چراغ سبز واشنگتن به قطع‌نامه

با گذشت نزدیک به 80 روز از جنگ اسرائیل و حماس و پس از بارها ناکامی شورای امنیت سازمان ملل در تصویب قطع‌نامه برای تعلیق درگیری، به نظر می‌رسد قطع‌نامه پیشنهادی امارات می‌تواند شورای امنیت را از بن‌بست فعلی خارج کند. رأی‌گیری درباره این قطع‌نامه چهار بار به تعویق افتاده و در حال حاضر آمریکا نشانه‌های مثبتی مبنی بر حمایت از نسخه تعدیل‌شده پیش‌نویس قطع‌نامه ارسال کرده است. انتظار می‌رود این قطع‌نامه که خبرگزاری فرانسه می‌گوید «بخش‌های کلیدی آن بازبینی شده است» در ساعاتی پایانی آخرین روز کاری سازمان ملل پیش از آغاز تعطیلات کریسمس و سال نو میلادی به رأی گذاشته شود.

لیندا توماس گرینفیلد، سفیر آمریکا در سازمان ملل می‌گوید کشورش از نسخه کنونی قطع‌نامه پیشنهادی درباره وضعیت در نوار غزه حمایت خواهد کرد. این در حالی است که به گفته منابع دیپلماتیک در آخرین نسخه پیشنهادی دیگر اشاره‌ای به لزوم «توقف» یا «تعلیق» درگیری‌ها در نوار غزه نشده است. در پیش‌نویس اولیه قطع‌نامه پیشنهادی امارات عربی متحده از لزوم «توقف فوری و پایدار» درگیری‌ها سخن گفته شده بود. در پیش‌نویس بعدی که برای جلب رضایت واشنگتن لحنی ملایم‌تر داشت به لزوم «تعلیق فوری» درگیری‌ها اشاره شده بود.

با این حال سفیر آمریکا در سازمان ملل گفت پیش‌نویسی که کشورش از آن حمایت می‌کند متنی «تضعیف‌شده» نیست و کشورهای عربی از آن حمایت می‌کنند.

 این در حالی است که هنوز مشخص نیست که دیگر اعضای شورای امنیت به ویژه روسیه به حمایت از قطع‌نامه‌ای بدون تأکید بر برقراری «آتش‌بس» راضی خواهند شد یا خیر. بنا به گزارش‌ها در پیش‌نویس قطع‌نامه‌ای که آمریکا حاضر به حمایت از آن شده به «تدابیر فوری در راستای دسترسی بشردوستانه و اضطراری به صورت امن و بدون ممانعت» اشاره شده است. در بخش دیگری از این متن از لزوم «ایجاد شرایطی برای دستیابی به توقف پایدار درگیری‌ها» سخن گفته شده است.

آمریکا پیش‌تر همه قطع‌نامه‌هایی را که در آن به‌طور مستقیم حماس محکوم نشده است، وتو کرده است. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که در پیش‌نویس جدید قطع‌نامه پیشنهادی امارات متحده عربی پیشنهاد ایجاد مکانیسم نظارتی سازمان ملل برای کمک‌رسانی به نوار غزه حذف شده و به جای آن گام‌های فوری برای دسترسی امن و بدون مانع بشردوستانه جایگزین شده است. این قطع‌نامه همچنین خواستار آزادی فوری همه گروگان‌هاست.

پیش‌تر مقامات اسرائیل از آتش‌بس موقت دیگری به منظور آزادی تعداد بیشتری از گروگان‌های در اختیار حماس استقبال کرده بودند. اما حماس گفته بود که تا زمانی که جنگ ادامه دارد حاضر به توافق نیست. سی‌ان‌ان از پیشنهاد اسرائیل مبنی بر آتش‌بس یک هفته‌ای در مقابل آزادی ۳۵ گروگان خبر داده بود. اسرائیل از طریق قطر به حماس اعلام کرده که برای آزادی نزدیک 35 تا 40 گروگان در اختیار حماس، حاضر است حداقل یک هفته جنگ را در نوار غزه متوقف کند.

نخست‌وزیر قطر در نشستی در ورشو با رئیس موساد و رئیس سیا گفت که شرط حماس برای ازسرگیری مذاکرات، توقف جنگ است. دیوید بارنیا، رئیس موساد، در پاسخ به این شرط حماس گفته است که جنگ زمانی پایان می‌یابد که حماس سلاح‌هایش را به زمین بگذارد و تمام کسانی را که در حمله هفتم اکتبر دست داشته‌اند، به اسرائیل تحویل دهد. اورشلیم‌پست گزارش داده است گروگان‌هایی که اسرائیل برای آزادی آنها تلاش می‌کند، شامل زنان و مردان بالای ۶۰ سال و گروگان‌هایی است که به بیماری‌های مزمن مبتلا هستند یا مجروح شده‌اند و نیاز به درمان فوری پزشکی دارند. ۱۳۰ شهروند اسرائیلی و خارجی هنوز در غزه به عنوان گروگان نگهداری می‎‌شوند. جان کربی، سخنگوی کاخ سفید، گفته است که هشت شهروند آمریکا نیز در میان گروگان‌های حماس هستند.

از طرف دیگر، مقامات اسرائیل تأکید دارند که «جنگ تا نابودی کامل حماس» ادامه خواهد داشت. برخی مقامات اسرائیل قبلا گفته بودند که احتمالا مرحله شدید جنگ در غزه تا ماه ژانویه 2024 به پایان می‌رسد و پس از آن مرحله کم‌شدت‌تر جنگ برای ماه‌ها و دست‌کم دو ماه ادامه خواهد داشت. هم‌زمان پنتاگون اعلام کرد که ۲۰ کشور به ائتلاف بین‌المللی حفاظت از کشتیرانی در دریای سرخ برای حفاظت در برابر حملات حوثی‌های یمن پیوسته‌اند.

