تشنگی سیستان و بلوچستان برای برخی مدیران عادت شده است

 بحران آب در سیستان‌و‌بلوچستان وارد فاز جدید خود شده است و طبق آنچه پیش‌از‌این نمایندگان این استان «فوق بحران آب» نامیده بودند، عصر دوشنبه جمعی از مردم زابل در شمال سیستان‌و‌بلوچستان، تجمعی اعتراضی راه انداختند. معترضان در این تجمع به ناکامی سیاست‌های دولت در مقابله با بحران بی‌آبی، توفان شن و تخصیص‌نیافتن حقابه هیرمند از سوی طالبان و همچنین دیپلماسی آبی منفعلانه وزارت امور خارجه در میدان یعقوب لیث زابل اعتراض کردند. در این تجمع معترضان خواستار دیپلماسی فعال از سوی دولت شدند و دست‌نوشته‌هایی از‌جمله «نابودی سیستان، نابودی تنگه احد ایران است» «حقابه و هوای پاک» و... را با خود حمل کردند. مردم تشنه این خطه، در شعارهای انتقادی خود مانند گذشته، استعفای دو نماینده سیستان و پاسخ‌گوکردن وزیر امور خارجه کشورمان درباره حقابه هامون را مطالبه کردند.

مسئله کم‌آبی استان سیستان‌وبلوچستان موضوع جدیدی نیست؛ اما آنچه در یک سال گذشته تاکنون باعث تشدید شرایط بحرانی فوق شده، امتناع طالبان از دادن حقابه هیرمند به کشورمان است؛ مشکلی که اگرچه تا حدی مسئولیت همه آن متوجه دولتمردان ما نیست؛ اما در جنوب استان، مشکلات آبی ایجادشده به گفته نماینده مردم چابهار در مجلس ناشی از «سوءمدیریت و بی‌تدبیری آن دسته از دولتمردان» است که در آغاز دولت برای مهار آن خوب شروع کردند؛ اما شش ماه است که به فراموشی سپرده شده است. به گفته معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در مجلس، مردم جنوب استان یعنی بلوچستان با وجودی که به خلیج فارس دسترسی دارند و سدهای این منطقه سرریز از آب است، نیز با مسئله کم‌آبی دست به گریبان‌اند؛ اما صدای العطش آنها به گوش دولتمردان نمی‌رسد. این نماینده که اول مرداد در تذکری از تریبون مجلس فریاد زد که «صدای العطش مردم به گوش مسئولان تبدیل به عادت شده است» در گفت‌وگو با «شرق» اظهار کرد: «با وجود اقدامات خوبی که در ابتدای دولت درباره آب‌رسانی انجام شد، متأسفانه با بی‌تدبیری‌هایی که در حال انجام است، عملا شاهد تنش آبی زیادی در شمال و جنوب استان سیستان‌و‌بلوچستان هستیم».

او افزود: «در شمال استان به دلیل اینکه گروه طالبان حقابه کشور را نمی‌دهد و برخلاف معاهدات بین‌المللی به‌ویژه معاهده 1351 که باید 820 میلیون مترمکعب آب را از حوضه آبریز هیرمند به کشور ما بدهد، از این کار امتناع می‌کند. حتی برخلاف تعهدات قبلی، مدعی هستند خودشان دچار چالش آبی شده‌اند و طبق صحبت‌های انجام‌شده حتی اجازه ندادند کارشناسان ما از سد کجکی بازدید کنند».

سعیدی ادامه داد: «به‌همین‌دلیل شاهد تنش آبی بسیار بسیار شدیدی در شمال استان سیستان‌وبلوچستان هستیم و راهکارهای جایگزین هم تا این لحظه جواب‌گو نبوده است. البته قبول داریم که برخی پارامترها مثل پایبندنبودن طالبان به تعهدات بین‌المللی، فراتر از اختیارات مسئولان منطقه‌ای است؛ اما در جنوب استان باید بگوییم آب در کوزه و ما تشنه‌لبان می‌گردیم؛ یعنی ما در کنار اقیانوس و کنار سدهای پرآب هستیم و به دلیل بی‌تدبیری‌ها مردم با شروع فصل گرما مدت‌هاست دچار چالش آبی شده‌اند و پروژه‌های آب‌رسانی با سرعت بسیار پایینی در حال انجام است».

