کورسوی امید زلنسکی

در میانه تنش‌ها بر سر تداوم کمک به اوکراین، رئیس‌جمهوری آمریکا امروز در کاخ سفید میزبان ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین خواهد بود تا شاید دو طرف بتوانند راه برون‌رفتی از بن‌بست موجود در جنگ اوکراین و نیز ادامه کمک‌های نظامی واشنگتن به این کشور بیابند. کنگره همچنان بر سر بسته کمکی جدید به این کشور جنگ‌زده در بن‌بست قرار دارد.

کارین ژان پیر، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، در بیانیه‌ای که این سفر را تأیید کرد، نوشت: «رئیس‌جمهور بایدن، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین را برای نشستی در روز سه‌شنبه ۱۲ دسامبر به کاخ سفید دعوت کرد تا بر تعهد تزلزل‌ناپذیر ایالات متحده برای حمایت از مردم اوکراین در دفاع از خود در برابر تهاجم وحشیانه روسیه تأکید کند». کاخ سفید اعلام کرد که رهبران دو کشور در این دیدار درباره «نیازهای فوری» اوکراین در جنگ روسیه، آخرین تحولات این جنگ و «اهمیت حیاتی» ادامه کمک‌های آمریکا به اوکراین گفت‌وگو خواهند کرد. در‌حالی‌که روسیه حملات موشکی و پهپادی خود را علیه اوکراین افزایش می‌دهد، رهبران درباره نیازهای فوری اوکراین و اهمیت حیاتی حمایت مستمر ایالات متحده در این لحظه حساس بحث خواهند کرد. این سفر آتی، سومین سفر زلنسکی به واشنگتن از زمان آغاز جنگ در اوکراین است که آخرین سفر او در ماه سپتامبر انجام شد. بنا بر اعلام دفتر زلنسکی، «موضوعات کلیدی در این سفر شامل همکاری دفاعی بین آمریکا و اوکراین؛ به‌ویژه از طریق پروژه‌های مشترک در زمینه تولید جنگ‌افزار و سامانه‌های ضدهوایی و همچنین هماهنگی تلاش‌های بین دو کشور در سال آینده خواهد بود. علاوه‌براین گزارش شده است که رئیس‌جمهور اوکراین برای سخنرانی در جلسه تمام سناتورها از طرف چاک شومر، رهبر اکثریت سنا و میچ مک‌کانل، رهبر اقلیت، دعوت شده است. همچنین انتظار می‌رود که زلنسکی با مایک جانسون، رئیس مجلس نمایندگان، نیز دیدار کند.

سفر زلنسکی پس‌ازآن انجام می‌شود که جمهوری‌خواهان سنا هفته گذشته بسته‌‌ای برای کمک به اوکراین و اسرائیل، مسدود کردند. جمهوری‌خواهان سنا از فقدان مقررات مرزی ایالات متحده در این لایحه انتقاد کردند. جمهوری‌خواهان در سنای آمریکا خواستار اضافه‌شدن تدابیر سخت‌تر برای مقابله با ورود مهاجران غیرقانونی از مرز مکزیک، به این لایحه هستند. جو بایدن در آخرین تلاش‌های خود برای کمک به اوکراین در جنگ روسیه لایحه‌ای را به کنگره ایالات متحده ارائه کرد؛ اما این لایحه در مجلس سنای آمریکا آرای لازم را کسب نکرد. این لایحه با ۵۱ رأی مخالف در مقابل ۴۹ رأی موافق نتوانست آرای لازم در سنای آمریکا را کسب کند. سنای آمریکا صد عضو دارد و برای تصویب این لایحه نیاز بود ۶۰ سناتور از آن حمایت کنند. بایدن هشدار داده بود که تصویب‌نشدن این بسته کمکی باعث خواهد شد که روسیه در جنگ با اوکراین به موقعیت برتر دست پیدا کند. پیش‌تر شبکه خبری «سی‌‌ان‌‌ان» گزارش داد هم‌زمان با رد بودجه پیشنهادی برای اوکراین از طرف جمهوری‌خواهان در سنای آمریکا، رهبر تبعیدی مخالفان رئیس‌‌جمهوری بلاروس به ایالات متحده هشدار داد که رها‌کردن اوکراین در مبارزه‌اش با روسیه، امنیت کل اروپای شرقی را تهدید می‌کند. به گفته سوتلانا تیخانوفسکایا، مردم بلاروس و اوکراین یک «دشمن مشترک» دارند و آن «جاه‌طلبی‌های امپریالیستی» روسیه است که به تأکید او، باید با آن مبارزه کرد. او خطاب به آمریکا گفت: «بدون اوکراین آزاد، مستقل و امن، بلاروس امنی وجود نخواهد داشت و نبود بلاروس آزاد، تهدیدی دائمی برای همه همسایگان ما در کل منطقه ایجاد خواهد کرد».

