شش‌ماه نخست سال ۱۴۰۱ حاکی از آن است که هزارو 511 محله از محلات مجری برنامه بوده‌اند. ۶۸ هزار و ۶۹۷ نفر آموزش‌دیده جامعه هدف تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند و تعداد کل خدمت‌گیرندگان برنامه اعم از خدمات آموزش مستقیم، غیرمستقیم و آگاه‌سازی شامل هفت میلیون و ۲۷۴ هزار و ۲۸ نفر میشود. این رقم باورنکردنی هفت‌میلیون نفر احتمالا از نظر مسئولان چندان قابل‌توجه نیست که آن را با افتخار اعلام می‌کنند؛ یعنی در شش‌ماهه نخست پارسال از هر 10 ایرانی یک نفر دچار شرایط بحرانی شده است.
کاش بیشتر حرمت بگذاریم
نحوه انتشار خبر خودکشی یا مرگ خودخواسته «کیومرث پوراحمد» فرصتی شده تا برخی نهادها به مسائلی که زمینه‌ساز این شرایط شده، توجه کنند. گروه سینمایی فرهنگستان هنر در بیانیه‌ای نوشت: «کیومرث پوراحمد دیگر در میان ما نیست. خالق لحظات به یادماندنی، کسی که جایگاه و حرمت کلمه را پاس می‌داشت و تفسیر و ترجمان کلمه به تصویر را نیک می‌دانست. ما مانده‌ایم و یک دنیا افسوس و البته که طنین یک هشدار؛ هشداری که گویی با این فقدان، این‌بار رساتر از همیشه به گوش جان می‌رسد: ما را چه شده است که هنرمندان‌مان این‌طور و با بهای جان خود، پیام ناخرسندی خود را به گوش ما می‌رسانند؟ در کجای زمان ایستاده‌ایم و تا چه اندازه مراقب و متوجه دشواری‌ها، تیرگی‌ها و تصویری که از آینده برایمان ترسیم شده است، هستیم؟ چقدر با خودمان و عزیزانمان مهربان هستیم و به آنها مهر می‌ورزیم؟ کاش بیشتر حرمت بگذاریم و قدر و منزلت گنجینه‌های هنر و فرهنگ‌مان را پاس بداریم؛ چراکه نومیدی و گسترش آن، هیولایی دهشتناک است که اگر بر جامعه مستولی شود، به هر دلیل و واسطه‌ای باشد، دل‌های بسیاری را خواهد فسرد و جان‌های عزیزی را از ما خواهد گرفت».
بازتاب‌های یک مرگ خودخواسته
برخی به رسانه‌ها بابت اعلام خودکشی «کیومرث پوراحمد» ایراد گرفتند و حتی معاون مطبوعاتی هم پستی در اینستاگرام در این زمینه منتشر کرد. عده‌ای نیز با بازنشر عکسی از جسد از طناب آویخته‌شده این کارگردان بزرگ سینمای ایران در شبکه‌های اجتماعی شرایط ناهنجاری را پدید آوردند. در این میان بسیاری نیز به تشویق این اتفاق پرداختند و عمل او را شجاعانه توصیف کردند. این بازتاب‌ها سبب شد تا انجمن علمی روان‌پزشکان ایران بیانیه‌ای منتشر کند. در این بیانیه درباره پیام‌ها و پیامدهای اجتماعی و عمومی این ماجرا مواردی را شرح داده است:
1-مرگ پوراحمد در هنگامه‌ای رخ داد که رنجی عمومی دامن مردمان زیادی را گرفته و کسانی را نیز شاید گرفتار احساس یأس، بی‌‌آیندگی، درماندگی و میل به تباهی خود نموده باشد. ازاین‌رو باور داریم پرداخت رسانه‌ای و عمومی به این ماجرا از قضا باید دقیق‌تر و با مراعاتی بیش از زمان‌های دیگر صورت پذیرد.