نماینده مردم چابهار در مجلس یازدهم تأکید کرد: «احساس می‌کنم تشنگی مردم سیستان‌وبلوچستان برای برخی مدیران وزارت نیرو، تبدیل به عادت شده است؛ بنابراین همان‌طور که قبلا در تذکری اعلام کردم، شباهت‌های بسیار نزدیکی بین شرایط مردم برخی روستاهای بلوچستان به‌ویژه در حوزه دشتیاری، به تشنگی یاران باوفای اباعبدالله الحسین است و فریاد العطش مردم سیستان شنیده می‌شود. هرچند امیدواریم مسئولان به خودشان بیایند و روند خوبی را که آقای محرابیان شروع کرده بود، ادامه دهند».

این نماینده کمیسیون کشاورزی مجلس یازدهم مطرح کرد: «برنامه وزارت نیرو این است که در درازمدت با انتقال آب از دریای عمان مشکل مردم را رفع کند؛ اما این پروژه بسیار بزرگی است که تاکنون چشم‌اندازی از عملیات اجرائی آن و اینکه چه زمانی به نتیجه می‌رسد، وجود ندارد؛ بنابراین در شمال استان علاوه بر گرمای بی‌سابقه و گرد‌وغباری که همیشه در این منطقه وجود دارد، به‌شدت با کمبود آب مواجهیم».

سعیدی بیان کرد: «درست است زمانی که اتفاق مثبتی می‌افتد، قدردان زحمات مسئولان هستیم؛ اما زمانی که تشنگی مردم برای مسئولان تبدیل به عادت می‌شود، باید فریاد تشنگی مردم را به گوش آنها برسانیم. از وزیر نیرو که انسان دغدغه‌مندی هستند، تمنا دارم فکر عاجلی برای این وضعیت بی‌آبی استان سیستان‌وبلوچستان داشته باشند».

او تأکید کرد: «امیدوارم رسانه‌ها هم نسبت به تشنگی مردم سیستان‌و‌بلوچستان کمی حساس‌تر باشند و آن را پیگیری و از مسئولان مطالبه کنند».

نماینده مردم چابهار در مجلس، در ادامه انتقادات خود از دولتمردان، دلیل این رفتار را «کرختی دولتمردان نسبت به تشنگی مردم سیستان» دانست و گفت: «گویا نسبت به تشنگی مردم کرخت شده‌ایم. نمی‌گویم عمدی در کار است؛ اما حتما سوءمدیریت و سوءتدبیر در کار است. شرایط بسیار بد است و پروژه‌های آب دچار چالش شده‌اند. انتظار دارم عزیزان‌مان در حوزه آب و فاضلاب کشور همان‌طور که اقدامات خوبی با دستورات اکید وزیر شروع کردند، ان‌شاء‌الله همان راه قبل را دنبال کنند».

او با تأکید بر اینکه حتما برای رفع مشکلات تشنگی مردم استان سیستان‌و‌بلوچستان راهکارهایی وجود دارد، به راهکارهای مدنظر خود اشاره کرد و گفت: «یک راهکار مهم این است که استان ما کنار اقیانوس قرار دارد و بیش از 60 درصد آب شیرین‌کن‌های دنیا در خلیج فارس قرار دارند؛ اما سهم ما از آن فقط دو درصد است! افزایش استفاده از ظرفیت آب شیرین‌کن دریا راهکار بسیار بسیار ساده‌ای است که باید طبق وعده رئیس‌جمهوری اتفاق بیفتد».

سعیدی اضافه کرد: «جالب است که برای انتقال آب از دریای عمان به سیستان هم‌اکنون تلاش‌هایی انجام می‌شود؛ اما مردمی که خودشان در کنار اقیانوس و در نوار ساحلی هستند، آب ندارند. این اصلا پذیرفتنی نیست؛ چراکه در جایی که به خاطر بارندگی‌ها سدها کاملا پر است و حتی سرریز هم داریم، با مشکلات جدی در حوزه آب مواجه هستند».

این نماینده مجلس، راهکار بعدی را «پروژه آ‌ب‌رسانی» دانست و گفت: «در بخش مرکزی چابهار 58 روستا داریم که شاخص دسترسی آنها به آب شرب صفر است و صد‌درصد مردم بخش مرکزی چابهار به صورت سقایی آب‌رسانی می‌شوند و چیزی تحت عنوان لوله‌کشی آب ندارند. این پروژه‌های آب‌رسانی باید هرچه سریع‌تر به انجام برسند».

او افزود: «با شروع دولت سیزدهم و روی کار آمدن آقای محرابیان به‌عنوان وزیر نیرو، پروژه‌های خوبی برای آب‌رسانی تعریف شده بود و آب‌رسانی سیار هم کم‌و‌بیش در حال اجرا بود؛ اما مدتی است که با شروع فصل گرما جهاد آب‌رسانی هم در استان متوقف شده است؛ یعنی تعهدات دولت در‌این‌باره شش ماه است که اجرا نشده و این بر نگرانی‌های مردم دامن می‌زند. البته می‌توان گفت با شروع فصل گرما، برخی اقدامات سیاسی مسئولان، دوباره شرایط مردم این منطقه را بدتر کرده است».

