پروژه ناتمام چین

 اختلافات اقتصادی میان چین و آلمان، صدراعظم آلمان را راهی پکن کرده است. اولاف شولتس که از روز گذشته سفر سه‌روزه خود به چین را آغاز کرده، امیدوار است که بتواند تا حدی موانع موجود در بازار اقتصادی میان چین، آلمان و آمریکا را برطرف کند. این سفر در شرایطی انجام می‌شود که موانع بسیاری بر سر راه اولاف شولتس قرار دارد. از یک سو شرکت‌های آلمانی از رقابت ناعادلانه شکایت دارند و از سوی دیگر، اتحادیه اروپا از چین به دلیل وجود تولیدات ارزان‌قیمت این کشور در بازارهای اعضای این اتحادیه ناراضی است.

دست‌کم بیش از یک سال از دامنه اختلافات چین و واشنگتن می‌گذرد. روابط چین با روسیه، تهدید‌های مداوم چین علیه تایوان، اختلافات مرزی در دریای جنوبی چین و مسائل مرتبط با تجارت منصفانه، روابط پکن با واشنگتن را به سردی سوق داده است؛ اما رؤسای جمهوری دو کشور در پیام‌های تبریک سال نو میلادی به یکدیگر این‌ امیدواری را به وجود آوردند که قرار است مناسبات میان این کشورها رو به بهبودی بگذارد. به گزارش رویترز، اتاق تجارت خارجی آلمان قبل از سفر اولاف شولتس به چین اعلام کرد که در یک نظرسنجی، حدود دوسوم شرکت‌های آلمان، از رقابت ناعادلانه اقتصادی بین دو کشور شکایت داشتند. ماکسیمیلیان بوتک، عضو هیئت اجرائی اتاق بازرگانی آلمان در شرق چین، گفت: انتظار این است که صدراعظم شولتس چالش‌های ما را درک کند و تأکید کرد: «اروپایی‌ها باید فورا روشن کنند که چگونه می‌توانند خود را به‌عنوان قطب اقتصادی بین ایالات متحده و چین قرار دهند». پس از حمله روسیه به اوکراین در سال 2022، که وابستگی اروپا به صادرات گاز روسیه را آشکار کرد و به بحران هزینه زندگی دامن زد، دولت اولاف شولتس درباره پیوند آلمان با اقتصاد چین محتاط شده است. میکو هووتاری، رئیس مؤسسه «مریکس» در برلین، سفر اولاف شولتس به چین را به منزله تثبیت روابط دانست و از او خواست که تأکید کند آلمان نقش ویژه‌ای در اتحادیه اروپا دارد و نمی‌خواهد بروکسل در منازعات تجاری اقدام سختی انجام دهد.

براساس گزارش‌های جدید، پروژه بزرگ زیرساختی چین که به نام ابتکار کمربند و جاده شناخته می‌شود، بیش از ۵۰ میلیارد دلار کمبود بودجه دارد و بیش از ۶۰ درصد از پروژه‌های آن در جنوب شرق آسیا ناتمام مانده است. ناظران چینی می‌گویند ابتکار کمربند و جاده که به نام «یک کمربند، یک جاده» نیز خوانده می‌شود، به پرهزینه‌ترین ناکامی شی جین‌‌پینگ، رهبر چین، تبدیل شده که می‌تواند حزب کمونیست چین را به نابودی بکشاند.

مؤسسه تحقیقاتی لووی در سیدنی در ۲۷ مارس گزارش داد که پروژه‌های بزرگ ابتکار کمربند و جاده متوقف شده‌اند. مجموع هزینه‌ها در جنوب شرق آسیا بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ به ۲۹.۶ میلیارد دلار تنزل پیدا کرد که کمتر از ۸۴.۳ میلیارد دلاری است که پکن وعده داده بود. براساس این گزارش، چین به بزرگ‌ترین تأمین‌کننده مالی زیرساخت جنوب شرق آسیا تبدیل شده است. با این‌ حال اختلاف بسیار زیادی بین وعده‌های پکن و عملکرد این کشور وجود دارد و بالغ بر ۵۰ میلیارد دلار از بودجه این پروژه تأمین نشده است. بیشتر از نصف پروژه‌ها لغو یا کوچک‌تر شدند یا به دلیل عوامل مختلف، ازجمله ماهیت و مقیاس پروژه‌ها، بی‌ثباتی سیاسی، مشارکت ذی‌نفعان محلی و انتقال انرژی جهانی، انجام‌نشدنی هستند. در این گزارش آمده است: «بی‌ثباتی سیاسی اغلب با فساد و حکمرانی ضعیف همراه بوده است».

