جاسوس مکمل سرباز

اروپا نسبت به افزایش اقدامات خرابکارانه منتسب به روسیه در خاک کشورهای عضو ناتو هشدار می‌دهد. اخیرا گزارش‌هایی مستند منتشر شده مبنی بر افزایش اقدامات خرابکارانه و مخفی کارگزاران حکومت ولادیمیر پوتین در اروپا. این اقدامات خرابکارانه شامل حملات سایبری، انفجارهای فیزیکی و اقدامات مختل‌کننده علیه زیرساخت‌های حیاتی مانند شبکه‌های برق و خطوط لوله گاز بوده است. مقامات اروپایی معتقدند که این اقدامات تلاشی از سوی روسیه برای تضعیف ثبات و ایجاد ترس در میان کشورهای عضو ناتو است. فایننشال‌تایمز نیز در گزارش اخیر خود آورده است که علاوه بر خرابکاری، مقامات اروپایی از افزایش آتش‌سوزی‌های عمدی و سایر اقدامات خشونت‌آمیز توسط سرویس‌های اطلاعاتی روسیه در خاک اروپا و کشورهای عضو ناتو نیز خبر می‌دهند. توماس هالدن وانگ، رئیس اداره حفاظت از قانون اساسی (اطلاعات داخلی) فدرال آلمان پیش‌تر در جریان یک کنفرانس امنیتی که ماه آوریل در کشورش برگزار شد، تأکید کرد: «ارزیابی‌های ما نشان می‌دهد که خطر اقدامات خرابکارانه تحت حمایت دولت روسیه به طور قابل توجهی افزایش یافته است». اظهارات مقام ارشد اطلاعاتی آلمان بازتاب‌دهنده نگرانی‌های فزاینده مقامات اروپایی در مورد اقدامات تهاجمی روسیه است. چندین کشور اروپایی طی ماه‌های اخیر در راستای تهدیدهای موجود نسبت به فعالیت‌های جاسوسی و خرابکارانه اقدام به اخراج دیپلمات‌های روس کرده‌اند. این یافته‌ها توسط آژانس‌های اطلاعاتی سه کشوری که یافته‌های خود را در اختیار فایننشال‌تایمز قرار داده‌اند، به اشتراک گذاشته شده است. به گفته یک مقام سیاسی اروپایی که خواست نامش فاش نشود، «اطلاعات روشن و قانع‌کننده‌ای از دسیسه‌های روسیه» توسط سرویس‌های امنیتی ناتو جمع‌آوری شده است. این در حالی است که دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین اتهامات مطرح از سوی مقامات اروپایی و مسئولان ناتو را در این خصوص «بی‌اساس» و «غیرجدی» توصیف کرد. هشدار مقام‌های اطلاعاتی اروپا و ناتو در واقع در پی اطلاعات به‌دست‌آمده از منشأ رویدادها و حوادثی مشکوک است که پیش‌تر در سراسر اروپا و حتی فراتر از آن روی داده است. بر اساس این اطلاعات، گمان می‌رود که سرویس‌های اطلاعاتی روسیه عامل آتش‌سوزی ۲۱ مارس گذشته در انبار متعلق به یک تاجر اوکراینی در لندن بوده‌اند. یک ماه پس از این حادثه، در ۱۵ آوریل نیز انفجاری در بریتانیا، کارخانه غول دفاعی بریتانیا BAE را هدف قرار داد که در آن سلاح‌هایی برای اوکراین ساخته می‌شد. چند روز پس از این حادثه، پلیس لهستان افرادی را که مظنون به جمع‌آوری اطلاعات در مورد فرودگاه «رزسزاوشو» برای روسیه بودند، دستگیر کرد. در همان روز، دو تبعه آلمانی-روسی دستگیر و به اتهام برنامه‌ریزی برای عملیات خرابکارانه در خاک آلمان متهم شدند. گفته می‌شود جاسوسان روس در اواسط آوریل یک کارخانه مهمات را نیز در ایالات متحده آتش زده‌اند. جنی ماترز، متخصص و کارشناس آشنا به سرویس‌های اطلاعاتی روسیه در دانشگاه آبریستویث می‌گوید: «احتمالا شاهد شتاب‌گرفتن روندی هستیم که بیش از یک سال پیش آغاز شده و شامل افزایش اقدامات پنهانی در خاک کشورهای ناتو است». مقامات جمهوری چک، ماه آوریل نسبت به تلاش مأموران روسیه برای خرابکاری در شبکه ریلی اروپا از بهار ۲۰۲۳ هشدار داده بودند. آنها حتی بیش از یک هزار مورد تلاش برای هک این زیرساخت‌های حیاتی که زمینه انتقال تجهیزات غربی به اوکراین را فراهم می‌کند، به ثبت رسانده بودند. کوین ریله، متخصص سرویس‌های اطلاعاتی در دانشگاه برونل لندن می‌گوید تشدید تنش‌های اخیر در شرایطی رخ می‌دهد که مقامات روسی به طور فزاینده‌ای از «جنگ علیه غرب» سخن می‌گویند و مدعی هستند که مسکو باید در برابر تهدید‌های «غرب پلید» از خود دفاع کند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در همین راستا روز ۲۸ مارس طی سخنانی، پایگاه‌های نظامی ناتو در اروپا را به عنوان «اهداف مشروع» در جنگ اوکراین معرفی کرد.

