بلندپروازی دردسرساز پوتین

تصاویر ماهواره‌اﻯ و داده‌هاﻯ هوانوردﻯ نشان می‌دهد که روسیه یا به‌تازگی آزمایش موشکی انجام داده یا ممکن است در حال آماده‌شدن براﻯ آزمایش موشک کروز با موتور هسته‌اﻯ با برد هزاران کیلومتر باشد. جابه‌جایی هواپیماها و وسایل نقلیه در پایگاهی در منطقه دورافتاده قطب شمال روسیه و نیز مناطق اطراف آن با آمادگی‌هایی که پیش‌از‌این براﻯ آزمایش موشک میان‌قاره‌اﻯ موسوم به بوروستنیک (Burevestnik) یا اسکاﻯ فال (Skyfall SSC9-X) در سال‌هاﻯ ٢٠١٧ و ٢٠١٨ انجام شده بود، همخوانی دارد. نیویورک‌تایمز با استناد به تصاویر ماهواره‌ای این گزارش را منتشر کرده است.

در دو هفته گذشته هواپیماهاﻯ تجسسی ایالات متحده نیز در این منطقه ردیابی شده‌اند و به آنها هشدار داده شده که از حریم هوایی منطقه دور شوند. بر‌‌اساس گزارش گروه ابتکار تهدید هسته‌اﻯ، یک گروه غیرانتفاعی متمرکز بر کنترل تسلیحات، روسیه قبلا ٣١ آزمایش شناخته‌شده را بین سال‌هاﻯ ٢٠١٧ و ٢٠١٩ انجام داده بود که آنها ناموفق بودند. به گفته مقام‌هاﻯ آمریکایی، موشکی که در سال ٢٠١٩ پرتاب شد، در زمان آزمایش سقوط کرد و در نهایت منفجر شد و هفت نفر را کشت. داریل جی. کیمبال، مدیر اجرائی گروه کنترل تسلیحات، گفت: «این عجیب‌و‌غریب است. مرحله آزمایش و توسعه، مرحله خطرناکی است». کیمبال افزود مشخص نیست که آیا از سال ٢٠١٩ به این سو، موشک بوروستنیک دوباره آزمایش شده است یا نه؛ اما حتی در صورت پرتاب موفقیت‌آمیز هم این موشک هنوز سال‌ها با قابلیت عملیاتی فاصله خواهد داشت. در آزمایش‌هاﻯ قبلی، این موشک نتوانست مسافتی نزدیک به برد طراحی‌شده را که تخمین زده می‌شود حدود ٢٢‌هزارو ٥٠٠ کیلومتر بود، طی کند. مقام‌های آمریکایی تخمین می‌زنند که این موشک در موفق‌ترین پرواز آزمایشی خود که کمی بیش از دو دقیقه به طول انجامید، مسافتی نزدیک به ۳۵ کیلومتر را پیمود و سپس در دریا سقوط کرد. در آزمایشی دیگر، رآکتور هسته‌اﻯ موتور موشک فعال نشد و این امر باعث شد که موشک تنها چند کیلومتر دورتر از محل پرتاب، سقوط کند. براﻯ موفقیت‌آمیز بودن آزمایش، رآکتور هسته‌اﻯ موشک باید در حین پرواز فعال شود تا موشک بتواند مسافت بسیار بیشترﻯ را بپیماید.

براساس گزارش گروه ابتکار تهدید هسته‌اﻯ، این موشک یک «سلاح با برد استراتژیک حمله دوم» است که قرار است پس از موجی از حملات هسته‌اﻯ که اهدافی در روسیه را ویران کرد، پرتاب شود. این موشک می‌تواند یک کلاهک متعارف حمل کند؛ اما در عمل احتمالا حامل کلاهک هسته‌اﻯ، هرچند کوچک‌تر از دیگر سلاح‌هاﻯ هسته‌اﻯ خواهد بود. کارشناسان می‌گویند اگر این موشک در زمان جنگ استفاده شود، می‌تواند پتانسیل تخریب مناطق بزرﮒ شهرﻯ و اهداف نظامی را داشته باشد؛ در‌حالی‌که روسیه درباره طراحی خاص موشک بوروستنیک توضیحی نداده، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهورﻯ این کشور، گفته است که این موشک موتور هسته‌اﻯ دارد. گمان می‌رود این موشک ابتدا به وسیله یک موتور سوخت جامد پرتاب و سپس یک رآکتور هسته‌اﻯ کوچک در زمان پرواز موشک، فعال می‌شود. این امر به لحاظ نظرﻯ، به موشک اجازه می‌دهد براﻯ مدتی نامحدود پرواز کند. بوروستنیک یکی از شش سلاح استراتژیک روسیه در کنار سلاح‌هاﻯ دیگر مانند موشک بالستیک کینژال (Kinzhal) و هواپیماﻯ مافوق صوت آوانگاردﻯ است که پوتین آن را در سخنرانی خود در سال ٢٠١٨ معرفی کرد. او گفت که این تسلیحات می‌توانند بر سامانه دفاعی فعلی ایالات متحده غلبه کنند. پوتین خطاب به غرب گفت: «شما نتوانستید روسیه را مهار کنید». شواهد، اسناد و تصاویرﻯ که نیویورک‌تایمز آورده، حکایت از انجام یا آماده‌شدن براﻯ آزمایش موشکی روسیه دارد که شامل تصاویر ماهواره‌اﻯ قبل و بعد از آزمایش است. تصاویر گرفته‌شده در صبح روز ٢٠ سپتامبر، وسایل نقلیه متعددﻯ را نشان می‌دهد که در سکوﻯ پرتاب در پایگاه حضور دارند؛ ازجمله یک کامیون با یک «تریلر» که به نظر می‌رسد اندازه‌اش با ابعاد موشک مطابقت دارد. یک پناهگاه هواشناسی هم که معمولا سکوهاﻯ خاص پرتاب را می‌پوشاند، حدود ۱۵ متر جابه‌جا شده بود. در تصاویرﻯ که بعدازظهر همان روز گرفته شده، «تریلر» دیده نمی‌شود و پناهگاه هواشناسی نیز به جاﻯ اولیه خود بازگشته است.

