سدسازی ترکیه در مسیر انرژی ایران
«برای اینکه عبور کریدور شمال- جنوب از ایران تثبیت شود و از تجزیه ارمنستان و اشغال جنوب این کشور توسط باکو و ترکیه جلوگیری شود، ایران باید به این سمت برود که با استفاده از ابزارهای قدرتی که در اختیار داریم یک رقابت منطقی مبتنی بر تعامل و همکاری در عین رقابت را با این کشورها تعریف کنیم».
«برای اینکه عبور کریدور شمال- جنوب از ایران تثبیت شود و از تجزیه ارمنستان و اشغال جنوب این کشور توسط باکو و ترکیه جلوگیری شود، ایران باید به این سمت برود که با استفاده از ابزارهای قدرتی که در اختیار داریم یک رقابت منطقی مبتنی بر تعامل و همکاری در عین رقابت را با این کشورها تعریف کنیم».
این نکته‌ای است که احسان موحدیان، کارشناس مسائل قفقاز، به ایلنا گفته و درباره تبعات نهایی‌شدن دالان زنگزور بر مبادلات انرژی ایران توضیح داده است: هنوز پروژه نهایی نشده و تأثیر اجرائی‌شدن آن بستگی به این دارد که چقدر ما کنشگری فعال داشته باشیم و از این وضعیت منفعل فعلی خارج شویم و اجازه ندهیم منافع اقتصادی، سیاسی و امنیتی کشور به خطر بیفتد. اگر ما با همین رویه منفعل ادامه دهیم، در آینده منافع‌مان به خطر می‌افتد. امروز شاهدیم که اردوغان مطلبی را در این خصوص عنوان کرده اما در وزارت خارجه ایران هیچ واکنشی نداریم و سکوت کرده‌ایم، در صورتی که دست‌اندازی آشکاری را به منافع ایران شاهدیم و سکوت ایران نشانه خوبی نیست، دلیل آن این است که هنوز درک دقیقی از مسائل وجود ندارد.
او افزود: اکنون ترکیه تلاش می‌کند منافع ما را به خطر بیندازد یعنی سعی می‌کند کریدور ترانس‌خزر یا میانی را به عنوان یک مسیر انتقال کالا و انرژی تثبیت کند و نکته مهم اینکه مسیر این کریدور یک مسیر مشخص است. ترکیه یک مسیر موازی از مسیر چین تا اروپا که از کاسپین و گرجستان عبور کرده و از طریق خط‌آهن تفلیس-باکو تا ترکیه را در اختیار دارد اما اصرار دارد یک مسیر موازی خط‌آهن و خط لوله را هم از جنوب و دقیقا از لب مرز ایران و ارمنستان ایجاد کند، به‌طوری‌که حتی حاکمیت آن را هم به ارمنستان نمی‌دهد یعنی از خاک ارمنستان عبور می‌کند و خود ترک‌ها تصمیم می‌گیرند چه کالایی و چه زمانی عبور دهند و اگر اتفاقی هم رخ دهد خودشان رسیدگی کنند، این نقض حاکمیت ملی یک کشور است و در درازمدت حاکمیت جنوب ارمنستان از ارمنستان خارج می‌شود، در‌واقع این موازی‌کاری با خط راه‌آهن نشان می‌دهد ترکیه فقط اهداف اقتصادی دنبال نمی‌کند بلکه در نظر دارد که ایران را دچار خفگی ژئوپلیتیک کند.
این کارشناس مسائل قفقاز گفت: ترکیه برای رقابت با کریدور شمال- جنوب ما هم برنامه‌ای دارد، در هفته‌های اخیر مقامات ترکیه سفری به عراق داشتند و بنا دارند یک کریدور موازی از فاو تا خاک ترکیه (مسیر توسعه) که شامل خط لوله و هم ریل و هم جاده برای انتقال کالا و انرژی است، احداث کنند که اگر راه‌اندازی شود می‌تواند کریدور شمال- جنوب ما را هم دچار اختلال کند، این خط هم رقیب ما‌ست و به‌هرحال یک موازی‌کاری دیگر است که ترکیه دنبال می‌کند، اگر ترکیه بنا دارد با ایران رویه مبتنی بر همکاری را دنبال کند؛ می‌توانست از مسیرهای راه‌آهن و ریلی داخل ایران استفاده کند مثلا ما راه‌آهن سرخس را از مرز ترکمنستان احداث کردیم، اگر ترکیه بنا نداشت ایران را دچار خطر ژئوپلیتیک کند، این همه اصرار نمی‌کرد که خط لوله انتقال گاز ترکمنستان را از دریای کاسپین عبور دهد، می‌توانست از داخل خاک ایران عبور کند و از ترکیه به اروپا برود، چرا اصرا می‌کنند که از طریق ایران نباشد و از طریق باکو عبور کند؟ این هم در واقع یک رقابت است که تبدیل به رقابتی ناسالم می‌شود.
او تأکید کرد: ترکیه بنا دارد که ایران از مزیت ژئوپلیتیک و موقعیت جغرافیایی خود هیچ بهره‌ای نبرد؛ بنابراین مسیر موازی ایجاد می‌کند که به خفگی ژئوپلیتیک ایران منجر شود؛ یعنی بخشی از ماجرا اقتصادی است اما بخش عمده ماجرا هویتی، تمدنی و فرهنگی است، چون تمدن بزرگی که ما در ایران داریم تا آسیای میانه و قلب عراق و حتی ترکیه امتداد پیدا کرده و ترکیه در نظر دارد این دوران گذاری را که وجود دارد و باتوجه به کم‌شدن هژمونی آمریکا نقش بزرگ‌تری برای خود تعریف کند و از قدرت منطقه‌ای به قدرت نوظهور تبدیل شود و در این راستا باید ایران را در حوزه اقتصادی، فرهنگی و سیاسی محدود کند، در نظر دارد که مرز ایران و ارمنستان را از بین ببرد و جنوب ارمنستان را به کنترل خود درآورد و از این طریق به کشورهای آسیای میانه راه پیدا کرده و یک ائتلافی از سازمان کشورهای ترک ایجاد و در پیوند ناتو تعریف کند، همه اینها برای کاستن از قدرت نفوذ ایران در منطقه است اما متأسفانه ما به این موضوع توجه کافی نداریم و متوجه تغییرات ژئوپلیتیک و نظام بین‌الملل دنیا نیستیم و تلاش نمی‌کنیم روابط نزدیک‌تری با ارمنستان تعریف کنیم، با توجه به اینکه ما از ارمنستان در عمل حمایت نمی‌کنیم و تنها به لفظ بسنده کرده‌ایم و حضور اقتصادی و سیاسی گسترده‌ای با این کشور به‌خصوص در جنوب نداشته‌ایم، بنابراین آنها هم نمی‌توانند از حمایت ما مطمئن باشند، ضمن اینکه در این شرایط که روسیه هم همراهی کافی با ارمنستان ندارد ناخودآگاه به کشورهای آمریکایی و اروپا متمایل می‌شوند و تلاش می‌کنند برای ایجاد شرایط باثبات به این سمت بروند. در‌هر‌حال ما باید در راستای تأمین منافع خودمان همراهی و نزدیکی بیشتری با ارمنستان داشته باشیم تا در کشورهای همسایگی ما نفوذ اتفاق نیفتد.
