نشست هند زیر سایه رویارویی روسیه و غرب

نشست سران گروه 20 شامل 20 اقتصاد برتر جهان از امروز در شرایطی در هند آغاز می‌شود که جنگ اوکراین و موضع تهاجمی روسیه علیه غرب این نشست را تحت تأثیر قرار داده است. در آستانه برگزاری این نشست که رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرده در آن شرکت می‌کند، سخنگوی کرملین می‌گوید ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه اولویت‌های دیگری دارد و نمی‌تواند به هند سفر کند و شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین و متحد پوتین نیز قرار نیست در نشست گروه 20 حضور داشته باشد.

از آغاز حمله نظامیان روسی به اوکراین در ۲۴ فوریه 2022، این دومین نشست گروه 20 به شمار می‌آید. نشست‌های گروه ۲۰ زیر سایه مناقشه کشورهای غربی و روسیه قرار گرفته و این مسئله در اجلاس دوروزه دهلی ‌‌نو نیز آشکارتر از پیش خواهد بود.

دهلی ‌نو، پایتخت هند، به عنوان کشوری که از چند ماه پیش جایگاه پرجمعیت‌ترین کشور جهان را کسب کرد، از مدتی پیش خود را آماده برگزاری هر‌چه باشکوه‌تر نخستین اجلاس گروه ۲۰ در جنوب آسیا می‌کند و مرکز جدیدی به نام «هارات مانداپام» را برای این مراسم تأسیس کرده است. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند بسیار امیدوار است اجلاس دهلی‌ نو گام‌های مؤثری در مسیر همکاری‌های بین‌المللی در زمینه مسائل اقتصادی، اجتماعی و اقلیمی بردارد و بیانیه پایانی نشست تبلور این موفقیت باشد.

نخست‌وزیر هند تأکید کرده که اجلاس دهلی فقط به اعضای گروه ۲۰ اختصاص ندارد، بلکه «برای همه» خواهد بود. بر همین اساس شعار اجلاس «یک زمین، یک خانواده، یک آینده» انتخاب شده و نمایندگان بیش از ۶۰ کشور و تعداد زیادی نهاد و مجمع بین‌المللی به آن دعوت شده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد جنگ اوکراین به نسبت نشست قبلی گروه ۲۰ در بالی اندونزی سایه سنگین‌تری بر سر اجلاس دهلی‌ نو بیفکند. دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین به‌تازگی اعلام کرد ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه در اجلاس دهلی شرکت نمی‌کند، زیرا مشغله‌های فراوان و اولویت‌های دیگری دارد. ظاهرا دیدار پوتین با شی جین‌پینگ رهبر چین و دیگر غایب بزرگ اجلاس و دیدار احتمالی او با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی از‌جمله این مشغله‌ها هستند.

وزارت خارجه چین می‌گوید هیئت نمایندگی این کشور به ریاست نخست‌وزیر، لی کیانگ، در نشست دهلی‌ نو حضور خواهد داشت. مسکو هم سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه را به هند اعزام می‌کند. هند بسیار امیدوار است که بیانیه پایانی اجلاس دهلی تا حد ممکن شفاف، قاطع و مورد توافق همه اعضای گروه ۲۰ باشد؛ اما احتمالا مناقشه کشورهای غربی حامی کی‌یف و مسکو این امیدواری را با چالشی جدی روبه‌رو می‌کند.

در آستانه این نشست، لاوروف تأکید کرده که روسیه پای بیانیه‌ای را که دربرگیرنده مواضع این کشور در زمینه مناقشه اوکراین نباشد، امضا نخواهد کرد. دیپلمات ارشد روسیه می‌گوید گروه ۲۰ برای حل معضلات اقتصادی و مالی جهانی پایه‌گذاری شد و مدت‌ها موفق عمل می‌کرد تا اینکه کشورهای غربی تصمیم به «اوکراینی‌کردن» همه چیز گرفتند و فعالیت این گروه هم از آن متأثر شده است. او افزود در اجلاس بالی 

به‌جای تمرکز بر دستورکارهای گروه ۲۰ وقت زیادی بر سر بیانیه پایانی مورد توافق همگانی هدر رفت. به گفته لاوروف در بیانیه اجلاس بالی درباره جنگ اوکراین آمده است که برخی کشورها این جنگ را محکوم می‌کنند و برخی موضع دیگری دارند اما در عین حال همه کشورها اتفاق نظر داشتند که گروه ۲۰ محل بحث درباره مسائل مربوط به امنیت جهانی نیست.