تصاویر دیگرﻯ که در روز ٢٨ سپتامبر گرفته شده، نشان می‌دهد که سکوﻯ پرتاب دوباره فعال شده است. در ١٣ آگوست، مقام‌هاﻯ روسی اخطاریه هوانوردﻯ براﻯ «منطقه خطرناک موقت» را صادر و به خلبانان توصیه کردند از پرواز در بخشی از سواحل دریاﻯ بارنتز و ٢٠ کیلومترﻯ محل پرتاب، معروف به پانکوو، اجتناب کنند. این اخطار چند بار تمدید شد و قرار بود از روز یکشنبه تا روز جمعه اجرا شود. روسیه در سال ٢٠١٩ نیز قبل از آزمایش موشک بوروستنیک اخطار مشابهی را صادر کرده بود. علاوه‌براین بر‌اساس تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره‌اﻯ از طرف سازمان بلونا (Bellona) یک سازمان محیط زیست نروژﻯ، دو هواپیماﻯ روسی که از آنها به‌ طور خاص براﻯ جمع‌آورﻯ داده‌هاﻯ پرتاب موشک استفاده می‌شود، در اوایل ماه آگوست به پایگاه هوایی روگاچوو، در حدود ١٦٠ کیلومترﻯ جنوب محل پرتاب منتقل شدند. این هواپیماها متعلق به شرکت روس اتم، شرکت انرژﻯ اتمی روسیه است. بر‌اساس تصاویر ماهواره‌اﻯ، این هواپیماها حداقل تا ٢٦ سپتامبر در آن پایگاه باقی ماندند. در زمان آزمایش‌هاﻯ موشک بوروستنیک در سال ٢٠١٨ نیز هواپیماهایی از همان نوع در مجاورت محل آزمایش وجود داشتند. براساس پلتفرم ردیابی فلایت رادار ٢٤، Flightradar24 یک هواپیماﻯ شناسایی نیروﻯ هوایی ایالات متحده نیز در روزهاﻯ ١٩ و ٢٦ سپتامبر نیز دست‌کم دو مأموریت را در سواحل نزدیک به محل پرتاب در جزیره قطب شمال انجام داد. این دو مأموریت نشان‌دهنده افزایشی جزئی در فعالیت‌هاﻯ معمولی و شناخته‌شده این هواپیماﻯ شناسایی بودند. ماهیت بسیار محرمانه موشک بوروستنیک و محل پرتاب آن، تعیین این موضوع را دشوار می‌‌کند که آیا آزمایشی در راه است یا این سلاح دوباره آزمایش شده است. همچنین این امکان وجود دارد که روسیه فقط موتور موشک یا بخشی از خود موشک را آزمایش کند. کاخ سفید از اظهار نظر درباره یافته‌هاﻯ نیویورک‌تایمز خوددارﻯ کرد. کارشناسان می‌گویند این موشک نه‌تنها به‌ دلیل توانایی حمل کلاهک هسته‌اﻯ قدرتمند خطرناک است؛ بلکه به دلیل اینکه بالقوه می‌تواند باعث انتشار گاز رادیواکتیو مضر در صورت انفجار یا نقص در هنگام آزمایش موشک شود، نیز خطرناک است. در صورت استفاده، موشک بوروستنیک بخشی از زرادخانه هسته‌اﻯ روسیه در نظر گرفته می‌شود و مشمول معاهده کاهش تسلیحات هسته‌اﻯ می‌شود که مسکو در سال ٢٠١١ آن را امضا کرده است. با این حال، کیمبال گفت با توجه به انقضای معاهده موسوم به استارت جدید که در فوریه ٢٠٢٦ منقضی می‌شود، اگر توافق جدیدﻯ جایگزین این معاهده در حال انقضا نشود، این موشک می‌تواند به شکل‌گیرﻯ جبهه تازه‌اﻯ در مسابقه تسلیحاتی کنترل‌نشده کمک کند.