چهره دیگر ترکیه در صورت شکست احتمالی اردوغان
تمام وعده‌های «کمال»
ائتلاف اپوزیسیون ترکیه وعده داده است در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری و قانون‌گذاری روز یکشنبه، به شکلی محسوس از میراث به‌جا‌مانده از دو دهه حکمرانی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری فعلی این کشور فاصله بگیرد.
ائتلاف اپوزیسیون ترکیه وعده داده است در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری و قانون‌گذاری روز یکشنبه، به شکلی محسوس از میراث به‌جا‌مانده از دو دهه حکمرانی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری فعلی این کشور فاصله بگیرد. خبرگزاری فرانسه در گزارشی که به این موضوع اختصاص یافته، بخشی از تغییرات احتمالی مد‌نظر اپوزیسیون را در صورت کسب پیروزی در انتخابات پیش‌رو بیان کرده است. «جمهوری ما با دموکراسی تاج‌گذاری خواهد شد»: کمال قلیچداراوغلو، نامزد ائتلاف مخالفان اردوغان موسوم به «ائتلاف ملت» در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه، دموکراسی را محور و رکن دولت آینده خود معرفی کرده است. او با تأکید بر اینکه «جمهوری ما تاج دموکراسی بر سر خواهد داشت»، قصد دارد به حکومت «تک‌نفره» پایان دهد؛ فرمولی که او بارها به عمد برای محکوم‌کردن تمرکز شدید قدرت در دستان رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری کشورش تکرار می‌کند.
این ائتلاف که شش حزب مخالف دولت فعلی را گرد‌هم آورده، در برنامه ۲۴۰صفحه‌ای خود وعده تفکیک کامل قوا، عبور از نظام ریاست‌جمهوری‌محور که از سال ۲۰۱۸ در ترکیه مستقر است و آغاز به کار یک دستگاه اجرائی «پاسخ‌گو» در قبال تصمیم‌های خود را مطرح کرده است.
به‌این‌ترتیب، اپوزیسیون خواهان بازگشت به نظام پارلمانی است که در آن، اختیارات قوه مجریه به نخست‌وزیر منتخب پارلمان واگذار می‌شود. رئیس‌جمهوری نیز بر پایه این سیستم حکمرانی، تنها برای یک دوره هفت‌ساله انتخاب می‌شود. رتیل اودر، استاد حقوق قانون اساسی در دانشگاه «کوچِ» استانبول، معتقد است: «تغییر نظام حکومتی به دلیل ضرورت کسب یک حد‌نصاب بالای پارلمانی برای بازنگری قانون اساسی، آسان نخواهد بود».
اپوزیسیون خواهان استقرار یک دستگاه دادگستر «مستقل و بی‌طرف» است و بر آزادی بسیاری از زندانیان از‌جمله عثمان کاوالا، فعال مدنی و چهره سرشناس مخالف آقای اردوغان که به حبس ابد محکوم شده، تأکید کرده است.
قلیچداراوغلو همچنین وعده داده است صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها (تشکیلات حامی کردهای ترکیه) را که از سال ۲۰۱۶ به دلیل «ترویج تروریسم» در زندان است، آزاد خواهد کرد. بااین‌حال، ائتلاف «اتحاد ملت» که «حزب خوب» (حزب سیاسی ملی‌گرا، سکولار، محافظه‌کار و پر‌نفوذ ترکیه) را نیز در جمع خود دارد، هیچ پیشنهاد مشخصی برای حل مسئله کردها و توجه به مطالبات آنها در این کشور مطرح نکرده است.
از سوی دیگر، اپوزیسیون خواهان احیای آزادی بیان و مطبوعات است که تا حد زیادی در دوران حکومت رجب طیب اردوغان با محدودیت‌های دولتی همراه شده است. رهبر اپوزیسیون اعلام کرده که قصد دارد جرم «توهین به رئیس‌جمهوری» را لغو کند؛ امکانی که در‌حال‌حاضر برای خاموش‌کردن صدای مخالفان به کار گرفته شده است. کمال قلیچداراوغلو، نامزد اصلی ائتلاف مخالفان اردوغان، به ترک‌ها قول داده که در صورت تصدی بر ریاست‌جمهوری، می‌توانند «به راحتی از او انتقاد کنند».
دفاع از زنان
کمال قلیچداراوغلو که هدایت بزرگ‌ترین حزب لائیک ترکیه موسوم به «حزب جمهوری‌خواه خلق» را بر عهده دارد، بر تضمین حق قانونی انتخاب حجاب نزد زنان تأکید کرده است. او که حزبش به لحاظ تاریخی دیدگاه‌های متفاوتی در قبال حجاب دارد، به‌این‌ترتیب قصد دارد رأی‌دهنگان محافظه‌کار را از نگرانی در‌خصوص نابودی دستاوردهای حاصله در این زمینه در دوره ریاست‌جمهوری اردوغان برهاند. او وعده داده است که از حقوق همه زنان دفاع کند و همچنین برخلاف اردوغان، «به عقاید، سبک زندگی و همه هویت‌ها» احترام بگذارد. قلیچداراوغلو می‌خواهد ترکیه را دوباره به پیمان الزام‌آور مبارزه با خشونت علیه زنان موسوم به «کنوانسیون استانبول» که کشورش سال ۲۰۲۱ از آن خارج شد، بازگرداند.