تردید غرب

این سفر در حالی انجام می‌شود که در هفته‌های اخیر تردیدهای غرب درباره ادامه کمک به اوکراین و چشم‌انداز جنگ با روسیه شدت یافته است. روزنامه فایننشال تایمز در مقاله‌ای با نگاهی به «وعده کمک‌های بی‌پایان» غرب به اوکراین می‌نویسد: «برنامه‌های مالی آمریکا و اتحادیه اروپا برای اوکراین بلاتکلیف مانده و بدون تأیید یکی از این بسته‌های مالی، امنیت مالی بلندمدت اوکراین زیر سؤال می‌رود. اگر از هیچ‌کدام از این بسته‌ها خبری نشود، آینده اوکراین تاریک خواهد بود. در برهه‌ای که اوکراین نیازمند تعهدات مالی و نظامی بلندمدت به‌عنوان سنگری در برابر روسیه است، دو حامی مهم آن فاقد کیفیت و منابع لازم هستند و این امر در عزم غرب تردید ایجاد کرده است». روزنامه فایننشال تایمز با این مقدمه که روزهای آتی برای آینده اوکراین ممکن است حیاتی باشد و ایالات متحده و اتحادیه اروپا با وعده حمایت بی‌پایان، در تلاش برای تأمین بودجه جدید هستند، آورده است: «ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، هنگامی که برای رهبران گروه ۷ سخنرانی کرد، صریح بود. او در یک تماس ویدئویی با مهم‌ترین متحدان سیاسی کشورش گفت: روسیه تنها به یک چیز امیدوار است؛ سال آینده تحکیم جهان آزاد از بین خواهد رفت. روسیه معتقد است که آمریکا و اروپا ضعف نشان خواهند داد و از اوکراین حمایت نخواهند کرد. دنیای آزاد به‌شدت نیاز دارد از کسانی که آزادی آنها مورد حمله قرار می‌گیرد، حمایت کند. اوکراین قدرت دارد و من از شما می‌خواهم تا جایی که می‌توانید، قوی باشید».

