بی‌عدالتی در حق این جثه‌های کوچک
شهریور امسال بود که رضامراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش در برنامه تلویزیونی با اشاره به مدرسه یکی از چهره‌های سیاسی که شهریه سنگینی دریافت می‌کند، گفته بود برای کیفیت باید هزینه شود، مانند افرادی که ماشین لوکس می‌گیرند و هزینه بیشتری می‌کنند. این ماجرا همان روزها جنجالی به پا کرد تا حدی که بحث استیضاح او در مجلس هم مطرح شد.
شرق: شهریور امسال بود که رضامراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش در برنامه تلویزیونی با اشاره به مدرسه یکی از چهره‌های سیاسی که شهریه سنگینی دریافت می‌کند، گفته بود برای کیفیت باید هزینه شود، مانند افرادی که ماشین لوکس می‌گیرند و هزینه بیشتری می‌کنند. این ماجرا همان روزها جنجالی به پا کرد تا حدی که بحث استیضاح او در مجلس هم مطرح شد. علی خضریان، نماینده تهران، در توییتی نوشته بود: دفاع غیرمسئولانه جناب رضامراد صحرایی از طبقاتی‌شدن مدارس که به قول رهبری این بی‌عدالتی محض به هیچ وجه قابل قبول نیست حاکی از عدم باور وی به عدالت آموزشی در آموزش و پرورش است. لذا به احترام فرزندانی که آموزش رایگان و باکیفیت حق قانونی آنهاست استیضاح وزیر را پیگیری می‌کنیم.
البته بسیاری بر این باور بودند که صحبت‌های وزیر آموزش و پرورش نمایی از آنچه در سیستم آموزشی اتفاق می‌افتد، است. زیرا به اشکال مختلف تاکنون این بی‌عدالتی خود را به ما نشان داده است. از پرداخت اجباری شهریه مدارس دولتی تا کمبود امکانات در مناطق محروم کشور که همه بر کیفیت آموزش و سرنوشت کودکان اثر خواهد داشت.
این در حالی است که با شیوع کرونا و مجازی‌شدن کلاس‌های درس این نابرابری مشهودتر شد. زیرا مدارس کمتر برخوردار که طبعا قشر ضعیف‌تر در آن تحصیل می‌کردند برای دسترسی به گوشی و اینترنت با مشکلات بیشتری مواجه شدند که همین آسیب بسیاری در این چهار سال به آنها وارد کرد.
باید کیفیت آموزش روستاها ارتقا پیدا کند
کیفیت آموزشی در روستاهای کشور تأثیر مستقیم بر شرایط کلی جامعه خواهد داشت. به طوری که شهریور امسال هم رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی وزارت آموزش و پرورش از ارائه آموزش‌هایی به دانش‌آموزان روستایی به منظور ارتقای کیفیت آموزشی این دانش‌آموزان خبر داده و گفته بود هدف از این کار جلوگیری از مهاجرت خانواده‌ها و دانش‌آموزان روستایی از روستاها به شهرها به منظور دسترسی به آموزش باکیفیت است. در این مسیر ارتقای کیفیت آموزش دانش‌آموزان روستایی اعم از نمرات درسی و امور پرورشی و تربیتی دانش‌آموزان مد نظر است و این کار توسط شرکای دیگر آموزش و پرورش نظیر خود خانواده‌ها و گروه‌های مردمی و جهادی و سایر دستگاه‌ها و نهادها انجام می‌شود. درصدد ارتقای کیفیت آموزش دانش‌آموزان روستایی هستیم و این کار از طریق آموزش‌هایی که به این دانش‌آموزان خواهیم داد، انجام می‌شود.
در این مسیر فقط ارتقای نمرات دروس دانش‌آموزان مدنظر نیست و امور پرورشی و تربیتی نیز در دستور کار است. رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی اعلام کرده بود: بخشی از این آموزش را خود آموزش و پرورش ارائه می‌دهد و بخشی دیگر از طریق گروه‌های مردمی و جهادی و سایر دستگاه‌ها ارائه می‌شود. مدارس هیئت امنایی فقط بستری هستند تا این کار با یک ساختار منظم شکل بگیرد و ما بر این فعالیت‌ها نظارت داشته باشیم چراکه به هر گروهی اجازه ارائه آموزش داده نمی‌شود و باید بر این کار نظارت داشته باشیم. مدارس هیئت امنایی بستری مناسب برای انجام این فعالیت هستند. علاوه بر افزایش کیفیت آموزش دانش‌آموزان روستایی، این امر کمک می‌کند تا دانش‌آموز روستایی در روستا بمانند و به دلیل مسائل آموزشی به شهر مهاجرت نکند. درصدد هستیم افراد مناطق روستایی را توانمند کنیم تا به دلیل مسائلی از جمله مسائل آموزشی و پرورشی مهاجرت نکنند. این آموزش‌ها به دانش‌آموزان روستایی در تمام پایه‌های تحصیلی ارائه می‌شود.
