وداع با مرد همیشه بازنده

سی‌و‌هشتمین کنگره حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه پایان ریاست 13ساله کمال قلیچدار اوغلو بر این حزب را رقم زد. این کنگره که با شعار «دموکراسی و وحدت در دومین قرن تأسیس جمهوری ترکیه» در آنکارا برگزار شد، کمال قلیچ‌داراوغلو با کسب ۵۳۶ رأی، در برابر اوزگور اوزل با ۸۱۲ رأی، کرسی ریاست حزب را به رقیب خود واگذار کرد.

قلیچ‌داراوغلو بیش از ۱۳ سال به‌عنوان رئیس حزب جمهوری‌خواه خلق فعالیت داشت اما در جریان رأی‌گیری اخیر در کنگره حزب نتوانست حمایت لازم را به دست آورد. شکست قلیچدار اوغلو از رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در انتخابات اخیر باعث انتقادهای زیادی از او شده بود. پیش از این گزارش شده بود که قلیچ‌داراوغلو به دلیل داشتن ۲۸ پرونده قضائی که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، علیه او مطرح کرده، ممکن است با محکومیت ۱۱۰ سال زندان مواجه شود. شایع‌ترین اتهامات علیه او شامل «توهین به رئیس‌جمهوری ترکیه» و «تحریک به نفرت و دشمنی و افترا» می‌شود.

اوزگور اوزل، رهبر جدید اپوزیسیون ترکیه پیش‌تر نماینده استان مانیسا بود که اکنون به‌عنوان هشتمین رئیس این حزب از زمان تأسیس آن در سال ۱۹۲۳ برگزیده شده است. اوزل ۴۹‌ساله در سخنرانی پیروزی خود گفت قصد دارد بر انتخابات شهرداری که قرار است در ۳۱ مارس ۲۰۲۴ برگزار شود، تمرکز کند. رئیس جدید حزب جمهوری‌خواه خلق در‌عین‌حال پس از دیدار با سران ۸۱ استان در آنکارا گفت همچنان از تجربه قلیچ‌داراوغلو استفاده خواهد کرد.

اوزگور اوزل متولد سال ۱۹۷۴ در شهر مانیسا ترکیه است. او دوره کارشناسی را در دانشکده داروسازی دانشگاه اژه ازمیر به پایان رسانده است. اوزل در سال ۱۹۹۹ به‌عنوان یک داروساز خصوصی شروع به کار کرد. او که برای یک دوره به‌عنوان دبیر کل و برای دو دوره بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۷ رئیس اتاق داروسازان مانیسا بود، در انتخابات محلی ۲۹ مارس ۲۰۰۹ کاندیدای شهرداری مانیسا از حزب جمهوری خواه خلق شد. اوزل سپس در سی‌و‌سومین کنگره عادی و پانزدهمین کنگره فوق‌العاده حزب جمهوری‌خواه خلق به‌عنوان نماینده استان مانیسا در این حزب انتخاب شد. اوزل در سال ۲۰۱۱ برای کاندیداتوری مجلس از سمت خود به‌عنوان دبیر کل انجمن داروسازان ترکیه استعفا داد و در انتخابات ۱۲ ژوئن ۲۰۱۱ به‌عنوان نماینده حزب جمهوری‌خواه خلق شهر مانیسا انتخاب شد.

پس از پیروزی اوزل، اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول، در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) نوشت: «من به آقای اوزگور اوزل که در سی‌وهشتمین کنگره حزب جمهوری‌خواه خلق به‌عنوان رئیس حزب انتخاب شد، تبریک می‌گویم و از همه کسانی که به برگزاری کنگره کمک کردند، تشکر می‌کنم. نوبت ترکیه است که تغییر کند».

روزنامه صباح با تیتر «کمال قلیچ‌داراوغلو این‌بار نیز به اوزگور اوزل باخت»، به خبر برکناری او واکنش نشان داد. این روزنامه نزدیک به دولت اردوغان نوشت که شکست قلیچ‌داراوغلو به سرتیتر مطبوعات جهان غرب تبدیل شده است که در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری ماه می‌۲۰۲۳ از او حمایت می‌کردند.

روزنامه «ینی شفق» با تیتر «دوران آقای کمال تمام شده است» نوشت، بازنده مسابقه بزرگی که ماه‌ها به طول انجامید، کمال قلیچ‌داراوغلو بود که نمایندگان از او روی گرداندند. این روزنامه همچنین در خبری دیگر به این موضوع پرداخت که با وجود گذشت ساعت‌ها از کنگره حزب، هنوز قلیچ‌داراوغلو عنوان «رئیس حزب جمهوری‌خواه خلق» را از قسمت بیوگرافی حساب ایکس خود حذف نکرده بود.

