پذیرش سوئد در ناتو؛ اولین چالش وزیر خارجه جدید ترکیه

‌محمود فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌الملل: مولود چاووش‌اوغلو، وزیر سابق امور خارجه ترکیه، در آخرین روزهای فعالیتش در پست وزارت خارجه، در واکنش به اظهارات همتای سوئدی خود این کشور را به برداشتن گام‌های ملموس در عمل به تعهداتش و اقدامات جدی در مبارزه با تروریسم فراخوانده و تأکید کرد: «مسائلی که در روند پیوستن سوئد به ناتو وجود دارد، فقط از این طریق حل خواهد شد. یک پیام شفاف به دوستان سوئدی می‌دهم. به تعهدات خود بر اساس تفاهم‌نامه سه‌جانبه عمل کنید و گام‌های مشخصی را در مبارزه با تروریسم بردارید». به نظر می‌رسد پس از روی‌کارآمدن «هاکان فیدان» به‌عنوان وزیر خارجه جدید ترکیه، موضوع پیوستن سوئد به ناتو اولین آزمون وزیر خارجه جدید ترکیه خواهد بود.‌ توبیاس بیلستروم، وزیر امور خارجه سوئد، در مقابل اعلام کرده بود وزرای خارجه کشور‌های عضو ناتو در نشست نروژ حمایت قاطع خود را از پیوستن سوئد به ناتو نشان دادند. این پیامی کاملا صریح به ترکیه و مجارستان برای آغاز روند تصویب عضویت سوئد در ناتو است. سوئد به همه تعهدات خود برای عضویت در ناتو عمل کرده است. ‌ترکیه تاکنون از پذیرش عضویت سوئد در ناتو خودداری کرده است. استدلال آنکارا این است که استکهلم به اقدامات بیشتری در مبارزه با تروریسم نیاز دارد. بسیاری معتقدند این موضع ترکیه بن‌بست در روابط این کشور و ناتو به‌علاوه سیاست به‌اصطلاح درهای باز ناتو را در استقبال از عضویت کشورهای جدید زیر سؤال برده است. اردوغان اعلام کرده ترکیه تا زمانی که سوئد صد نفر از اعضای گروه پ‌ک‌ک را به ترکیه تحویل ندهد، نمی‌تواند پذیرش سوئد در ناتو را تصویب کند. دولت سوئد مواضع سخت‌گیرانه‌ای را علیه گروه پ‌ک‌ک در پیش گرفته است و همین امر موجب شد شماری از حامیان گروه پ‌ک‌ک راهی خیابان‌های استکهلم شوند؛ آنها علیه تلاش سوئد برای پیوستن به ناتو تظاهرات کردند. دولت ترکیه بر این باور است سوئد علیه سازمان‌های تروریستی ساکن خاک این کشور اقدامی نمی‌کند و تاکنون درخواست‌های ترکیه را برای استرداد افرادی که آنکارا آنها را تروریست خطاب می‌کند، بی‌پاسخ گذاشته است. ترکیه، سوئد را متهم می‌کند که نسبت به سازمان‌های تروریستی و تهدیدات امنیتی، ازجمله گروه‌های شبه‌نظامی و افرادی که با کودتای نافرجام ۲۰۱۶ ترکیه مرتبط هستند، بسیار ملایم رفتار کرده است. سوئد همچنان اعضای این گروه‌های تروریستی را در خیابان‌های خود دارد. این موضوع دولت ترکیه را تحریک می‌کند. این امر فرصت‌های پیوستن آنها را به ناتو از بین می‌برد. استکهلم مدعی است هنوز اطلاعی از هویت افرادی که ترکیه خواستار استرداد آنهاست، ندارد و ترکیه هنوز اسامی این افراد را به سوئد نداده است. به گفته مقامات ترکیه، سوئد قول داده است ۷۳ عضو حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) را تحویل آنکارا دهد. سوئد مدعی است «توان حزب کارگران کردستان برای جمع‌آوری پول جهت هدف قراردادن ترکیه را تضعیف کرده و این اقدامات در راستای تلاش سوئد برای جلب رضایت ترکیه انجام شده است». جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، ادعا کرد سوئد با وجود ادامه ممانعت ترکیه و مجارستان بر سر راه عضویتش در ناتو، «در سریع‌ترین زمان ممکن» به این ائتلاف خواهد پیوست. ائتلاف ناتو بیشتر از هر زمان در چند دهه گذشته پرانرژی و متحد است. قول می‌دهم که این اتفاق خواهد افتاد. بایدن ضمن تبریک به انتخاب مجدد اردوغان تأکید دارد: «اردوغان همچنان می‌خواهد بر روی جنگنده‌های اف-۱۶ کار کنیم. به اردوغان گفتم که می‌خواهیم بر سر سوئد به توافق برسیم». ترکیه امیدوار است برای خرید جنگنده‌های اف-۱۶ با آمریکا به توافق برسد؛ اما این توافق از سوی کنگره معلق مانده است. ینس استولتبنرگ، دبیر‌کل ناتو که در مراسم تحلیف اردوغان حضور داشت، پس از دیدار دوجانبه با اردوغان مدعی شد سوئد خواسته و شروط تعیین‌شده از سوی ترکیه به‌عنوان یک عضو ناتو را برای ملحق‌شدن به این نهاد نظامی برآورده کرده است. گفت‌وگو با ترکیه و سوئد به‌زودی ادامه خواهد یافت. سوئد اگر می‌خواهد به ناتو ملحق شود، باید خواسته‌های ترکیه را برآورده کند. دبیرکل ناتو با اردوغان به توافق رسیده که نشست آتی مکانیسم ثابت مشترک با سوئد در تاریخ 12 ژوئن برگزار شود. ترکیه هنوز زمان دارد تا درخواست سوئد را تا نشست سران ناتو در ویلنیوس به امضا برساند. البته تظاهرات در سوئد سختی‌هایی را ایجاد کرده است. آزادی تجمعات و آزادی بیان نظرات باید رعایت‌شده و محافظت‌شده باشند. سازمان‌دهندگان این تظاهرات تلاش می‌کنند برای عضویت سوئد در ناتو مزاحمت ایجاد کنند. او نتیجه‌گیری کرد گفت‌و‌گوی اخیرش با اردوغان درباره پیوستن سوئد به ناتو هیچ دستاوردی نداشته است. ناتو امیدوار است در اجلاس پیش‌روی این ائتلاف که ۱۱ و ۱۲ جولای (۲۰ و ۲۱ تیر) در ویلینیوس (لیتوانی) برگزار می‌شود، سوئد را به‌عنوان عضو جدید بپذیرد؛ اما ترکیه و مجارستان هنوز مخالف با این موضوع هستند. همه ۳۱ کشور عضو باید پروتکل الحاق یک نامزد را برای پیوستن به ائتلاف ناتو تصویب کنند.