سلاح داغ نفت

مژگان جدیدی: بلوک شرق، مهار تورم در آمریکا را دشوار کرد. پس از جنگ روسیه و اوکراین جهش قیمت انرژی و غذا سبب شد نرخ تورم آمریکا در تابستان گذشته به بالاترین رقم 40 سال گذشته برسد و به مرز 10 درصد نزدیک شود. با این حال مهار قیمت نفت و گاز توانست نرخ تورم در آمریکا و اتحادیه اروپا را کاهشی کند و آنها بار دیگر نرخ تورم دو درصد را تا پایان سال 2023 برای خود هدف‌گذاری کردند؛ اما حالا اوپک و اوپک‌پلاس به رهبری عربستان و روسیه، اعلام کرده‌اند که تولید نفت را کاهش می‌دهند تا قیمت‌ها را بار دیگر بالا ببرند و این مسئله آمریکا و اروپا را برای مهار نرخ تورم خود دچار نگرانی کرده است.

یکه‌تازی  عربستان  و  روسیه  در  بازار  نفت

چندی پیش اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت یا اوپک با مشارکت تولیدکنندگان بزرگ نفتی غیر عضو اوپک یا اوپک‌پلاس به طور غیرمنتظره اعلام کردند که تولید نفت خود را روزانه یک‌میلیون‌و ۱۶۰ هزار بشکه دیگر کاهش می‌دهند. این موضوع در حالی رخ داد که آنها در شروع پاییز گذشته هم تصمیم گرفته بودند تولید نفت خود را دو میلیون بشکه کاهش دهند. به‌این‌ترتیب تولیدکنندگان اوپک و اوپک‌پلاس در مجموع تولید روزانه نفت خود را سه‌میلیون‌و 660 هزار بشکه کمتر می‌کنند. این میزان چیزی حدود 3.7 درصد از تقاضای جهانی نفت است. تصمیم به کاهش تولید نفت در شرایطی گرفته می‌شود که پس از جنگ روسیه و اوکراین، قیمت هر بشکه نفت تا حدود 130 دلار صعود کرد؛ اما قیمت بالای نفت و گاز دوامی نداشت و بهای هر بشکه نفت خام با شروع بهار امسال به کمترین رقم 15 ماه اخیر رسید و به کانال 70 دلار رسید.

کاهش قیمت نفت، پیش از همه واکنش روسیه درگیر جنگ را به دنبال داشت. بر‌اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، تحریم نفت روسیه سبب شده درآمدهای نفتی این کشور حدود 43 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته باشد.

طبیعی است که با کاهش قیمت نفت سیر نزولی درآمدهای نفتی روسیه ادامه‌دار خواهد شد؛ بنابراین روسیه به‌عنوان یکی از سه تولیدکننده بزرگ نفت جهان اعلام کرد که تولید نفت خود را تا پایان امسال، ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش می‌دهد. هفته گذشته هم روسیه مدعی شد تولید خود را در مارس، به میزان ۷۰۰ هزار بشکه در روز کاهش داده است.

به جز این، عربستان که در مقاطعی بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان بوده و توانسته است پس از جنگ روسیه و اوکراین، درآمدهای نفتی سرشاری را به خزانه خود ببرد، در اتحاد با روسیه اوپک و اوپک‌پلاس را به سمت کاهش غیرمنتظره تولید نفت برده است. مجموع این اقدامات موجب شد نفت دوباره از کانال 70 دلار به نیمه کانال 80 دلار برسد و همین موضوع آمریکا را برای مهار تورم نگران کرده است.

نگرانی آمریکا برای  نرخ  تورم

پس از جنگ اوکراین، افزایش قیمت انرژی و غذا نرخ تورم در آمریکا و اروپا را صعودی کرد؛ به‌طوری‌که نرخ تورم در برخی کشورهای اروپایی از ‌جمله انگلیس دو‌رقمی شد و یورو‌نیوز به نقل از مؤسسه ملی آمار آلمان نوشت که نرخ تورم بزرگ‌ترین اقتصاد اتحادیه اروپا، در سال 2022 به 7.9 درصد رسیده است که این رقم رکوردی تاریخی برای این کشور از زمان تشکیل آلمان پس از جنگ جهانی دوم است.

در آمریکا هم نرخ تورم رکورد شکست و اگرچه این کشور یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و گاز جهان است؛ اما اقتصاد آن نتوانست از ضربات جنگ روسیه و اوکراین در امان بماند.

اوایل تابستان گذشته وزارت کار ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که نرخ تورم آمریکا در ۱۲ ماه منتهی به ژوئن به ۹.۱ درصد رسید که سریع‌ترین افزایش از نوامبر ۱۹۸۱ یعنی در چهار دهه پیش به شمار می‌رفت.

با کاهش قیمت نفت و گاز، نرخ تورم در اتحادیه اروپا و آمریکا رو به بهبودی گذاشت و چندی پیش «یورو استات» آژانس آمار اتحادیه اروپا اعلام کرد که تورم در ۲۰ کشوری که از واحد پول یورو استفاده می‌کنند، با کاهش قیمت انرژی به پایین‌ترین سطح در یک سال گذشته رسیده است و در‌این‌میان کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا، تأکید کرد که «بانک مرکزی اروپا تلاش می‌کند تورم را به هدف دو درصد خود بازگرداند».

