چالشی بزرگ برای آمریکا در امور حقوق بشری

شرق: در پی فعال‌کردن ماده ۹۹ منشور ملل از سوی آنتونیو گوترش عصر جمعه نشست اضطراری شورای امنیت تشکیل شد تا قطع‌نامه پیشنهادی امارات متحده عربی به رأی گذاشته شود. در نهایت از ۱۵ عضو شورای امنیت ۱۳ عضو رأی موافق، یک عضو یعنی ایالات متحده آمریکا رأی مخالف و یک عضو یعنی انگلیس، دیگر عضو این شورای رأی ممتنع دادند. یعنی عملا ایالات متحده به تنهایی این قطع‌نامه را برای پایان‌دادن به جنگ در غزه وتو کرد. یک قطع‌نامه برای تصویب در شورای امنیت سازمان ملل به حداقل ۹ رأی بدون مخالفت (وتوی) پنج عضو دائم این شورا یعنی آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه و چین نیاز دارد که قطع‌نامه پیشنهادی امارات با مخالفت و وتوی آمریکا مواجه شد.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، با توجه به گستردگی تلفات انسانی در غزه در پی جنگ اسرائیل، نامه‌ای را با استناد به ماده ۹۹ منشور سازمان ملل به رئیس شورای امنیت ارسال کرده بود. این اولین باری بود که گوترش از زمانی که در سال ۲۰۱۷ به سمت دبیرکلی سازمان ملل رسید، این کار را انجام داد. ماده ۹۹ منشور سازمان ملل که در تاریخ سازمان ملل متحد تنها ۹ بار مورد استفاده قرار گرفته است، بیان می‌کند «دبیرکل می‌تواند هر موضوعی را که به نظر او ممکن است حفظ صلح امنیت بین‌المللی را تهدید کند، به شورای امنیت اطلاع‌رسانی کند». این ماده به دبیرکل این سازمان اجازه می‌دهد وقتی احساس کند «امنیت و صلح جهانی» به خطر افتاده است، اعضای شورای امنیت را به جلسه‌ای فوری فرا بخواند و از آنها بخواهد اقدامی فوری در‌این‌باره اتخاذ کنند.

در پی این نامه و به گزارش ایرنا، از صبح جمعه به وقت محلی نشست شورای امنیت درباره وضعیت غزه با حضور گوترش برگزار شد و کشورهای مختلف نظر خود را بیان کردند اما آمریکا، یکی از پنج عضو دائم شورای امنیت که تا شب قبل از برگزاری نشست، سفیرش از اظهار‌نظر صریح درباره اقدام دبیرکل سازمان ملل خودداری کرده بود، در نشست روز جمعه به صراحت اعلام کرد با قطع‌نامه پیشنهادی آتش‌بس فوری در غزه مخالف است.

واکنش جهانی

اقدام واشنگتن در وتوی قطع‌نامه شورای امنیت با واکنش بسیاری از کشورها و نهادهای مدنی و حقوق‌بشری بین‌المللی روبه‌رو شد. جنبش حماس بامداد دیروز (شنبه) در واکنش به وتوی آمریکا علیه قطع‌نامه‌ شورای امنیت سازمان ملل متحد که خواهان برقراری آتش‌بس در غزه شده بود، آن را غیراخلاقی و ضدبشری دانست. به گزارش شبکه الجزیره، محمد اشتیه، نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین نیز در واکنش به ناکامی جامعه جهانی برای توقف نسل‌کشی فلسطینیان توسط اسرائیل در غزه و برقراری آتش‌بس گفت: شکست شورای امنیت در تصویب قطع‌نامه توقف آتش‌بس در غزه، یک لکه ننگ [برای جامعه جهانی] است. پزشکان بدون مرز هم در واکنش به این اقدام آمریکا آن را غیرانسانی دانسته و اعلام کرد که آمریکا در این نسل‌کشی شریک و همدست است.