درخواست زلنسکی و نگرانی او صرفا لفاظی نیست. ساعاتی پس از سخنرانی او، سنای ایالات متحده جدیدترین پیشنهاد کاخ سفید برای تصویب لایحه‌ای را که اجازه می‌دهد ۶۰ میلیارد دلار حمایت مالی از اوکراین را تأیید کند، رد کرد. در آن سوی اقیانوس اطلس، پیشنهاد کمیسیون اروپا که ۵۰ میلیارد یورو را برای تأمین بودجه کی‌یف برای چهار سال آینده فراهم می‌کند، در آستانه نشست سران اتحادیه اروپا در روزهای آینده، پس از ماه‌ها مشاجره میان کشورهای عضو بر سر نحوه تأمین مالی آن، معلق مانده است. بدون تأیید یکی از این بسته‌های مالی، امنیت مالی بلندمدت اوکراین زیر سؤال می‌رود. اگر از هیچ‌کدام از این بسته‌ها خبری نشود، آینده اوکراین تاریک خواهد بود. در برهه‌ای که اوکراین نیازمند تعهدات مالی و نظامی بلندمدت به‌عنوان سنگری در برابر روسیه است، دو حامی مهم آن فاقد کیفیت و منابع لازم هستند و این امر تردید در عزم غرب ایجاد کرده است. والدیس دامبروسکیس، معاون اجرائی کمیسیون اروپا، به فایننشال تایمز گفت: «ما باید برای تأمین مالی اوکراین برای سال آینده و سال‌های آینده شفافیت داشته باشیم... موضوع قطعا فوری است. روسیه یک اقتصاد جنگی دارد. اتحادیه اروپا نباید تمرکز خود را بر حمایت از اوکراین از دست بدهد». درباره اتحادیه اروپا، فقط حمایت مالی نیست که در خطر است. قرار بود این بلوک به‌عنوان لنگر ائتلاف غربی اوکراین با چشم‌انداز عضویت نهایی اوکراین عمل کند. توافق اتحادیه اروپا برای آغاز مذاکرات الحاق به کی‌یف پس از یک سال ناامیدی‌های نظامی، پیروزی سیاسیِ شدیدا مورد نیاز بر مسکو را به ارمغان می‌آورد؛ اما مجارستان متعهد شده که مانع از آن شود. ناراحت‌کننده‌ترین مسئله برای کی‌یف این است که حمایت از اوکراین که زمانی موضوع اجماع فراحزبی بود، به یک ابزار چانه‌زنی سیاسی در دو سوی اقیانوس اطلس تبدیل شده است. یاکوب کرکگارد، کارشناس ارشد صندوق مارشال آلمان در بروکسل، می‌گوید: «اوکراین دیگر خاص نیست. این دیگر به‌عنوان موضوع امنیت ملی که برای اتحادیه اروپا، ناتو یا ایالات متحده اهمیت بالایی دارد، در نظر گرفته نمی‌شود؛ زیرا اگر این‌طور بود، مردم با آن سیاسی‌بازی نمی‌کردند». کرکگارد می‌افزاید: «این کاهش ارزش تلاش‌ جنگی اوکراین است. به نظر من راه دیگری برای بیان آن وجود ندارد و این برای اوکراین یک وضعیت وحشتناک است. اگر شما ولادیمیر پوتین هستید، می‌گویید، خب، تصمیم استراتژیک من برای اینکه بیشتر از غرب ادامه داشته باشم، کارساز است».

چالش‌های مالی

فشارهای مالی که اوکراین با آن مواجه است، بسیار زیاد و بی‌امان است. این دولت از تمام درآمدهای مالیاتی خود برای پوشش هزینه‌های نظامی استفاده می‌کند که حدود نیمی از هزینه‌های عمومی است. در حالی که اوکراین نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار تسلیحات و آموزش نظامی دریافت کرده، همچنین برای پرداخت هزینه‌های دولت، خدمات عمومی، حقوق بازنشستگی و مزایا به کمک‌های خارجی نیاز دارد. براساس بودجه‌ای که ماه گذشته توسط پارلمان تصویب شد، این امر به ۴۱ میلیارد دلار تأمین مالی خارجی در سال آینده نیاز دارد. اوکراین روی ۱۸ میلیارد دلار اتحادیه اروپا، ۸.۵ میلیارد دلار ایالات متحده، ۵.۴ میلیارد دلار از صندوق بین‌المللی پول، ۱.۵ میلیارد دلار از سایر بانک‌های توسعه و یک میلیارد دلار از انگلیس حساب می‌کرد. کی‌یف همچنان در حال مذاکره با شرکای دیگر مانند ژاپن و کاناداست. گرچه برخی از منابع مالی مورد نیاز، هر اتفاقی هم که در واشنگتن یا بروکسل بیفتد، پرداخت خواهد شد اما کی‌یف برای شروع جریان اقتصادی در ماه آینده به پول نقد نیاز دارد. اگر این روند به نتیجه نرسد و کی‌یف نتواند به اندازه کافی در داخل وام بگیرد، ممکن است مجبور شود به تأمین مالی توسط بانک مرکزی متوسل شود که ممکن است تورم سنگینی ایجاد کند و ثبات مالی را در معرض خطر قرار دهد. ازاین‌رو درمورد بن‌بست در اتحادیه اروپا و ایالات متحده هشدار می‌دهد. در بروکسل، مجارستان متعهد شده تا تمام خطوط حمایتی را مسدود کند و تا حدی از آن به عنوان اهرمی برای وادارکردن اتحادیه اروپا به آزادسازی منابع مالی که بابت نقض حاکمیت قانون از سوی بوداپست، مسدود شده، استفاده کند. در واشنگتن، کاهش حمایت عمومی با طولانی‌شدن جنگ اوکراین، عدم موفقیت در میدان نبرد و ازدست‌دادن کنترل مجلس نمایندگان توسط دموکرات‌ها پس از انتخابات میان‌دوره، با هم یک بن‌بست سیاسی ایجاد کرده است. درخواست‌های مالی و تقاضاهای متعدد جو بایدن از کنگره برای تصویب یک بسته ۶۰ میلیارد دلاری برای کی‌یف مورد توجه قرار نگرفت، زیرا جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها بر سر اینکه چه چیزی مستحق دریافت بودجه است، با هم اختلاف‌نظر دارند. جمهوری‌خواهان طی هفته‌های اخیر تلاش داشتند تا تصویب این بودجه را به اعمال محدودیت‌های مهاجرتی منوط کنند که بعید به نظر می‌رسد دموکرات‌ها بپذیرند.

