پشت پرده هجوم مهاجران به ایتالیا

هزاران مهاجر و پناهنده در روزهای اخیر پس از عبور از دریای مدیترانه، خود را از تونس به جزیره لامپدوسای ایتالیا رسانده‌اند. تعداد مهاجران آن‌قدر زیاد است که مقامات محلی و سازمان‌های کمک‌رسان تحت فشار قرار گرفته‌اند. صحنه هرج‌ومرج در مراکز پذیرش مهاجران در لامپدوسا، همبستگی و خشم گسترده‌ای را برانگیخته است‌ اما چه جریانی پشت هجوم مهاجران وجود دارد؟ بیش از ۱۲۰ قایق کوچک به همراه هفت هزار مهاجر در مدت ۲۴ ساعت وارد لامپدوسا شده‌اند. این تعداد ۱۵ برابر ظرفیت این جزیره و بیش از جمعیت کل لامپدوسا‌ست. به گفته وزارت کشور ایتالیا، در سال جاری تاکنون بیش از ۱۲۷ هزار مهاجر از طریق دریا خود را به ایتالیا رسانده‌اند که این رقم تقریبا دو برابر مدت مشابه سال گذشته است. لامپدوسا نزدیک‌ترین مقصد اروپایی به شمال آفریقا‌ست و مدت‌هاست که هدف اصلی قاچاقچیان انسان قرار دارد. فلاویو دی جاکومو، سخنگوی دفتر مدیترانه سازمان بین‌المللی مهاجرت گفت که با توجه به اینکه تونس اکنون سکوی پرتاب اصلی مهاجران به اروپاست، لامپدوسا امروز پذیرای حدود ۷۰ درصد از کل مهاجرانی است که به ایتالیا می‌رسند. البته اروپا قبلا هم شاهد ورود روزانه این میزان مهاجر بوده است. بحران مهاجرت سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۶ تعداد مهاجرانی بالاتر از این میزان را به سمت اروپا رهسپار کرد. علاوه بر این، در یک سال اخیر پس از حمله روسیه به اوکراین بار دیگر سیل ورود مهاجران به اروپا رقم خورد. اما به گفته دی جاکومو ورود متوالی به این جزیره کوچک در مدت‌زمان کوتاه، مدیریت همه چیز را دشوار کرده است. مهاجران تازه‌وارد به‌تدریج به سرزمین اصلی منتقل می‌شوند و در آنجا به درخواست پناهندگی‌شان رسیدگی خواهد شد. بسیاری از آنها امیدوارند به سایر نقاط اروپا بروند تا بتوانند شغل پیدا کنند یا به اقوام دیگر خود بپیوندند. در قایق‌هایی که از سمت تونس به لامپدوسا می‌روند، شهروندان کشورهای مختلف آفریقایی از‌جمله ساحل عاج، گینه، کامرون، بورکینافاسو، مالی و خود تونسی‌ها حضور دارند. بسیاری از آنها سال‌ها در تونس زندگی و کار کرده‌ و حالا تصمیم گرفته‌اند به اروپا بروند. بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، تعداد افرادی که از لیبی عبور می‌کنند تا به تونس برسند هم در‌حال افزایش است. این افراد شامل شهروندان کشورهای مصر، اریتره و سودان می‌شود؛ جایی که درگیری‌های مداوم بین رهبران نظامی از ماه آوریل تاکنون بیش از چهار میلیون نفر را آواره کرده است. بیشتر کسانی که سوار بر قایق قاچاقچیان به اروپا می‌روند، مردان جوان و افراد زیر سن قانونی بدون همراه هستند. اگرچه زنان و کودکان هم دیده می‌شوند اما تعداد آنها کمتر است. کارشناسان مهاجرت می‌گویند توفان مدیترانه‌ای دانیل باعث توقف در رفت‌و‌آمد قایق مهاجران شده بوده است. به‌این‌ترتیب با بهتر‌شدن هوا، بیش از صد قایق کوچک از سواحل تونس به آب انداخته شد. هر قایق تقریبا ۳۰ تا ۴۰ نفر را در خود جای می‌دهد. آخرین روزهای تابستان هم آخرین مهلت هجوم به گذرگاه‌ها‌ست؛ چرا‌که هوای توفانی پاییز و زمستان برای عبور از مدیترانه خطرناک‌تر خواهد بود. با‌این‌حال، عوامل دیگری هم در این میان وجود دارد. وضعیت اجتماعی تونس چندان مطلوب نیست و اقتصاد این کشور با تورم بالا و کمبود شغل دست‌و‌پنجه نرم می‌کند؛ روندی که هم تونسی‌ها و هم خارجی‌های ساکن آن را فلج کرده است. تونسی‌ها ضد مهاجر هستند. از همین‌رو کسانی که از جنوب صحرای آفریقا به این کشور رفته‌اند، حالا مجبورند به مقصدی دیگر فکر کنند. بر اساس گزارش‌های گروه‌‌های حقوق‌بشری، مقامات تونس در ماه جولای صدها مهاجر و پناه‌جوی سیاهپوست را جمع‌آوری و در مرزهای صحرایی رها کردند. طی این اقدام، ده‌ها نفر از‌جمله کودکان جان باختند. با افزایش تعداد مهاجران از تونس، جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا و اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، به دنبال قراردادی جدید با رهبر این کشور هستند. هدف این است که گذرگاه‌هایی که مهاجران از آن به اروپا می‌روند، بسته شود. در یادداشت تفاهمی که ۱۶ جولای امضا شد، اتحادیه اروپا ۱۰۵ میلیون یورو برای کنترل مرزها را تقبل کرد. البته هنوز خیلی زود است که مشخص شود این پروژه که هنوز اجرائی نشده، در کاهش رفت‌و‌آمد مهاجران مؤثر خواهد بود یا خیر. از طرفی هم تونس اولویت‌های متناقضی برای خود دارد؛ از یک طرف، اقتصادش در حال فروپاشی است و به سرمایه‌گذاری نیاز دارد و از سوی دیگر قیس سعید، رئیس‌جمهوری این کشور می‌گوید که نمی‌خواهد به مرزبان اروپا تبدیل شود. برخی از سیاست‌مداران معتقدند که تونس عمدا به قاچاقچیان اجازه می‌دهد تا با قایق‌های بیشتر به سمت اروپا حرکت کنند. به گفته آنها، تونس می‌خواهد از این ماجرا به‌عنوان اهرم فشار در مذاکره با اروپا استفاده کند. البته هیچ مدرکی برای این ادعا وجود ندارد.‌ مهاجران بین هزار‌و ۵۰۰ تا پنج هزار دینار تونس (تقریبا ۵۰۰ تا هزارو ۶۰۰ دلار) به قاچاقچیان می‌پردازند اما با وجود خطرات بسیار، تقاضا نه‌تنها برای ایتالیا بلکه برای اسپانیا و یونان هم رو به افزایش است.