معاون نمایندگی روسیه در سازمان ملل با انتقاد از اقدام آمریکا در وتوی قطع‌نامه شورای امنیت برای برقراری آتش‌بس انسانی فوری در غزه گفت: آمریکا باز هم مانع آتش‌بس در غزه شد و ممانعت از آتش‌بس یعنی حکم اعدام آمریکا برای هزاران و شاید ده‌ها هزار فلسطینی. دیمیتری پولیانسکی، معاون اول نمایندگی روسیه در سازمان ملل تأکید کرد که انفعال شورای امنیت باعث ویرانی‌های گسترده در غزه و فاجعه انسانی شده است. این دیپلمات ارشد روسیه تصریح کرد که دیپلماسی آمریکا یک بار دیگر در حال به‌جاگذاشتن زمین سوخته و ویرانی است. او خطاب به اعضای شورای امنیت گفت اگر بار دیگر مانع آتش‌بس فوری شوید، این موضوع را چگونه برای مردم خود توضیح خواهید داد؟ ژانگ جون، سفیر و نماینده چین در سازمان ملل، گفت: ما متأسفیم ایالات متحده از وتوی خود علیه قطع‌نامه‌ای که خواستار آتش‌بس در غزه با وجود ادامه کشتار در آنجاست، استفاده کرد. نماینده چین در شورای امنیت تأکید کرد که تأیید ادامه جنگ با ادعای نگرانی برای جان و امنیت مردم غزه در تضاد است. وی افزود چشم‌پوشی از ادامه درگیری و درخواست برای جلوگیری از گسترش درگیری، خودفریبی است. نیکلاس دی ریوایر، سفیر و نماینده دائم فرانسه در سازمان نیز تصریح کرد که بار دیگر شورای امنیت شکست خورده است. فرانسه به‌شدت نگران تراژدی انسانی در حال وقوع در غزه است و به این دلیل، به این قطع‌نامه رأی مثبت داد. نماینده دولت امانوئل مکرون گفت که شورای امنیت به دلیل عدم اتحاد و به دلیل نشان‌ندادن تعهد راستین به مذاکرات شکست خورده است. سازمان حقوق‌بشری عفو بین‌الملل وتوی قطع‌نامه برقراری آتش‌بس غزه توسط آمریکا را محکوم و اعلام کرد که این اقدام از لحاظ اخلاقی غیرقابل دفاع است. اگنس کالامارد دبیرکل عفو بین‌الملل بامداد شنبه در بیانیه‌ای در تارنمای این سازمان گفت که آمریکا «بی‌اعتنایی سنگدلانه خود در قبال رنج غیرنظامیان» را نشان داد. وی افزود: آمریکا به طرز بی‌شرمانه‌ای از وتوی خود استفاده تسلیحاتی کرد و اعتبار و توانایی خود برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را تضعیف کرد. کالامارد تأکید کرد استفاده آمریکا از وتوی خود درباره این قطع‌نامه «از لحاظ اخلاقی غیرقابل دفاع است». سازمان بین‌المللی امدادرسانی آکسفام از وتوی آمریکا بر قطع‌نامه پیشنهادی امارات در مورد آتش‌بس در غزه انتقاد کرد و آن را «میخ دیگری بر تابوت اعتبار ایالات متحده در امور حقوق‌بشری» خواند. به گزارش سی‌ان‌ان، ابی مکسمن، رئیس و مدیرعامل «آکسفام آمریکا» بامداد شنبه در بیانیه‌ای گفت که امروز دولت بایدن فرصت دیگری را برای عمل به ادعای خود درباره حمایت از حقوق بشر و نظم بین‌المللی مبتنی بر قانون از دست داد. وی افزود: دنیا برای پایان‌دادن کشتارجمعی وحشتناک در غزه و تمرکز بر آزادی اسرا و کمک به فلسطینی‌ها برای احیای زندگی خود آماده است.