۲. فقدان خالق قصه‌های مجید به‌عنوان یک انسان متخصص با جایگاه حرفه‌ای و اثرگذاری در جامعه ایران دارای پیچیدگی‌های فلسفی، روان‌شناختی، جامعه‌شناختی و انسان‌شناختی خاصی است که در بدون شناخت و تبیین و تحلیل آثار هنری و زندگی حرفه‌ای، فردی و خانوادگی او نمی‌توان به‌سادگی در مورد زمینه‌ها و دلایل این کُنش «پایان‌دادن به زندگی» دست به تحلیل زد.
۳. از قربانی خودکشی نباید قهرمان ساخت. خودکشی را نباید دراماتیزه کرد. به اصحاب رسانه این را توصیه می‌کنیم که دوستان و خانواده در زمانه اوج رویارویی با مرگی این‌گونه، در شوک و ناباوری هستند و بهتر است از خبررسانی بپرهیزند یا طرف گفت‌وگوهای رسانه‌ها قرار نگیرند. باید بازماندگان را کمک و حمایت روانی نمود و اجازه داد به سوگواری بپردازند.
۴. خودکشی می‌تواند مورد تقلید قرار گیرد، همان‌طور‌که میل به تقلید خودکشی، در موارد مشابه قبلی در شبکه‌های اجتماعی دیده میشود. در‌عین‌حال این ابراز آشکار میل به پایان‌دادن به زندگی می‌تواند نمودی از یک وضعیت اجتماعی و نیازمند توجه سیاست‌مداران باشد. از این رو مداخله در موضوع خودکشی نیازمند عزم همگانی و تقسیم کار ملی است. اکنون بهترین زمان برای «پیگیری» پیاده‌سازی سند ملی پیشگیری از خودکشی است.
۵. تورم مهارگسیخته و افزایش روزافزون هزینه‌های زندگی از عوامل جدی افزایش یأس و افت سطح سلامت روانی اجتماعی است که افزایش خودکشی می‌تواند یکی از تظاهرات آن باشد. چنان‌که اگر هواشناسی گزارش احتمال طوفان بدهد، دستگاه‌های مسئول در وضعیت آماده‌باش قرار می‌گیرند و تدابیر پیشگیرانه اتخاذ می‌کنند، اکنون وظیفه نظام سلامت و شورای اجتماعی کشور است که چنین رویه‌ای را در این مورد در پیش بگیرند.
۶. این نوع مرگ در بین طبقات اجتماعی مختلف جامعه وجود دارد. اظهار نگرانی از وقوع این نوع مرگ طی سال‌های اخیر در بین هنرمندان، متخصصان، روشنفکران، پزشکان، و دانشجویان، یک زنگ هشدار برای سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و متولیان امر تلقی میشود.
مصیبتی بزرگ و تلنگری برای همه
در این چند روز بسیاری درباره «کیومرث پوراحمد» و جایگاهش در سینمای ایران نوشتند و تعداد زیادی نیز درباره شرایط سخت و تلخی که در این چند ماه بر او گذشته است، از فیلمی که بدون اجازه او در جشنواره نشان داده شد و از ممنوع‌الخروجی او. همان‌طور‌که در مراسم تشییع او از سوی نماینده کانون کارگردانان ابراز امیدواری شد: «نهادهای فرهنگی رفتار خود با هنرمندان را تغییر بدهند و رفتار محترمانه‌ای داشته باشند» عنوان شده است نامه هشت‌صفحه‌ای پوراحمد که در کنار جسدش پیدا شده و دلالت بر خودکشی او دارد «خصوصی و خانوادگی» است و خانواده اگر صلاح بدانند، منتشر می‌کنند اما نمی‌توانیم از یاد ببریم که کیومرث پوراحمد یک «کارگردان معترض» بود و به‌راستی که مرگش «تلنگری برای همه ما به حساب می‌آید».
