سقوط آزاد گردشگری فارس

شرق: استان فارس آثار تاریخی کهن، مجموعه‌های فرهنگی- تاریخی و جاذبه‌های طبیعی متعددی را در خود جای داده و در دهه‌های پیشین نیز این جاذبه‌های تاریخی و طبیعی باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی می‌شد، اما در ۱۰ سال اخیر روزبه‌روز ظرفیت جذب گردشگر و اقامت گردشگران در این استان کاهش یافته تا جایی که اقامت گردشگران در این استان امروزه نسبت به ۱۰ سال پیش به یک‌چهارم کاهش یافته است؛ چالشی که یکی از مهم‌ترین دلایل آن ضعف مدیریت میراث فرهنگی فارس و مقامات ارشد این استان در به‌روزرسانی خدمات و فراهم‌کردن زیرساخت‌های مناسب گردشگری است.

اداره کل میراث فرهنگی فارس؛ اداره سرپرست‌ها

اداره کل میراث فرهنگی فارس در یک سال اخیر با معاون‌هایی اداره شده که عمدتا حکم سرپرستی داشته‌اند؛ موضوعی که چالش‌هایی به دنبال دارد. معاونت‌های میراث فرهنگی فارس از جمله معاونت گردشگری، میراث فرهنگی و سرمایه‌گذاری با سرپرست اداره می‌شوند که سبب ضعف بیشتر میراث فرهنگی در رسیدگی به مسائل میراثی و گردشگری شده است. زهره رئیسی، راهنمای تور و کارشناس‌ ارشد ایران‌شناسی، می‌گوید: وضعیت گردشگری نسبت به سه یا چهار سال قبل بسیار بد است و روزبه‌روز هم بدتر می‌شود.

رئیسی درباره مشکلات زیرساخت‌های گردشگری بر این باور است: یکی از زیرساخت‌هایی که مشهود و ساده است مسئله توالت است، شما هرجا می‌روید توالت‌ها بسیار کثیف هستند و کسی رغبت نمی‌کند داخل آنها برود، این‌ امور پیش‌پاافتاده بسیار تأثیرگذار هستند. مورد دیگر اینکه در اماکن تاریخی مانند تخت‌جمشید، نقش‌رستم و... زیرساخت‌هایی مانند مکان‌های دارای سایه وجود ندارد. گردشگر بعد از بازدید از مکان تاریخی، نیاز به استراحت کوتاهی دارد، چون برنامه‌هایی که در طول یک روز برای او چیده شده فشرده است، نیاز به مکان‌های خوبی دارد که سایه باشد و بتواند انرژی ازدست‌رفته خود را بازیابد. همچنین رستوران‌ها و کافه‌های داخل یا اطراف اماکن تاریخی استاندارد نیستند و خدمات قابل قبولی ندارند.

نابسامانی در اداره آثار تاریخی

مشاهدات میدانی در نوروز ۱۴۰۲ نشان داد که چنین وضعیتی در میراث فرهنگی فارس باعث بروز نابسامانی‌هایی در اداره آثار تاریخی شده است؛ از جمله در آثار تاریخی فیروزآباد مانند کاخ اردشیر که حتی یک راهنمای گردشگری در آن وجود نداشت. محمد فرخ‌زاده، معاون گردشگری و زیارت استانداری فارس نیز نوروز امسال در حاشیه سفر به شهرستان فیروزآباد، با انتقاد از نبود راهنمایان تور و برنامه‌ای برای روایتگری و معرفی کاخ اردشیر بابکان و تاریخ آن گفته بود: گردشگران حاضر در این مکان رها و دچار سردرگمی بودند. به گفته او، ساخت‌وسازهای غیرمجاز در ورودی مسیر کاخ اردشیر بابکان در قالب رستوران، سفره‌خانه و... چهره بسیار نامناسبی را برای این اثر تاریخی فراهم کرده و لازم است دستگاه قضائی، میراث فرهنگی و فرماندار به عنوان رئیس شورای تأمین برای ساماندهی آن اقدام کنند. قائم‌مقام استاندار فارس در شورای توسعه گردشگری فارس همچنین در بازدیدی که از شهر باستانی گور داشت، عنوان کرد: نقایص بسیاری در این منطقه وجود دارد که بیشتر درباره کاوش‌های باستان‌شناسی و زمین‌های کشاورزی تصرف‌شده است. معاون استانداری فارس با بیان اینکه این شهر می‌توانست به‌عنوان یک منطقه بسیار ارزشمند در تاریخ فارس و جهان باشد، اضافه کرد: اکنون شاهد سرقت‌های جزئی و خرد و ازبین‌رفتن این آثار در زیر زمین به دلیل آبیاری زمین‌های کشاورزی تصرف‌شده هستیم. فرخ‌زاده همچنین از اینکه در سطح ملی برای این داشته ارزشمند تاریخی هیچ ردیف بودجه‌ای در نظر گرفته نشده است ابراز تأسف و خاطرنشان کرد: مسئولان متولی در سطح کشور باعث و بانی این بی‌توجهی و اهمال‌کاری هستند. نبود یک موزه از آثار جمع‌آوری‌شده در محیط کاخ یا در کنار این اثر از دیگر مواردی بود که فرخ‌زاده به آن اشاره و اضافه کرد: کمبود چنین موزه‌ای باعث کاهش جاذبه برای گردشگران و بازدیدکنندگان کاخ اردشیر بابکان شده است. معاون گردشگری و زیارت استانداری فارس گفت: آثار تاریخی و اشیای ارزشمند جمع‌آوری‌شده در مکانی غیراستاندارد نگهداری می‌شود در صورتی که این امکان وجود داشت که از آن موزه‌ای زیبا خلق شود که دانش عمومی مردم را بالا ببرد.