واکنش تهران

وتوی قطع‌نامه شورای امنیت توسط آمریکا، واکنش تهران را هم به دنبال داشت. در همین زمینه و به گزارش ایسنا، ناصر کنعانی ضمن محکوم‌کردن اقدام آمریکا در وتوی مجدد قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل متحد با هدف برقراری آتش‌بس فوری انسان‌دوستانه در غزه، تأکید کرد دولت آمریکا بار دیگر ثابت کرد بازیگر و عامل اصلی در کشتار غیرنظامیان و شهروندان فلسطینی، به‌ویژه زنان و کودکان و تخریب زیرساخت‌های حیاتی در غزه است. سخنگوی وزارت امور خارجه این را هم افزود که از ابتدای تهاجم وحشیانه رژیم کودک‌کش صهیونیستی علیه غزه، رژیم آمریکا به‌ تکرار هم‌پیمانی و همراهی خود با رژیم آپارتاید اسرائیل در ارتکاب جنایات جنگی و نسل‌کشی علیه ملت فلسطین را به اثبات رسانده است. کنعانی تأکید کرد: «تردیدی نیست دولت آمریکا در کشتار بی‌رحمانه قریب به ۱۸ هزار غیر‌نظامی که حدود هشت هزار نفر از آنان کودکان مظلوم هستند، شریک جرم بوده و قطعا تبعات هر‌گونه گسترش دامنه جنگ در منطقه، متوجه رژیم آمریکا و اسرائیل غاصب است». سخنگوی دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد که میراث سیاست‌های ضدبشری و نژادپرستانه مقامات ایالات متحده برای آیندگان این کشور جز شرمساری و بی‌آبرویی نخواهد بود. با این حال پیش از واکنش کنعانی و پیش از رأی‌گیری درخصوص قطع‌نامه امارات و وتوی آن توسط آمریکا، حسین امیرعبداللهیان نسبت به پیامدهای بی‌توجهی به درخواست گوترش از شورای امنیت سازمان ملل هشدار داده بود. وزیر امور خارجه ایران عصر روز جمعه طی پیامی در شبکه اجتماعی ایکس با اشاره به تداوم جنایت‌های اسرائیل علیه مردم غزه و کرانه باختری نوشت: «نسل‌کشی و کودک‌کشی، کاربرد سلاح‌های ممنوعه، ممانعت از ورود آب، غذا و دارو به غزه و توحش در رفتار با اسرا و شهروندان بی‌گناه گروگان نشان می‌دهد این رژیم آپارتاید و اشغالگر در رقابت با داعش برای خلق انواع جنایت، بسیار جلوتر است! عدم توجه فوری به هشدار دبیرکل سازمان ملل و استمرار حمایت کاخ سفید از جنایات جنگی رژیم اسرائیل، منجر به فروپاشی ساختاری سازمان‌های بین‌المللی، صلح و امنیت جهانی و سرانجام زوال حیثیت بشریت خواهد شد. بی‌تردید شکست سیاست جنگی و نسل‌کشی آمریکا و اسرائیل علیه فلسطین بسیار نزدیک است». ساعاتی پس از جلسه عصر جمعه شورای امنیت، حسین امیرعبداللهیان در ادامه تماس‌ها و رایزنی‌های دیپلماتیک، با آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد در مورد تحولات فلسطین گفت‌وگو و تبادل نظر کرد. در این تماس تلفنی، وزیر امور خارجه کشورمان ضمن قدردانی از اقدام آنتونیو گوترش در فعال‌کردن ماده ۹۹ منشور ملل متحد در مورد تحولات فلسطین و نسل‌کشی در غزه، تأکید کرد: استفاده از ماده ۹۹ منشور ملل متحد، اقدامی شجاعانه از سوی شما برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی بوده و مورد حمایت افکار عمومی جهان است. وی به اوضاع بغرنج و ناگوار انسانی در جنوب غزه و آوارگی و سرگردانی زنان و کودکان در سرمای زمستان در بیابان‌های جنوب غزه اشاره کرد و تسریع در ایجاد بازدارندگی در مقابل جنایات رژیم اسرائیل و حمایت از شهروندان فلسطینی از‌جمله گشایش فوری مرز رفح برای ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه و توقف کوچ اجباری را خواستار شد. به گفته ایسنا، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ضمن اشاره به گفت‌وگوی تلفنی روز جمعه خود با رهبران مقاومت فلسطین گفت: تا زمانی که آمریکا از جنایات رژیم صهیونیستی و ادامه جنگ حمایت می‌کند، نه‌تنها گسترش دامنه جنگی که روی داده، بلکه احتمال انفجار غیرقابل کنترل در وضعیت منطقه وجود دارد. امیرعبداللهیان این را هم تأکید کرد که ادعای رژیم اسرائیل مبنی بر لغو آتش‌بس از سوی حماس سراسر کذب بوده و علی‌رغم تلاش‌ها برای استمرار آتش‌بس، حمایت واشنگتن از تداوم حملات نظامی رژیم اسرائیل، رسیدن به یک آتش‌بس پایدار را دشوار کرده است. هم‌زمان درگفت‌وگوی تلفنی آنالنا بِـربوک، وزیر امور خارجه آلمان و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، درخصوص آخرین تحولات فلسطین و نیز مناسبات دوجانبه بحث و تبادل نظر شد.