جراحی اقتصادی
اپوزیسیون وعده داده است در صورت به‌دست‌گرفتن دستگاه اجرائی کشور، فورا به رویکرد اقتصادی جاری که برخلاف تئوری‌های اقتصادی مرسوم، بر کاهش نرخ‌های بهره با وجود تورم سالانه نزدیک به ۴۵ درصدی اصرار دارد، پایان دهد. ائتلاف «اتحاد ملت» تأکید کرده است که نرخ تورم را «در عرض دو سال» تک‌رقمی خواهد کرد و اعتبار از‌دست‌رفته لیر، واحد پول ملی کشور را که در پنج سال گذشته ۸۰ درصد نسبت به دلار ضعیف‌تر شده است، باز خواهد گرداند. اردال یالچین، استاد اقتصاد بین‌الملل در دانشگاه کنستانتسِ آلمان می‌گوید: «در صورت پیروزی هر نامزدی در انتخابات پیش‌رو، بعید است که اقتصاد ترکیه به سرعت بهبود یابد».
احمد اونال چوییکوز، مشاور ویژه کمال قلیچداراوغلو، می‌گوید که اپوزیسیون به دنبال «عضویت کامل در اتحادیه اروپا» است؛ این در‌حالی است که دیپلمات‌ها و ناظران انتظار پیشرفت در این زمینه دست‌کم در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت را ندارند. ایلکه تویگور، استاد ژئوپلیتیک اروپا در دانشگاه «کارلوس سوم» مادرید، می‌گوید با توجه به اینکه آنکارا از سال ۲۰۱۶ در پی برقراری روابطی ویژه با مسکو، متحدان خود در ناتو را خشمگین کرده، «اتحاد ملت آماده است که بار دیگر بر تمایل ترکیه برای گرایش به سمت غرب» تأکید کند. ائتلاف جناح اپوزیسیون در انتخابات پیش‌رو در‌عین‌حال اعلام کرده است خواهان «گفت‌وگویی متوازن» با روسیه است. مشاور ویژه کمال قلیچداراوغلو همچنین برقراری ارتباط مجدد با سوریه را از اولویت‌های دولت رئیس‌جمهوری آینده در صورت پیروزی اپوزیسیون عنوان کرده است. این آشتی دوباره از دید اپوزیسیون برای فراهم‌کردن زمینه بازگشت داوطلبانه نزدیک به چهار‌میلیون پناه‌جوی سوری به کشورشان ظرف دست‌کم دو سال آینده ضروری خواهد بود؛ رویکردی که فعالان حقوق بشر را نگران کرده است.
انصراف محرم اینجه به سود رقیب اردوغان
در آستانه رأی‌گیری در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه، محرم اینجه، از نامزدهای انتخابات، در اقدامی ناگهانی اعلام کرد از دور رقابت کنار می‌رود. این اقدام اینجه، شانس پیروزی کمال قلیچداراوغلو، رقیب رجب طیب اردوغان را در رأی‌گیری افزایش می‌دهد و ممکن است آرای او را به نفع قلیچداراوغلو سرازیر کند. این سیاست‌مدار ۵۹ساله پس از آن تصمیم خود مبنی بر کناره‌گیری از رقابت در انتخابات را اعلام کرد که کارزار افشاگر اینترنتی تصاویری از او را در حالی که با زنان ملاقات می‌کند و سوار اتومبیل‌های گران‌قیمت می‌شود، منتشر کرد. او گفت به مدت ۴۵ روز هدف حمله کارزار لجن‌پراکنی و ترور شخصیت قرار گرفته است و مقام‌های ترکیه نتوانستند از آبروی او حفاظت کنند. او گفت: «مدارک جعلی، صداهای جعلی، ویدئوها و عکس‌های جعلی، آنها روی ویدئویی که از یک وب‌سایت پورن اسرائیلی برداشته بودند، عکس مرا مونتاژ کردند». محرم اینجه که نامزدی سکولار و ملی‌گرا‌ست، در نظرسنجی‌ها رتبه بالایی به دست نیاورده بود و برخی چهره‌های اپوزیسیون ترکیه نگران بودند که شرکت او در رقابت، آرای رأی‌دهندگان مخالف اردوغان را به دو بخش تقسیم کند. او در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۸، با حدود ۳۱ درصد از آرا، از رجب طیب اردوغان شکست خورد. اینجه سپس از حزب اصلی اپوزیسیون خارج شد و حزب میانه «مملکت» را راه‌اندازی کرد تا آرای حامیان کمال قلیچداراوغلو، دیگر نامزد سکولار و ضد اردوغان را به دست آورد. او پس از اعلام کناره‌گیری از رقابت انتخاباتی، به خبرنگاران گفت: «به خاطر کشورم از نامزدی انصراف می‌دهم». اینجه گفت: «نمی‌خواهم در صورت شکست مرا مقصر بدانند». محرم اینجه تنها دو ماه قبل وارد کارزار رقابت انتخاباتی شد و بابت آن مورد انتقاد شدید مخالفان قرار گرفت. منتقدان او گفته بودند این اقدام اینجه تنها به نفع اردوغان است تا دو دهه نشستن خود بر کرسی قدرت را برای پنج سال دیگر یعنی تا سال ۲۰۲۸ تمدید کند. اردوغان از سال ۲۰۰۳ قدرت را در ترکیه در دست دارد. اردوغان در یک گردهمایی انتخاباتی در آنکارا گفت: «ای‌کاش اینجه کناره‌گیری نکرده بود». کمال قلیچداراوغلو، ۷۴ساله و رهبر ائتلاف شش حزب اپوزیسیون، در یک نظرسنجی اخیر ۴۹ درصد آرا را کسب کرده است. یک عضو ارشد حزب جمهوریت، متعلق به قلیچداراوغلو، به شبکه سی‌ان‌ان گفت که حزب متبوعش و جناح گسترده‌تر اپوزیسیون احتمالا از تصمیم اینجه استقبال می‌کنند.