فاتح آلتایلی، مجری سرشناس و جنجالی تلویزیونی، درباره وداع قلیچ‌داراوغلو با ریاست حزب جمهوری‌خواه خلق گفت: «او که رهبری سیاسی خود را مانند گاندی آغاز کرده بود، در این دوره انتخابات به بابا اسمورف تبدیل شد و در آخر مانند گارگامل (اشاره به شخصیت‌های کارتونی) خداحافظی کرد». فاتح پرتقال، دیگر مجری مطرح تلویزیونی نیز دراین‌باره گفت نام کمال قلیچ‌داراوغلو در سمت فردِ همیشه بازنده تاریخ سیاسی ترکیه قرار گرفت. او با کنایه به قلیچ‌داراوغلو افزود: «می‌دانی بدترین قسمت آن چیست؟ از فردا کسی نام تو را بر زبان نمی‌آورد».

واکنش اردوغان

اولین واکنش مهم پس از برکناری قلیچ‌داراوغلو از سوی اردوغان بود. او که برای مراسم افتتاحیه خانه سالمندان به شهر ریزه رفته بود، خطاب به اوزل و قلیچ‌داراوغلو گفت: «ملت ما در پای صندوق‌های رأی به کسانی که از سازمان‌های تروریستی کمک می‌گیرند، کسانی که با سلام‌دادن به سازمان‌های تروریستی و قدرت‌های امپریالیستی رؤیای قدرت را در سر می‌پرورانند، درس اساسی داد». اردوغان با بیان اینکه اپوزیسیون کنگره خود را برگزار کرد گفت:‌ «آقای کمال به چه کسی گفت بای‌بای؟ رهبر تروریست‌ها در ادیرنه با دمیرتاش و کاوالا خداحافظی کرد. خب شخصی که انتخابات را برد به چه کسی سلام داد؟ آن‌هم دقیقا به صلاح‌الدین دمیرتاش و کاوالا سلام داد. این را بگیر و دیگری را بزن با هم فرقی دارند؟ خیر».

کنایه اردوغان به آنها بابت این بود که هم اوزل و هم قلیچ‌داراوغلو سخنرانی‌های خود را با گرامی‌داشت یاد روزنامه‌نگاران، کنشگران مدنی و فعالان سیاسی بازداشت‌شده از جمله تولگا شاردان، باریش پهلوان، صلاح‌الدین دمیرتاش و عثمان کاوالا آغاز کردند.

مرال آکشنر، رهبر حزب «نیک» در شبکه اجتماعی ایکس ضمن تبریک به اوزل نوشت: «امیدوارم نتایج کنگره برای جامعه حزب جمهوری‌خواه خلق مفید باشد».

علی باباجان، رهبر «حزب دموکراسی و پیشرفت» ترکیه نیز در شبکه اجتماعی ایکس پیروزی اوزل را تبریک گفت و نوشت امیدوار است نتیجه انتخاب او برای ترکیه خوب باشد.

محرم اینجه، رهبر حزب «وطن» نیز که پیش‌تر در پی کشمکشی شدید از حزب جمهوری‌خواه خلق جدا شده بود، در حساب ایکس خود نوشت: «من به آقای اوزگور اوزل که به‌عنوان رئیس حزب جمهوری‌خواه خلق انتخاب شد، تبریک می‌گویم و برای او آرزوی موفقیت می‌کنم».

در زمان قلیچ‌داراوغلو حزب جمهوری‌خواه خلق به‌طور خاص در سیاست خارجی ترکیه دخالت نداشت، اما اکنون تیم اوزل و امام‌اوغلو، کارشناسان قوی در حوزه سیاست خارجی در اختیار دارند. اوزل با امام‌اوغلو همکاری نزدیک دارد. اکنون دوره اوزل و امام‌اوغلو شروع شده است و آنها انتظار دارند که امام‌اوغلو دوباره در انتخابات آینده شهرداری‌های ترکیه پیروز شود.

مواضع اوزل در سیاست خارجی با مواضع اردوغان در تضاد بود. در یک مورد می‌توان به جنگ اسرائیل و حماس اشاره کرد. اردوغان پیش‌تر واکنش اسرائیل به حملات حماس در روز هفتم اکتبر و حمله به نوار غزه را «جنایت جنگی» اعلام کرده و گفته بود که این اسرائیل است که مانند یک «گروه تروریستی» رفتار می‌کند و حماس «گروهی تروریستی نیست».