ایشان در پاسخ به سؤال دیگری درخصوص پیشنهاد استقرار نظام آموزشی سه‌لایه به منظور جلوگیری از ترک تحصیل دانش‌آموزان روستایی که از سوی وزارت کشور به آموزش و پرورش ارائه شده است، گفته بود: بخشی از دانش‌آموزان روستایی به دلایل مختلف اعم از ناتوانی جسمی امکان حضور در مدارس برای تحصیل را ندارند.
ما با همکاری ثبت احوال اسامی این دانش‌آموزان را شناسایی کردیم و تعداد دانش‌آموزانی که ترک تحصیل کرده‌اند همراه با اسم این دانش‌آموزان مشخص شده است. این پیشنهاد نظام سه‌لایه آموزشی به منظور جلوگیری از ترک تحصیل این دسته از دانش‌آموزان روستایی که امکان حضور در مدرسه را ندارند، ارائه شده است که آن را بررسی می‌کنیم؛ مبنی بر اینکه دانش‌آموزان روستایی در روستا بمانند، آموزش الکترونیکی ببینند و در نزدیک‌ترین مدرسه امتحان بدهند، از سوی دیگر برخی مدارس باید به عنوان مرکز پرورش دانش‌آموزان نخبه تعیین شوند.
لزوم یک نگاه درست
سال قبل رئیس‌جمهور به وزارت آموزش و پرورش توصیه کرد تا در کنار «راهیان نور»، «راهیان پیشرفت» را در مدارس راه‌اندازی کند و در کنار این رهنمودهایی در مورد کیفیت بالای سطح تحصیلی دانش‌آموزان داشت. رئیس‌جمهور ارتقای کیفیت آموزشی، مردمی‌سازی، عدالت‌محوری و خانواده‌محوری را از ویژگی‌های مهم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش عنوان و بر ضرورت اجرای آن به شکل مدرسه‌محور تأکید کرد.
با این وجود طبق گزارش مرکز آمار، پارسال در مقطع ابتدایی بیش از ۱۷۵ هزار دانش‌آموز، در مقطع متوسطه اول حدود ۱۹۸ هزار دانش‌آموز و در مقطع متوسطه دوم نیز حدود ۵۵۷ هزار دانش‌آموز ترک تحصیل کرده‌اند. بنابراین با وجود افزایش آمار ترک تحصیلی‌ها در کشور، نیاز به عملکرد جدی‌تری در حوزه آموزش و پرورش دیده می‌شود. زیرا بخش مهم دلایل ترک تحصیل‌‌ها به عدم امکانات کافی و حضور کودکان در شرایط فقر ارتباط دارد. پس با وجود این بخش قابل توجه ترک تحصیل‌های کودکان از سر اجبار اتفاق می‌افتد که این خود نوعی بی‌عدالتی محسوب می‌شود.
این در حالی است که طبق مقررات آموزش و پرورش عمومی و رایگان مقرر شده است که هر طفلی باید سواد بیاموزد و ابوین حق ندارند اطفال و نوجوانان را از نعمت سوادآموزی و خواندن و نوشتن و فراگیری علوم و فنون محروم کنند و همچنین حق ندارند اطفال را تا سنین معینی به کار بگمارند و از آنان به عنوان کارگر و حتی کارآموز استفاده کنند.
در اصل سی‌ام قانون اساسی نیز مقرر شده دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه تا پایان دوره متوسطه فراهم کند و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.
بند 1 ماده 29 کنوانسیون حقوق کودک در رابطه با هدف آموزش و پرورش با واژه «کشورها موافقت می‌کنند» شروع شده است. این بدین معناست که در زمینه اهداف آموزش و پرورش، یک اجماع جهانی وجود دارد که منجر به از میان برداشته‌شدن مرزهای مذهب و فرهنگ در سراسر جهان می‌شود.
حق اساسی هر کودک برای آموزش در قسمت نخست ماده 28 کنوانسیون حقوق کودک مورد تأکید قرار گرفته است. بندهای الف تا ث این ماده شامل تعهدات کشورها در راستای دست‌یابی به این حق هستند. این ماده تأکید می‌کند که کشورهای عضو کنوانسیون باید به صورت تدریجی و بر پایه فرصت‌های برابر، شرایط دست‌یابی به حق آموزش را فراهم کنند. در سطح آموزش ابتدایی کشورهای عضو نه‌تنها موظف به فراهم‌آوردن آموزش ابتدایی رایگان هستند بلکه باید آن را اجباری کنند.