نارضایتی مسافران در نوروز ۱۴۰۲

«نارضایتی مسافران نوروزی از وضعیت سرویس‌های بهداشتی و پارکینگ مجموعه جهانی تخت‌جمشید، وضعیت نامناسب سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی، عدم راه‌اندازی سازه‌های گردشگری در نوروز مانند کانکس‌های خریداری‌شده برای تخت‌جمشید و...» از دیگر چالش‌هایی بود که مسافران و گردشگران نوروز امسال با آن مواجه بودند.

این مسافران بر این باور بودند که وضعیت خدمات‌دهی رفاهی در مجموعه‌های تاریخی به حال خود رها شده که بسیار آزاردهنده است. به گفته آنها، وجود چنین وضعیتی سبب خواهد شد که بازگشت دوباره مسافر در سال‌های آینده کاهش پیدا کند.

زهره رئیسی در پاسخ به اینکه «وضعیت گردشگری چگونه می‌تواند بهبود پیدا کند»، گفت: یکی از چیزهایی که می‌تواند صددرصد در بهبود گردشگری تأثیر بگذارد،‌ زیرساخت مناسب جهت ورود گردشگر، حمل‌ونقل مناسب، مسائل رفاهی مناسب و... است.

وعده‌های نافرجام وزیر میراث فرهنگی

آب رکن‌آباد پس از گذر از دامنه‌ها و کوه‌ها و مشروب‌کردن منطقه اکبرآباد از طریق کوه‌های غرب تنگ الله‌اکبر وارد شیراز شده و پس از عبور از باغ‌های جهان‌نما، آرامگاه حافظیه، بنای هفت‌تنان و چهل‌تنان را آبیاری می‌کرده است.

با توجه به موقعیت آب رکنی که در مسیر شیراز- تخت‌جمشید، انتظار می‌رفت با محوطه‌سازی، سنگفرش و فضای سبز این منطقه مهم تاریخی گردشگری احیا شود تا بتواند به صورت مجموعه تفریحی و سیاحتی در اختیار گردشگران قرار گیرد اما چنین نشده است. عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اردیبهشت ۱۴۰۱ در بازدید از شیراز از مرمت و بازسازی مجموعه تاریخی آب رکنی در مسیر شیراز به تخت‌جمشید خبر داد، اما با گذشت یک سال عملا اتفاق خاصی در این خصوص رخ نداده است.

آب رکنی اثری تاریخی مربوط به سده چهارم هجری قمری است که در تاریخ اول مرداد ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۱۹۲۹۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی طی یکی، دو سال گذشته عمدتا در حال گردش و مسافرت بوده، گویی به این باور رسیده که وزیر گردشگری یعنی اینکه مدام در مسافرت باشد؛ این روحیه وزیر و عدم توجه لازم به مسائل مدیریتی، عملا باعث شده وضعیت میراث فرهنگی و گردشگری در استان‌ها به شدت سقوط کند.