مسکو در پی متحد

وزیران خارجه کشورهای عضو گروه ۲۰ نیز در نشست ماه مارس امسال خود به دلیل اختلاف‌نظر بر سر جنگ اوکراین بر سر یک بیانیه پایانی مشترک به توافق نرسیدند. روسیه کشورهای غربی را متهم می‌کند که نه‌تنها مسئول اصلی جنگ اوکراین هستند بلکه مسئولیت بی‌ثباتی اقتصاد جهانی، تنگناهای حوزه عرضه و فروپاشی زنجیره تأمین مواد خام و قطعات را هم بر عهده دارند. کشورهای غربی، به‌خصوص اعضای اتحادیه اروپا بخش بزرگی از انرژی مورد نیاز خود را از روسیه وارد می‌کردند که همه تحت‌الشعاع تحریم‌های آمریکا و بسته‌های تحریم‌های این اتحادیه قرار گرفته‌اند. لاوروف به‌تازگی در یک نشست پارلمان روسیه (دوما) از یک «اتحاد غربی» صحبت کرد که به گفته او تلاش می‌کند به هر قیمتی اراده خود را بر جهان تحمیل کند. مقام‌های ارشد روسی در ماه‌های گذشته بارها از اصطلاحاتی مانند «استعمار نو» و «امپریالیسم نو» برای کشورهای غربی استفاده کرده‌اند و مسکو تلاش می‌کند خود را پیشتاز مبارزه برای یک نظم نوین جهانی، مبتنی بر تعدد قطب‌ها و مراکز قدرت معرفی کند. روسیه می‌کوشد در این مبارزه از طرق مختلف، متحدان بیشتری به دست آورد و بر نفوذ خود در نیمکره جنوبی بیفزاید. لاوروف ادعا می‌کند رغبت روزافزون کشورها برای پیوستن و همکاری با بریکس (گروهی به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور) و سازمان همکاری شانگهای نشانه تمایل به یافتن راه‌حل‌هایی برای معضلات مالی و اقتصادی جهانی و رهایی از سیطره ساختارهایی است که غرب ارائه می‌کند. وزیر خارجه روسیه پیشاپیش اعلام کرده که در اجلاس دهلی‌ نو برای پیوستن اتحادیه آفریقا به گروه ۲۰ تلاش می‌کند. هند 

به عنوان میزبان اجلاس امسال نیز از این طرح پشتیبانی می‌کند. کشورهای گروه ۲۰ بیش از دوسوم جمعیت جهان را در خود جا داده‌اند و حدود ۷۵ درصد تجارت جهانی را در اختیار دارند. این گروه سال ۱۹۹۹ به عنوان مجموعه‌ای برای همکاری وزیران اقتصادی و مدیران بانک مرکزی کشورهای عضو تأسیس شد و از سال ۲۰۰۸ اجلاس‌های آن به سطح رهبران و سران ارتقا یافت.

چالش تغییر نام هند

در آستانه نشست گروه 20 و پس از ارسال دعوت‌نامه رئیس‌جمهور هند به کشورهای حاضر در این نشست، گمانه‌زنی‌ها در مورد یک تغییر احتمالی بزرگ، تغییر نام رسمی این کشور به ‌«بهارات»، مطرح شده است. گمانه‌زنی‌ها زمانی آغاز شد که در دعوت «دراپادی مورمو» رئیس‌جمهور هند، برای نشست گروه ۲۰، به‌جای عنوان مرسوم «رئیس‌جمهوری هند»، از عبارت «رئیس‌جمهوری بهارات»، نام سنتی و هندی این کشور، استفاده شد. از چهره‌های سیاسی گرفته تا بازیگران مشهور بالیوود درباره این موضوع اعلام موضع کردند. یکی از مهم‌ترین اظهارنظرها که بازتاب وسیعی نیز داشت، موضع‌گیری آمیتا باچان، بازیگر شناخته‌شده سینمای هند، بود که از این تغییر نام حمایت کرد.

ریشه نام بهارات به زبان باستانی سانسکریت بازمی‌گردد و استفاده از آن در میان هندی‌های ملی‌گرا همواره با استقبال روبه‌رو می‌شود. به عقیده این گروه از ملی‌گرایان، پاک‌کردن هرگونه نشانه‌های دوران استعمار از این کشور الزامی است و استفاده از بهارات به‌جای هند نیز تلاشی در همین راستا به شمار می‌رود. اما نام «هند» در قانون اساسی این کشور آسیای جنوبی آمده و اقدام به تغییر آن آسان نخواهد بود. برخی از رسانه‌های هندی گزارش دادند دولت نارندرا مودی نخست‌وزیر این کشور -که به سیاست ملی‌گرایانه هندو و سابقه تغییر نام شهرها به تناسب فرهنگ محلی معروف است- در نظر دارد تا اواخر این ماه در جلسه ویژه پنج‌روزه پارلمان که ۱۸ سپتامبر آغاز می‌شود، قطع‌نامه‌ای برای تغییر نام این کشور به‌طور رسمی ارائه کند. هم‌زمان که بحث‌های زیادی بین احزاب مخالف، کارشناسان و شهروندان هند بر سر ارزش این تغییر نام در جریان است، یک نگرانی خاص در مورد هزینه‌ مالی چنین اقدام بزرگی برای کشوری به وسعت هند وجود دارد. به عقیده کارشناسان، چنین اقدامی هزینه‌های مالی هنگفتی، حتی برای پنجمین اقتصاد بزرگ جهان، به همراه خواهد داشت.