وانگ هی، مفسر امور چین، معتقد است که ابتکار کمربند و جاده به اشاعه فساد، اقتدارگرایی و تله‌های بدهی رژیم چین دامن زده است. وانگ به اپک تایمز گفت: «در‌این‌بین، فساد بیش از همه خودنمایی می‌کند؛ هرچند گزارش استرالیا در این زمینه تا حدی مبهم است». برای نمونه، وانگ گفت که نجیب رزاق، نخست‌وزیر سابق مالزی، به دلیل فساد مربوط به پروژه‌های ابتکار کمربند و جاده به زندان افتاده است. وانگ تأکید کرد که «مشکلات بسیاری درباره دولت‌های دخیل در پروژه‌های ابتکار کمربند و جاده چین وجود دارد؛ اما علت اصلی مشکلات حزب کمونیست چین است» و افزود که «ترکیب این‌ دو منجر به ناکامی پروژه‌های ابتکار کمربند و جاده می‌شود». شی جین‌پینگ، رهبر حزب کمونیست چین، ابتکار کمربند و جاده را در سال ۲۰۱۳ کلید زد که با هدف توسعه زیرساخت‌های بزرگ در آفریقا، اروپا و منطقه هند و اقیانوس آرام، از طریق تأمین مالی درخورتوجه چین و با شعار «آینده مشترک برای بشر» آغاز شد.

با این‌ حال طرح توسعه بلندپروازانه شی جین‌پینگ به‌ویژه درباره تله‌های بدهی و مخالفت مردم محلی در کشورهای دخیل در ابتکار کمربند و جاده جنجال‌برانگیز شد. گزارش ای‌دیتا در سپتامبر ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که ۴۲ کشور کم‌درآمد و متوسط به اندازه ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی خود به چین بدهی دارند که از این بین می‌توان به برونئی، کامبوج، لائوس، مالدیو، برمه (میانمار) و پاپوآ گینه نو اشاره کرد.

شنگ شوئه، نویسنده چینی-کانادایی، معتقد است که هدف حزب کمونیست چین از ابتکار کمربند و جاده اشاعه نفوذ خود در کشورهای درگیر از طریق ایجاد پیوند اقتصادی و تجاوز به حاکمیت سیاسی آنها بوده است. از‌این‌رو پروژه‌های بزرگ چین در کشورهای مختلف حامیان و مخالفان خاص خود را دارد. برای نمونه، شنگ شوئه گفت ایتالیا به‌تازگی از ابتکار کمربند و جاده خارج شده است. مخالفت عمومی در پاکستان افزایش یافته و چندین‌ بار به کارگران چینی حمله شده است.

در ۲۶ مارس، یکی از پروژه‌های ابتکار کمربند و جاده در شمال غرب پاکستان هدف بمب‌گذاری انتحاری قرار گرفت که منجر به کشته‌‌‌شدن شش نفر، از‌جمله پنج مهندس چینی شد. در یک هفته گذشته، این سومین حمله به شرکت‌های چینی در پاکستان بود. شنگ به اپک تایمز گفت: «ابتکار کمربند و جاده پروژه‌ای است که به نفرت‌پراکنی در سطح جهان دامن می‌زند».

وانگ هم گفت ابتکار کمربند و جاده نقشه‌ راه توسعه جهانی پکن است؛ «اما این پروژه به منزله هدر‌دادن سرمایه هنگفت مالیات‌دهندگان چینی در پروژه‌هایی است که صرفا به منافع و مردمان کشور میزبان آسیب می‌زند».

درحالی‌که رکود اقتصادی چین باعث کند‌شدن روند پیشرفت ابتکار کمربند و جاده شده، بسیاری از کشورها به دلیل بی‌توجهی پکن به نیازهای محلی به انتقاد از این کشور روی آورده‌اند. این پروژه‌ها همچنین باعث ایجاد تبعات نامطلوب زیست‌محیطی برای کشورهای درگیر شده‌اند.

وانگ معتقد است که ابتکار کمربند و جاده آینده نامعلومی دارد. وانگ ضمن اشاره به تغییر رویکرد پکن از تحقیقات مبارزه با فساد به فعالیت‌های خارج از کشور و بیان اینکه تحقیقات یادشده صرفا به تشدید جنگ قدرت در بین مقامات حزب کمونیست چین دامن می‌زنند، گفت: «مقیاس ابتکار کمربند و جاده در حال کوچک‌تر شدن است و چشم‌انداز پیش‌رو به‌ طور فزاینده‌ای مأیوس‌کننده است؛ زیرا چین دیگر ظرفیت اقتصادی لازم برای حفظ ابتکار کمربند و جاده را ندارد و فساد در این پروژه‌ها بیداد می‌کند». او افزود: «انتظار می‌رود پروژه‌های بیشتری در ابتکار کمربند و جاده با شکست مواجه شوند و حزب کمونیست چین به‌زودی در این ابتکار عظیم غرق خواهد شد». شنگ نیز عقیده مشابهی دارد. او گفت: «وقتی کشورهای دخیل در ابتکار کمربند و جاده متوجه شوند که چین به لحاظ اقتصادی و سیاسی در آستانه فروپاشی است، از آن فاصله می‌گیرند و شی جین‌پینگ به‌زودی می‌فهمد که ابتکار کمربند و جاده بزرگ‌ترین «پروژه ناتمام» اوست».