مارک گالئوتی، مدیر شرکت مشاوره اطلاعات «مایاک» و نویسنده کتاب «جنگ‌های پوتین؛ از چچن تا اوکراین» معتقد است: «هرچه روسیه بیشتر این تصور را داشته باشد که غرب حامی نظامی اوکراین است و مسکو را تحت فشار قرار می‌دهد، بیشتر باید منتظر واکنش مسکو باشیم». به اعتقاد این متخصص مسائل امنیتی روسیه، «افزایش عملیات مخفیانه روسیه هم‌زمان با شدت‌گرفتن حملات اوکراین به خاک روسیه تعجب‌آور نیست. برای مسکو، کی‌یف فقط یک عروسک در دست ناتو است، به این معنی که مقامات روسی غرب را به‌طور مستقیم مسئول این حملات در روسیه می‌دانند. این امر انجام عملیات خشونت‌آمیز را برای آنها بسیار مشروع‌تر می‌کند». سرویس‌های اطلاعاتی روسیه معتقدند که اکنون زمان مناسبی برای افزایش فشار بر کشورهای اروپایی است. دانیل لومس، متخصص سرویس‌های اطلاعاتی در دانشگاه ناتینگهام که در‌حال‌حاضر روی موضوع «استفاده روسیه از ابزار جاسوسی پس از آغاز جنگ اوکراین» تحقیق می‌کند، معتقد است که بحث‌های پارلمانی اخیر در ایالات متحده درخصوص ارسال تسلیحات بیشتر به اوکراین نشان داد که «بخشی از مردم از حمایت از اوکراین خسته شده‌اند. حمله به خاک اروپا به آنها یادآوری می‌کند که این حمایت هزینه امنیتی دارد و این امر می‌تواند تردیدها را در بین افراد شکاک و بدگمان افزایش دهد». دامن‌زدن به افزایش اختلافات و ایجاد تفرقه در افکار عمومی غرب دقیقا همان چیزی است که روسیه می‌خواهد. به‌خصوص که ارتش این کشور در‌حال‌حاضر در تلاش برای شکستن خطوط دفاعی اوکراین است. جنی ماترز معتقد است: «اگر سرویس‌های اطلاعاتی بتوانند با ایجاد تردید در بین کشورهای اروپایی در مورد ارسال تسلیحات به اوکراین، سرعت ارسال این تسلیحات را کاهش دهند، این امر از نظر نظامی نیز یک پیروزی استراتژیک خواهد بود». این متخصص مسائل امنیتی می‌افزاید: «این اقدامات علاوه بر تأثیر روانی، خسارات مادی نیز به بار می‌آورند». اکثر اهداف اقدامات یا تلاش‌های خرابکارانه‌ای که به جاسوسان روسی نسبت داده می‌شود، انبارهایی از مهمات در نظر گرفته‌شده برای ارسال به اوکراین یا زیرساخت‌های زنجیره تأمین و تحویل این تجهیزات (شامل شبکه‌های ریلی یا فرودگاه‌ها) هستند. دانیل لومس در این خصوص می‌گوید: «آژانس‌های اطلاعاتی روسی به شدت در تلاش هستند تا در روند ارسال تجهیزات به اوکراین اخلال ایجاد کنند». جنی ماترز نیز ضمن تأیید این دیدگاه معتقد است: «این امر نشان‌دهنده هماهنگی واقعی بین ارتش و سرویس‌های اطلاعاتی روسیه است».