با توجه به منابع مالی رو به اتمام برای اوکراین، مقامات کاخ سفید به‌طور فزاینده‌ای نگران و ناامید شده‌اند. بایدن به‌تازگی با لحن ناخوشایندی گفت که «اگر اوکراین رها می‌شد و روسیه پیروز می‌شد، پوتین می‌توانست به یک متحد ناتو حمله کند و ایالات متحده را وارد جنگ کند. اما امروز نیروهای آمریکایی مجبور نیستند با نیروهای روسی بجنگند». ماکس برگمان، مدیر برنامه اروپا، روسیه و اوراسیا در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی می‌گوید: «به طور معمول، سیاست خارجی و بودجه آمریکا برای پیشبرد و حمایت از منافع سیاست خارجی آمریکا از دعواهای سیاسی و سیاست داخلی جدا شده، اما در این مورد این‌طور نیست». آمریکا نتوانسته صنایع بزرگ را برای مسلح‌کردن سریع‌تر اوکراین مجاب کند. پنتاگون هم جیره‌بندی تأمین مالی به اوکراین را که انتظار می‌رود تا پایان همین ماه به اتمام برسد، آغاز کرده است. ماکس برگمان می‌گوید: «ما به کف‌ آنچه می‌توانیم تأمین کنیم، رسیده‌ایم... دیگر پولی نیست». بر اساس داده‌های گردآوری‌شده توسط مؤسسه کیل، به طور کلی کمک‌های غرب به اوکراین در پاییز به پایین‌ترین حد خود رسید. ارزش تعهدات جدید بین ماه آگوست و اکتبر ۸۷ درصد کمتر از مدت مشابه در سال ۲۰۲۲ بود، در حالی که تنها ۲۰ کشور از ۴۲ کشوری که مؤسسه کیل آنها را رصد کرده، ارائه بسته‌های کمکی جدید را در سه ماه گذشته متعهد شدند؛ به عبارتی پایین‌ترین سهم از زمان شروع حمله پوتین.