نماینده چابهار در مجلس با انتقاد از ضعف دیپلماسی در شمال استان سیستان‌وبلوچستان تصریح کرد: «دیپلماسی آب از طرف مسئولان مربوطه، با ضعف‌هایی مواجه است. البته وزیر خارجه در منطقه حاضر شد و شاهد فعالیت‌های دیپلماتیکی هم بودیم؛ اما طرف طالبان حاضر به هیچ‌یک از روش‌های دیپلماتیک نیست. به‌همین‌دلیل معتقدم باید از همه ظرفیت‌ها برای حل این بحران استفاده شود. حتی ظرفیت‌هایی فراتر از وزارت خارجه و در خود دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی باید این موضوع پیگیری شود».

سعیدی با تأکید بر اینکه باید همه گزینه‌ها را در مواجهه با طالبان روی میز بگذاریم تا مجبور به دادن حقابه هیرمند به ایران و رفع مشکل بحران آبی در این استان باشیم، گفت: «طالبان در شرایط عادی قائل به تأمین حقابه ایران نیست و باید این موضوع در سطح فراتر از وزارت خارجه یعنی شورای‌عالی امنیت ملی تصمیم‌گیری شود».

نماینده مردم چابهار در مجلس تأکید کرد: «نحوه مواجهه ما با طالبان از ابتدا اشتباه بود و سازوکارهای ما در قبال طالبان غلط از آب درآمد. معلوم بود ماهیت طالبان عوض نشده است؛ اما دودستی سفارت افغانستان را بدون هیچ پیش‌شرطی تقدیم طالبان کردیم و این رفتار باعث شد اکنون در حوزه فرایندهای دیپلماتیک با آنها به چالش بخوریم. پس باید از همه ظرفیت‌ها برای وادارکردن گروه طالبان به ارائه حقابه هیرمند استفاده کنیم و همه گزینه‌ها را روی میز بگذاریم و بدانیم تراز تجاری دو میلیارددلاری با افغانستان هرگز نباید باعث مسامحه با آنها جهت نادیده‌گرفتن حقوق حقه ملت ایران شود».

او همچنین اضافه کرد: «رئیس‌جمهوری هم زمانی که در سفرهای استانی، به سیستان‌وبلوچستان آمد، موضع محکمی درباره دادن حقابه جمهوری اسلامی از سوی طالبان گرفت؛ اما دستگاه دیپلماسی و ارکان شورای‌عالی امنیت ملی متناسب با موضع محکم رئیس‌جمهوری نتوانستند تأمین حقابه را دنبال کنند. به‌همین‌دلیل در شمال استان، زیست مردم با خطر جدی مواجه شده است؛ بنابراین انتظار می‌رود پروژه‌های آب‌رسانی جدی‌تر دنبال شوند. هرچند مدتی است در پروژه جهاد آب‌رسانی که متولی آن قرارگاه محرومیت‌زدایی دانشگاه امام حسن مجتبی است، پروژه‌ها سرعت اولیه را ندارند و باعث ایجاد نگرانی در دل مردم شده است».

این نماینده مجلس بر افزایش ظرفیت آب‌ شیرین‌کن‌ها طبق مصوبه استانی رئیس‌جمهوری تأکید کرد و افزود: «آقای رئیسی به مردم چابهار قول داد 50 هزار مترمکعب آب تا پایان سال 1401 به ظرفیت آب‌ شیرین‌کن‌ها اضافه می‌شود؛ اما تا این لحظه، حتی یک مترمکعب هم اضافه نشده است و امیدواریم وزیر نیروی فعلی که نگین کابینه دولت سیزدهم است، به وعده خود و رئیس‌جمهوری در‌این‌باره عمل کند».

همان‌طور که ششم اردیبهشت محمد سرگزی، نماینده مردم زابل در مجلس، هشدار داده بود که با ادامه این روند «دچار یک فوق بحران در شمال استان سیستان‌و‌بلوچستان هستیم» بی‌توجهی دولتمردان به حل بحران آبی در این استان و تأمین‌نشدن منابع اعتباری برای تأمین آب شرب و ضعف دیپلماسی وزارت خارجه در قبال طالبان و گرفتن حقابه هیرمند و تحقق‌نیافتن وعده افزایش ظرفیت آب‌ شیرین‌کن‌ها از سوی رئیسی و... این استان را با بحرانی فوق‌العاده مواجه کرده است.