در آمریکا هم انتشار داده‌های تورمی در ماه مارس، نشان داد که تورم بیشتر از پیش‌بینی‌ها کاهش داشته است. بر‌اساس پیش‌بینی‌ها انتظار بر این بود که شاخص قیمت مصرف‌کننده در آمریکا با کاهش 0.8 واحد درصدی روبه‌رو خواهد شد و تورم را به 5.2 درصد می‌رساند؛ اما شواهد نشان می‌دهد که این ارقام از پیش‌بینی‌ها فراتر رفت و تورم با کاهش یک‌درصدی از سطح شش درصد در ماه فوریه به پنج درصد در ماه مارس رسید.

برخی از اقتصاددانان ایالات‌ متحده با مشاهده سیر تورم می‌گویند که تا پایان سال 2023 نرخ تورم این کشور به دو درصد کاهش خواهد داشت.

با این حال وضعیت تورم در آمریکا همچنان شکننده به نظر می‌رسد. داده‌های تورمی ایالات متحده آمریکا نشان می‌دهد که در ماه مارس نرخ تورم هسته

 Core CPI صعودی بوده است. نرخ تورم هسته، نرخ تورم کالاها و خدماتی با‌ ثبات قیمت بیشتر است و در واقع محاسبات تورمی را بدون احتساب بهای انرژی و غذا انجام می‌دهد.

در ماه مارس نرخ تورم هسته نتوانست مقاومت خود را در سطح قبلی با رقمی معادل 5.5 درصد حفظ کند و با افزایش 0.1 واحد درصدی روبه‌رو شد.

این در حالی است که فدرال رزرو تلاش کرده است که با سیاست‌های انقباضی صعود تورم در آمریکا را مهار کند و حالا با کاهش تولید نفت و افزایش دوباره قیمت انرژی، حل معادله تورم در آمریکا دشوارتر شده است.

در همین زمینه CNN گزارش داده که مبارزه فدرال‌رزرو با تورم در پی کاهش غیرمنتظره تولید اوپک دشوارتر شده است. به گزارش «شرق» این رسانه می‌نویسد که اقتصاددانان می‌گویند اعلام غافلگیرکننده کاهش تولید نفت از سوی عربستان و تولید‌کنندگان نفت غیر عضو اوپک، مأموریت فدرال‌رزرو یعنی بانک مرکزی آمریکا را برای کنترل تورم پیچیده کرده است و می‌تواند وضعیت تورم در آمریکا را بدتر کند.

سال گذشته در پی حمله روسیه به اوکراین، قیمت سوخت در سراسر جهان افزایش یافت و این امر به تورم جهانی سوخت دامن زد. درست هنگامی که اقتصاد‌های بزرگ جهان، پس از همه‌گیری ویروس کرونا، شروع به تجدید قوا کرده بودند.

پس از این ماجرا و با بازگشت تعادل به بازار نفت و گاز جهان، کاهش قیمت انرژی به کاهش تورم در آمریکا کمک کرد.

بر‌اساس شاخص قیمت مصرف‌کننده تورم که در ژوئن به اوج خود در 40 سال رسیده بود، از 9.1 درصد به شش درصد در فوریه یعنی پایان زمستان گذشته کاهش یافت. بر‌اساس گزارش اداره کار آمریکا، قیمت انرژی که حدود 7.5 درصد از شاخص کل قیمت مصرف‌کننده را تشکیل می‌دهد، در ماه فوریه در مقایسه با ماه‌های مشابه سال قبل، پنج درصد افزایش یافته که بسیار کمتر از رشد 41.3 درصدی ماه ژوئن سال گذشته است.

اکنون با افزایش مجدد قیمت نفت، تورم کل شاخص قیمت مصرف‌کننده ممکن است برای مدتی طولانی‌تر بالا بماند یا حتی افزایش پیدا کند. طبق گزارش انجمن خودروی آمریکا (AAA)، میانگین قیمت در هر گالن بنزین در روز پنجشنبه گذشته به 3.55 دلار رسید که نسبت به قیمت 3.40 دلار در ماه قبل افزایش یافته است.

گره  دوباره  در  بازار  نفت

تحلیلگران بازار نفت هم می‌گویند که کاهش غیرمنتظره تولید نفت، می‌تواند نیمه دوم سال 2023 را با قیمت‌های بالا مواجه کند. آنها احتمال می‌دهند که اروپا در زمستان سال جاری برای تأمین انرژی مورد نیاز خود مشکلات بیشتری را پشت سر بگذارد و اقتصاد آمریکا با افزایش قیمت انرژی با گره‌های پیچیده‌تری برای مهار تورم مواجه شود.

در همین زمینه رویترز به نقل از فاتح بیرول، مدیر ارشد اجرائی آژانس بین‌المللی انرژی نوشته است که «بازار جهانی نفت در نیمه دوم سال ۲۰۲۳ می‌تواند با عرضه کمتر نفت مواجه شود که این امر قیمت‌ها را بالاتر خواهد برد».

بیرول گفته است که اروپا به صورت ویژه بیشتر نسبت به کاهش عرضه روسیه حساس بود؛ اما زمستان نه‌چندان سرد کمک کرد تا بدترین سناریوی ممکن امسال رخ ندهد.

بیرول در اجلاس جهانی انرژی کلمبیا در نیویورک گفت با این حال انتظار می‌رود زمستان آینده از نظر تأمین انرژی برای این منطقه چالش‌برانگیز باشد. اروپا باید بتواند بدون گاز طبیعی مایع روسیه سر کند.

بیرول ادامه داد ممکن است مصرف سوخت فسیلی در جهان تا پیش از پایان دهه ۲۰ میلادی به اوج خود برسد.