تغییر موضع اسرائیل

از طرف دیگر، وب‌سایت سمافور با اشاره به یادداشت اخیر مشاور بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در نشریه عرب‌زبان ایلاف نوشت که اسرائیل برای نخستین‌بار به تمایل برای نقش‌آفرینی تشکیلات خودگردان فلسطینی در غزه پس از جنگ اشاره کرد. نتانیاهو تاکنون بارها گفته است که این تشکیلات به‌شکل کنونی نمی‌تواند به غزه بازگردد. او در این زمینه به «فساد» و پرهیز این تشکیلات از محکوم‌کردن اقدامات حماس اشاره کرده است. این موضع در تضاد با دولت بایدن است که آشکارا به نقش تشکیلات خودگردان فلسطینی در غزه پس از جنگ اشاره می‌کند و در این راستا رایزنی‌هایی با محمود عباس ۸۸ ساله رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی داشته است.

اکنون تزاچی هانگبی، مشاور امنیت ملی نتانیاهو، در یادداشتی در ایلاف نوشته است که «اسرائیل فراتر از تأمین امنیت شهروندانش که از آن کوتاه نخواهد آمد، در کنترل امور غیرنظامی در غزه نقشی برای خود متصور نیست». او در این دیدگاه تأکید می‌کند که «باید یک نهاد فلسطینی مشروع و با حمایت بین‌المللی این وظیفه را بر عهده داشته باشد و تصمیم‌گیری در این زمینه بر عهده اسرائیل نیست». به گفته مشاور نتانیاهو، «انجام این وظیفه در چارچوب کنونی تشکیلات خودگردان فلسطینی دشوار است و به کار بیشتر و کمک جامعه بین‌المللی و همسایگان منطقه‌ای نیاز است و اسرائیل برای این تلاش آماده است».

محمود عباس که تا سال ۲۰۰۶ کنترل نوار غزه را بر عهده داشت، اخیرا از اصلاحات در تشکیلات خودگردان فلسطینی و کمک به بازسازی غزه استقبال کرده است. در حال حاضر یکی از سناریوهای مطرح درباره آینده غزه، اتحاد آن با کرانه باختری زیر چتر تشکیلات خودگردان فلسطینی و حرکت به سوی تشکیل کشور فلسطینی مستقل است.

سمافور به گزینه‌هایی که ترکیبی از حماس، فتح و تشکیلات خودگردان فلسطینی را برای کنترل نوار غزه پیشنهاد می‌دهند نیز اشاره کرده است.

در همین ارتباط، کمیسیون اروپا روز گذشته اعلام کرد که یک بسته کمکی ۱۱۸ میلیون یورویی (۱۳۰ میلیون دلاری) برای حمایت از تشکیلات خودگردان فلسطینی در نظر گرفته است. بنا بر اعلام مقام‌های کمیسیون اروپا این کمک‌ها برای پرداخت حقوق و مستمری کارمندان دولت در کرانه باختری، کمک‌هزینه برای خانواده‌های آسیب‌پذیر و هزینه درمانی در موارد ارجاع پزشکی به بیمارستان‌های بیت‌المقدس شرقی مصرف می‌شود. اورزولا فون‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، گفت که اتحادیه اروپا همچنین آماده است تا کمک به تشکیلات خودگردان فلسطینی را در بلندمدت ادامه دهد. او در بیانیه‌ای اعلام کرد: «به‌عنوان بخشی از تلاش‌های بین‌المللی گسترده‌تر برای بازگرداندن راه‌حل دو کشوری، ما در حال بررسی بسته میان‌مدت گسترده‌تری برای سال آینده‌ایم تا وقتی‌که زمینه‌اش فراهم شود، به ثبات اقتصادی و سیاسی غزه و کرانه باختری کمک کند».

اتحادیه اروپا علاوه‌ بر این، ۱۲۵میلیون یورو به‌عنوان کمک بشردوستانه برای مردم نوار غزه در سال ۲۰۲۴ کنار گذاشته است.

هشدار سازمان ملل

از سوی دیگر، آژانس‌های زیرمجموعه سازمان‌ ملل متحد همچنان نسبت به وضعیت فاجعه‌بار غیرنظامیان در باریکه نوار غزه هشدار می‌دهند، جایی که بمباران‌های هوایی، زمینی و دریایی اسرائیل تمام محله‌ها را ویران کرده و بر اساس آمار سازمان ملل متحد بیش از یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر (معادل ۸۵ درصد از کل جمعیت این باریکه) را آواره کرده است.گزارش تازه‌ای که منتشر شد هشدار می‌دهد که ساکنان نوار غزه در شش هفته آینده با خطرات جدی ناامنی غذایی و حتی قحطی مواجه خواهند شد.

این گزارش پیش‌بینی می‌کند که وضعیت حدود نیمی از جمعیت این منطقه تا روز هفتم فوریه به مرحله «اورژانسی» خواهد رسید که شامل سوء‌تغذیه بسیار حاد و مرگ و میر بیش از حد است. بر اساس این گزارش «دست‌کم یک خانوار از هر چهار خانواده» یا معادل بیش از نیم‌میلیون نفر نیز وارد «مرحله ۵ گرسنگی» یعنی شرایط فاجعه‌بار خواهند شد.