 افشای طرح ترور زلنسکی

سرویس اطلاعاتی اوکراین اعلام کرد که به جزئیات توطئه‌ای برای طراحی قتل ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری این کشور دست یافته و آن را خنثی کرده است. به ادعای مقامات اوکراینی، طراحان این توطئه در آستانه مراسم تحلیف پنجمین دوره ریاست‌جمهوری ولادیمیر پوتین قصد اجرای آن را داشتند. این مراسم روز سه‌شنبه برگزار شد تا ولادیمیر پوتین برای پنجمین بار رسما عهده‌دار سکان هدایت روسیه طی شش آینده شود. سرویس‌های اطلاعاتی اوکراین می‌گویند دو شهروند این کشور که در طراحی توطئه ترور ولودیمیر زلنسکی پیش از برپایی مراسم تحلیف ولادیمیر پوتین نقش داشتند، شناسایی و دستگیر شدند.

واسیل مالیوک، رئیس سرویس امنیت دولتی اوکراین در بیانیه‌ای اعلام کرد که عوامل اطلاعاتی روسیه برای انجام این مأموریت به دنبال افراد نزدیک به سرویس اطلاعات امنیت رئیس‌جمهوری در ارتش بودند. به ادعای این مقام ارشد اطلاعاتی اوکراین، افراد به خدمت گرفته‌شده برای مأموریت قرار بود رئیس‌جمهوری را به گروگان‌ گرفته و سپس او را به قتل برسانند. به گزارش آسوشیتدپرس، دو سرهنگ عضو گارد دولتی اوکراین که بر امنیت مقامات عالی نظارت داشتند، به ظن مشارکت در این طرح بازداشت شده‌اند. گفته می‌شود که این افسران بلند‌پایه پیش از تهاجم نظامی تمام‌عیار روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ به استخدام سرویس‌های اطلاعاتی روسیه درآمده بودند. دست‌زدن به جرم خیانت بر اساس قوانین کشور اوکراین مشمول مجازات حبس ابد است.  گفته می‌شود که مسکو هدایت این عملیات را برعهده داشته و سه جاسوس روس که از آنها به عنوان «همدست» یادشده در طراحی و اجرای آن مشارکت داشته‌اند. بنا به برخی گزارش‌ها، طرح دیگری نیز شامل شناسایی مکان دقیق حضور مقامات ارشد اوکراینی و هدف قراردادن آنها ابتدا با راکت و سپس با موج دیگری از حملات پهپادهای و موشکی در دست بررسی و اجرا بوده است. اوکراین پیش‌تر نیز مدعی شده بود که تلاش‌هایی هدایت‌شده از سوی روسیه برای کشتن رئیس‌جمهوری این کشور را شناسایی و خنثی کرده است. ولودیمیر زلنسکی، خود نیز سال ۲۰۲۲ ادعا کرده بود که دست‌کم ۱۰ بار هدف سوءقصد طراحی‌شده از سوی روسیه قرار گرفته است. دادستانی در لهستان ماه گذشته اعلام کرد که یک تبعه کشورش به اتهام تدارک جاسوسی برای سرویس اطلاعات نظامی کرملین با هدف اجرای توطئه ترور رهبر اوکراین دستگیر و بازداشت شده است.