تغییر گفتمان از فرهنگ به ارشاد

برخی بر این باورند که پس از اعتراض‌های شهریور سال قبل که با مرگ مهسا امینی در هنگام بازداشت در ساختمان وزرا آغاز شد، بین برخی هنرمندان و‌ مسئولان فاصله افتاده است. بازداشت موقت تعدادی از هنرمندان، فهرست طولانی هنرمندان ممنوع‌الخروج‌شده و همچنین محدودیت‌های دیگر برای آنها از‌جمله سیاست‌هایی است که در این مدت اعمال شده است. در این میان، هر چند وقت یک بار هنرمندان درباره شرایطی که در حال تحمل‌کردن آن هستند، سخن می‌گویند؛ مانند محراب قاسم‌خانی که از ممنوع‌الپروازشدن خود اطلاع داده بود. هرچند این نویسنده سرانجام توانست با تهیه بلیت قطار به شیراز سفر کند، ولی این محدودیت باعث تعجب بسیاری شد. به‌تازگی پس از برگزاری اکران آخرین قسمت سریال «پوست شیر» و حضور «پانته‌آ بهرام» بدون حجاب، مشکلاتی برای سینما لوتوس، محل برگزاری این برنامه رخ داد. با اینکه پلتفرمی که این سریال را برای نمایش خانگی منتشر می‌کرد سعی کرد در عکس‌های رسمی به حذف این بازیگر بپردازد، اما مسئولان ارشاد واکنش نشان دادند و در ابتدا مدیر این سینما را برکنار کردند و به مدت یک روز هم این پردیس را تعطیل کردند. معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی در خبری که از سوی اداره کل روابط‌عمومی سازمان سینمایی کشور منتشر شده، مقررات جدیدی را اعلام کرده است. حبیب ایل‌بیگی گفته است: «با توجه به حضور بدون حجاب یکی از بازیگران زن و عدم اقدام درست و به‌موقع مدیریت سینما در کنترل برنامه و عدم هدایت فرد متخلف و قانون‌شکن به بیرون از فضای سینما، مدیر آن به علت ضعف مدیریت از سمت خود برکنار شد». این مسئول ‌اعلام کرده بود: «تخلفات سینمای لوتوس نیز در دست بررسی است که به‌زودی درباره آن تصمیم‌گیری خواهد شد». این تصمیم‌گیری منجر به تعطیلی این پردیس سینمایی شد. از نظر این مسئول، رفتار بازیگران و عواملی که سرمایه‌ سرمایه‌گذاران در عرصه‌ سینما را به خطر می‌اندازند، قابل انتقاد است. او تصریح کرده است: «رعایت قوانین و مقررات رسمی اعلام‌شده الزامی است؛ مضافا اینکه مسئولیت تبعات رفتارهای قانون‌شکنانه عوامل و بازیگران نیز بر عهده خود آنها خواهد بود». در‌واقع این مسئول از قوانینی جدید برای مؤاخده هنرمندان خبر داده که به نظر می‌رسد در ادامه سخنان وزیر ارشاد در سه روز گذشته است. آن‌طور که مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گزارش داده است، محمدمهدی اسماعیلی سی‌ام فروردین در دیدار صمیمانه با صاحب‌نظران و فعالان مردمی حوزه حجاب و عفاف پس از شنیدن نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های فعالان این حوزه با اشاره به مأموریت فرهنگی دولت یادآور شد: «در حوزه حجاب و عفاف حداقل اقدامات سلبی در کنار اقدامات گسترده ایجابی الزامی است؛ زیرا نمی‌توان با دسیسه‌ها و توطئه‌های پیچیده امنیتی دشمن، تنها با نگاه فرهنگی مقابله کرد». در این میان این سؤال مطرح است که آیا این روند رفتار با هنرمندان ادامه پیدا خواهد کرد؟ مثلا اصغر فرهادی، چهره جهانی سینمای ایران، به‌‌تازگی از ممنوع‌المعامله‌بودن رسمی خود در گفت‌وگو با ورایتی خبر داده است. به گزارش سینمادیلی، اصغر فرهادی که این روزها جهت مراسم تقدیرش در ایتالیاست، هم‌زمان با نشریه ورایتی درباره وضعیت ایران، آینده کاری خود و فیلم بعدی‌اش صحبت کرد. او در بخشی از این مصاحبه گفته است: «من رسما از اینکه در ایران ممنوع‌الکار هستم اطلاع ندارم، اما به صورت غیررسمی این را شنیده‌ام. همچنین رسما در ایران ممنوع‌المعامله هستم و باز به صورت غیررسمی شنیده‌ام که اگر به ایران بروم ممنوع‌الخروج خواهم شد». فرهادی در این روزها بین آمریکا و اروپا در سفر است و از سال گذشته مشغول نوشتن اثری جدید است که به‌زودی جزئیاتش را اعلام می‌کند، اما چند ماه آینده‌اش را بیشتر به نویسندگی خواهد گذراند. او گفت قصد مهاجرت به آمریکا ندارد و حضورش در این کشور به دلیل پروژه بعدی‌اش است. این در حالی است که وزیر ارشاد چند روز پیش در گفت‌وگویی بر ادامه احتمالی تنبیه و تذکر برای هنرمندان تأکید کرد. ‎به گزارش خبرنگار ایسنا، محمدمهدی اسماعیلی که در مراسم آیین پایانی هفته هنر انقلاب اسلامی در محل حوزه هنری حاضر شده بود، در جمع خبرنگاران در پاسخ به سؤالی درباره اینکه گفته شده نام تمامی هنرمندان از فهرست هنرمندان مشکل‌دار خارج شده، اما در عمل همچنان شاهد ممنوعیت کاری برخی هستیم، بیان کرد: «کاری که دوستان ما گفتند مربوط به امور قضائی است. بحث‌های صنفی مقررات خاص خود را دارد و این مقررات طبق رویه خود انجام می‌شود. به‌طور کلی تلاش می‌کنیم برای افرادی که اظهار ندامت و پشیمانی کرده‌اند و به آغوش مردم و جامعه برگشته‌اند، فضای کار را فراهم کنیم، اما قصه آنها که همچنان سر ناسازگاری با آرمان‌های مردم ایران را دارند، متفاوت است. در حوزه فرهنگ و هنری نیازمند حضور چهره‌هایی هستیم که با عشق و علاقه در عرصه حاضر باشند و با مردم ایران همراه باشند». این صریح‌ترین اظهارنظر درباره نحوه فعالیت هنرمندان است و سیاست‌های جدید را تشریح می‌کند.