بزرگداشت یک پژوهشگر رسانه

امروز بزرگداشت «مهدی جعفری‌خانقاه» برگزار می‌شود. او که در تاریخ 11 تیرماه امسال درگذشت، بیش از یک دهه در زمینه مطبوعات افغانستان و بررسی مطبوعات مهاجران افغانستانی در ایران فعالیت می‌کرد. از مهدی جعفری‌خانقاه کتاب «دو قرن با مطبوعات فارسی‌زبان خارج از کشور در قاره آسیا» با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها و سازمان اسناد و کتابخانه ملی، کتاب «فهرستگان قفقاز» و «سه دهه با مطبوعات فارسی‌زبان مهاجران افغانستانی در جهان» توسط دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها و کتاب مطبوعات افغانستانی در گذر تاریخ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی به چاپ رسیده است.

مروری بر آثار

همان‌طور که می‌دانیم، ایران سهم درخور توجهی از حضور مهاجران افغانستانی را به خود اختصاص داده است؛ از ‌این‌رو توجه به کارنامه فعالیت‌های فرهنگی و مطبوعاتی آنها از یک سو، نقش ارزنده ایران را در فراهم‌کردن امکان چنین فعالیت‌هایی روشن می‌کند و از سوی دیگر، پیوندهای فرهنگی دو کشور را پیش‌ازپیش استحکام می‌بخشد. علاوه بر آن توجه به این نشریات، ما را با فضای رسانه‌ای دیگر فارسی‌زبانان آشنا می‌کند و زمینه‌های تحقیقات جدی در حوزه رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور را فراهم می‌کند. این پژوهشگر و همکارش معین‌الدین محرابی، در کتاب «سه دهه با مطبوعات فارسی‌زبان مهاجران افغانستانی در جهان» به بررسی، بازشناسی و طبقه‌بندی مطبوعات مهاجران افغانستانی در سال‌های 1357-1387 هجری شمسی پرداخته است. این اثر در سال 1389 در 288 صفحه منتشر شده است. همچنین با آغاز انتشار روزنامه‌های مستقل و غیرمستقل فارسی در هند، روزنامه‌نگاری فارسی شکل جدی‌تری به خود گرفت. اگرچه استعمار انگلیس زمینه‌های لازم را برای انتشار روزنامه‌های دوزبانه انگلیسی-فارسی در هند فراهم کرد و صنعت روزنامه‌نگاری انگلیس را برای این سرزمین به ارمغان آورد؛ اما نباید از نظر دور داشت که زبان متداول آن دوره زبان فارسی بود و اهمیت این زبان بود که آنان را وادار کرد تا در کنار مطالب روزنامه‌های انگلیسی‌زبان خود، بخش‌هایی از ستون‌های خود را به فارسی اختصاص دهند. این پژوهشگر با این پیش‌زمینه کتاب در «دو قرن با مطبوعات فارسی‌زبان خارج از کشور در قاره آسیا» در مجموع شناسنامه ۷۱۵ عنوان نشریه از نشریات فارسی‌زبان در قاره آسیا در سال‌های ۱۷۸۰ تا ۱۹۹۰ را گردآوری کرده است.

برخی فعالیت‌ها

از تلاش‌های فرهنگی او می‌توان به برگزاری نخستین نمایشگاه مطبوعات مهاجران افغانستانی در ایران هم‌زمان با یازدهمین جشنواره مطبوعات و نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و انتشار مقالات تحقیقی و نقد کتاب در زمینه تاریخ روزنامه‌نگاری ایران و افغانستان اشاره کرد. علاقه‌مندان و دنبال‌کنندگان پژوهش‌های «مهدی جعفری» می‌توانند امروز در مراسم بزرگداشتی که از ساعت 9 در دفتر مطالعلت و برنامه‌ریزی راهبردی وزارت ارشاد در ساختمان ظهیرالاسلام با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و رسانه در خیابان ظهیرالاسلام برگزار می‌شود، شرکت کنند.