روزهای سرنوشت‌‌ساز

هفت روز آینده می‌تواند برای آینده اوکراین حیاتی باشد. پیش‌بینی می‌شود که صندوق بین‌المللی پول امروز یکشنبه تازه‌ترین به‌روزرسانی خود را درمورد این کشور منتشر کند و موقعیت مالی و نیازهای مالی احتمالی آن را روشن کند. برخی امیدوارند که این یادآوری جدی مخاطرات به مقامات هر دو طرف اقیانوس اطلس باشد و باعث فشار تازه برای معاملات شود. دیپلمات‌های اتحادیه اروپا، تمام روز یکشنبه و روزهای بعد را صرف تلاش برای دستیابی به توافق و یک بسته مالی خواهند کرد. مقامات کاخ سفید و دموکرات‌های ارشد هنوز امیدوارند که توافقی درباره بودجه اوکراین حاصل شود، اما نگرانی‌ها و هشدارهای آنها درمورد تأثیر یک شکست احتمالی به طور فزاینده‌ای افزایش یافته است. آنها فقط نگران تأثیر فوری بر اوکراین نیستند، بلکه نگران این هستند که ناکامی در کمک به کی‌یف چه چیزی درمورد رهبری ایالات متحده به جهان خواهد گفت. مارک وارنر، رئیس کمیته اطلاعات سنا، به‌تازگی گفت: «ما از ارزیابی‌های جامعه اطلاعاتی می‌دانیم که پوتین معتقد است اوکراین بدون حمایت مجدد ایالات متحده، ظرف چند ماه سقوط خواهد کرد. چرا در این برهه از زمان، ما باید به پوتین ثابت کنیم که درست می‌گوید؟». مایکل بنت، سناتور دموکرات اهل کلرادو، در بیانیه‌ای به فایننشال‌تایمز می‌گوید: «ما نمی‌توانیم اجازه دهیم که ناکارآمدی در مجالس کنگره مانع از انجام تعهدات اخلاقی ایالات متحده برای تأمین مالی اوکراین شود. اگر نتوانیم دست‌به‌کار شویم، این کار پیام وحشتناکی به پوتین خواهد فرستاد». یولیا اسمولوفسکا، دیپلمات سابق اوکراینی که اکنون رئیس اندیشکده گلوبسک در کی‌یف است، می‌گوید که موانع ادامه کمک‌های اتحادیه اروپا و آمریکا خبر بدی برای اوکراین است، اما دلیلی برای «ناامیدی» نیست. براساس گزارش جدید او و دیگر کارشناسان اوکراینی که جدیدا منتشر شده، عوامل حیاتی برای موفقیت اوکراین از سال گذشته تغییر کرده است. با فرض یک درگیری فرسایشی که تا سال ۲۰۲۵ و پس از آن ادامه یابد، حمایت نظامی مستقیم غرب در کنار ظرفیت اوکراین برای حفظ ماشین نظامی خودش، مهم خواهد بود. اما مرحله بعدی جنگ با توانایی اوکراین برای دستیابی به برتری تکنولوژیکی نسبت به نیروهای روسیه از طریق جنگ الکترونیک پیچیده‌تر می‌شود و قابلیت‌های پهپادی تعیین خواهد شد. یولیا اسمولوفسکا می‌گوید: «وظیفه اصلی در حال حاضر این نیست که در ناامیدی فروبرویم، بلکه باید در نظر بگیریم که چه کاری می‌توانیم انجام دهیم تا واقعا وضعیت را در این محدوده‌هایی که داریم، تغییر دهیم». در حالی که اوکراین وارد دومین زمستان جنگی متوالی می‌شود و روسیه در حال استفاده از یک انبار موشکی بزرگ برای هدف‌قراردادن زیرساخت‌های انرژی و گرمایش حیاتی آن است، ناکامی غرب در حفظ خطوط حیاتی مالی، ضربه سنگینی به روحیه نظامیان اوکراینی می‌زند.

یاکوب کرکگارد، کارشناس ارشد صندوق مارشال آلمان در بروکسل، می‌گوید: «لحظه‌ سرنوشت‌سازی است... یک همسویی تأسف‌بار ستاره‌های مالی. همان مواقعی که سیاست‌گذاران غربی به کی‌یف آمده و می‌گویند «ما تا هر زمانی که طول بکشد در کنار شما هستیم «....منظورم این است که در حال حاضر همه‌چیز توخالی به نظر می‌رسد، این‌طور نیست؟».