رئیس‌جمهوری در هند یک مقام تشریفاتی است و امور اجرائی این کشور را نخست‌وزیر هدایت می‌کند اما این مقام تشریفاتی به عنوان رئیس‌جمهوری بهارات، شرکت‌کنندگان اجلاس را به میهمانی شام دعوت کرده است و نه رئیس‌جمهوری هند. استفاده از نام بهارات در این کشور آسیایی تازگی ندارد و در بسیاری از متون، آهنگ‌ها و فیلم‌های این کشور از آن استفاده می‌شود اما در ماه‌های اخیر، برخی گروه‌های سیاسی از‌جمله اعضای حزب بهاراتیا جاناتا (بی‌جی‌پی) که اتفاقا نخست‌وزیر هند هم یکی از آنان است، برای جایگزینی نام بهارات به‌جای هند تلاش کردند. از نظر آنها، نام هند «نماد برده‌داری استعماری» است و باید از قانون اساسی حذف شود. به گفته برخی تحلیلگران، هرچند نشانه‌های ملی‌گرایی در این درخواست دیده‌ می‌شود، به‌ نظر می‌رسد اعضای حزب مذکور به تثبیت جایگاه نخست‌وزیر هند هم نیم‌نگاهی دارند و به دنبال آن هستند که اعتبار این مرد ۷۲ساله را در صحنه جهانی و انتخابات آتی هند بالا ببرند.

در حالی که تغییر نام کشور ممکن است صرفا نمادین به نظر برسد، اما این حرکت تغییرات زیادی در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی پدید می‌آورد؛ از تغییر در اسناد دولتی گرفته تا نقشه‌ها، تابلوی بزرگراه‌ها و تبلیغ برای تغییر نام همه‌ اینها برای این کشور هزینه دارد. برای درک هزینه احتمالی این تغییر نام کافی است به سایر کشورها مانند اسواتینی (سوازیلند سابق) و نحوه محاسبه هزینه برای آنها در سال ۲۰۱۸ نگاهی بیندازیم. مشخص نیست این کشور چقدر پول هزینه کرده است، اما فرمولی که دارن اولیویه، وکیل مالکیت معنوی و وبلاگ‌نویس اهل آفریقای جنوبی، ابداع کرد، توجه همه را به خود جلب کرده است. پس از این تغییر رسمی، اولیویه در وبلاگ خود نوشت که تغییر نام این کشور شش میلیون دلار هزینه دارد. او نوشت میانگین بودجه بازاریابی برای یک شرکت بزرگ حدود شش درصد درآمد آن هزینه دارد. این مبلغ برای اسواتینی 

۶۰ میلیون دلار خواهد بود و بودجه‌های تغییر نام تجاری معمولا ۱۰ درصد از هزینه‌های بازاریابی را به خود اختصاص می‌دهد. این برآوردی شش میلیون دلاری را نشان می‌دهد که در نهایت دولت اسواتینی باید آن را تأمین کند. اولیویه در سال ۲۰۱۸ گفت که این مبلغ برای چنین کشور کوچکی «کم نیست». او گفت: «در آن نام ارزشی نهفته است و در آن هویت و معنایی که برای مردم دارد، ارزشی ذاتی هست؛ اما با این حال هزینه دارد؛ هزینه‌ای فیزیکی برای تغییر هویت».

با استفاده از همین فرمول، این هزینه برای کشوری به وسعت هند، حدود ۱۴ هزار کرور روپیه (۱۷۲ میلیون دلار معادل ۱۳۶ میلیون پوند) می‌شود که نخستین بار آن را اوت‌لوک بیزنس اعلام کرد. هرچند این رقم نزدیک‌ترین برآوردی است که می‌توان محاسبه کرد، اما هزینه واقعی، بسته به اینکه دولت هند قصد دارد چقدر برای تبلیغ این کار خود بپردازد، ممکن است بسیار بیشتر باشد.

هند اخیرا چندین بار این کار را برای تغییر نام شهرهایی که دولت مودی معرفی کرده انجام داده است. پیش‌تر در سال جاری، شهر اورنگ‌آباد در ماهاراشترا به چاتراپاتی سامباجی ناگار تغییر نام داد. نام عثمان‌آباد در ماهاراشترا نیز به دهاراشیو تغییر یافت. به همین ترتیب، شهر الله‌آباد در اوتار پرادش در سال ۲۰۱۸ به پرایاگراج تغییر کرد. بیشتر این تغییرات بخشی از تلاش‌های دولت مودی است برای خلاصی از شر نام‌هایی که بریتانیایی‌ها و مغول‌ها به آنها داده‌اند و بازپس‌گیری «میراث هندو». رهبران مخالف بارها این اقدام‌ها را محکوم کرد‌ه‌اند و معتقدند این کار پول هدردادن بی‌مورد است. با این حال، پولی که این کشور برای تغییر این نام‌ها هزینه کرده، برآورد نشده است. افزون بر هزینه مالی، زمان زیادی هم طول کشید تا کشورها به‌طور رسمی با نام‌های جدید خود شناخته شوند. سریلانکا، همسایه هند، نام خود را در سال ۱۹۷۲ از سیلان تغییر داد، اما چند دهه طول کشید تا این کشور تغییرات را پشت سر بگذارد و با هویت جدید خود شناخته شود.