تابوشکنی در اصفهان؟

یکی، دو روز گذشته داستان رأی کمیته انضباطی درباره اتفاقات بازی پرسپولیس و سپاهان که چند روز قبل در ورزشگاه آزادی برگزار شد، حسابی خبرساز شده است. این بازی طبق انتظار، با التهاب سکوها همراه بود و مثل غالب وقت‌هایی که این دو تیم رودرروی همدیگر قرار می‌گیرند، تماشاگران اغلب از خجالت یکدیگر و بازیکنان رقیب درآمدند. در تاریخ برگزاری بازی‌های لیگ برتر، این قبیل اتفاقات در جدال بین پرسپولیس و سپاهان بارها رخ داده و کمیته انضباطی هم به فراخور شرایط جریمه‌های ریزودرشتی در نظر گرفته است. سخت‌گیرترین آنها شاید محرومیت کلی تماشاگران از حضور در ورزشگاه در دیدارهای رفت و برگشت این دو باشد که یکی از حساس‌ترین بازی‌های لیگ برتر را بی‌روح کرده است. حالا در جدیدترین داستان، ماجرای الفاظ رکیک یکی از افراد حاضر روی سکوی تماشاگران سپاهان خطاب به زنان پرسپولیسی هم مزید بر علت شده تا اتفاقات این بازی بیش‌ازپیش زیر ذره‌بین برود. این مورد آن‌قدر حساس شده که وزیر ورزش را بر آن داشته تا نامه‌ای به فدراسیون فوتبال بنویسد و خواستار رسیدگی فوری شود و فدراسیون هم در اقدامی بی‌سابقه رأی به محرومیت 10ساله تماشاگر خاطی از حضور در همه ورزشگاه‌ها در رشته‌های مرتبط با فوتبال داده است. در پی همین رسیدگی‌های فوری، به‌تازگی کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال هم رأی خود را درباره اتفاقات این دیدار صادر کرده و در اقدامی بی‌سابقه از این خبر داده که دیدارهای رفت و برگشت فصل آینده بین این دو تیم فقط با حضور تماشاگران زن برگزار خواهد شد. در بخشی از متن رأی کمیته انضباطی درباره شرایط این دیدار این‌طور آمده است: «درباره گزارش‌های ابرازی علیه باشگاه‌های پرسپولیس تهران و سپاهان اصفهان در زمینه تخلفات صورت‌گرفته در بازی دو تیم در روز 12 اردیبهشت‌ماه از سری مسابقات لیگ برتر فوتبال کشور در ورزشگاه آزادی تهران، با توجه به مجموع اوراق و محتویات پرونده و با عنایت به گزارش مقامات رسمی مسابقه و ناظر انضباطی، پاسخ استعلام به‌عمل‌آمده از حراست فدراسیون فوتبال، اظهارات نمایندگان هر دو باشگاه در جلسه کمیته انضباطی مورخ 17 اردیبهشت ماه، تخلفات انتسابی به هر دو باشگاه محرز و مسلم تشخیص و براساس‌این مستند به مواد 86 و 113 مقررات انضباطی باشگاه پرسپولیس درباره استفاده از مواد آتش‌زا، لیزر، مواد محترقه و الفاظ توهین‌آمیز از سوی تماشاگران منتسب درباره بازیکنان تیم مقابل و باشگاه سپاهان درباره استفاده از لیزر، مواد محترقه، الفاظ توهین‌آمیز از سوی تماشاگران منتسب درباره داور مسابقه و نیز مسئولیت تضامنی در قبال رفتار هوادار این تیم به نام نصراله گرگزن هریک از دو باشگاه به پرداخت مبلغ دو میلیارد ریال جریمه نقدی و برگزاری مسابقات رفت و برگشت دو تیم در فصل آتی لیگ برتر با حضور صرفا بانوان به‌عنوان تماشاگر در ورزشگاه‌های خانگی و نیز الزام به عذرخواهی در رسانه رسمی باشگاهی خود از جامعه هواداری فوتبال با لحاظ ماده 89 مقررات انضباطی حداکثر ظرف مهلت یک هفته از تاریخ قطعیت دادنامه محکوم می‌شوند».

به‌این‌ترتیب یک رأی کم‌سابقه در فوتبال ایران صادر شده که هرچند گرته‌برداری از رأی کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ترکیه در رفتارهای مشابه بین هواداران دو غول فوتبال این کشور است؛ ولی اعلام رسمی‌اش در فوتبال ایران، باعث شکل‌گرفتن موج خبری جدیدی شده است. البته صدور چنین رأیی بدون عواقب هم نخواهد بود و موافقان و منتقدان خاص خودش را دارد. بخش اصلی انتقادها در صدور چنین آرایی، سوختن «تر و خشک» با یکدیگر است؛ موضوعی که ظاهرا لاینحل هم باقی خواهد ماند. چرا تاوان اشتباهات عده قلیلی از تماشاگران را باید بقیه، در اینجا بقیه تماشاگران مرد، بدهند؟ این موضوع پیش‌از‌این هم مورد بحث قرار گرفته که محرومیت تماشاگران از حضور در بازی‌های فوتبال، غیر از بی‌روح‌کردن آن تقابل، دستاورد دیگری نداشته و نتوانسته گامی در راستای عملی‌شدن پروژه‌های فرهنگی در ورزشگاه‌ها بردارد. چه‌بسا اگر چنین می‌شد، بعد از محرومیت از حضور تماشاگران در فصول اخیر در جدال بین پرسپولیس و سپاهان، دیگر نباید هرگز سکوها ملتهب شده یا بی‌اخلاقی دیده می‌شد. با وجود‌ این ممنوعیت قدیمی و بی‌حاصل، این بار قید درخوری به آن اضافه شده که این بازی فقط با حضور تماشاگران زن برگزار شود. مسئله اینجاست که شاید چنین تمایزی زنگ خطر را برای تماشاگران مرد به صدا درآورد؛ ولی واقعیت این است که راه‌حل همیشگی نخواهد بود؛ هرچند بدون تماشاگر شدن این بازی هم به اندازه کافی ملال‌آور است و حالا زنان می‌توانند روح پرکشیده بر فضای این مسابقه را دوباره به کالبد آن برگردانند.

بدون پرداختن به جزئیات بیشتری که آیا صدور چنین رأیی وارد مبانی تبعیض می‌شود یا خیر، مسئله حضور زنان در ورزشگاه هم چندان بدون ابهام نیست. زنان ایرانی از ابتدای این فصل با فشار نهادهایی مانند فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا، اجازه حضور در ورزشگاه‌ها برای تماشای بازی‌های لیگ را به دست آورده‌اند. تازه چنین اجازه‌ای برای همه ورزشگاه‌ها صادر نشده و فهرست موجود محدود است. از طرفی، تعداد بلیت‌فروشی برای زنانی که می‌خواهند یک بازی فوتبال را از نزدیک تماشا کنند، بسیار اندک است. قبلا عنوان شده بود که فقط 10 درصد از گنجایش ورزشگاه باید در اختیار زنان گذاشته شود. مثلا اگر ورزشگاه آزادی 78 هزارنفری است، فقط هفت هزار بلیت باید برای زنان فروخته شود. حالا پرسشی که دراین‌بین مطرح می‌شود، این است که آیا چنین رویه‌ای برای بازی تیم‌های سپاهان و پرسپولیس در فصل آینده هم حفظ می‌شود؟ اگر پاسخ مثبت است که تفاوت چندانی با بی‌تماشاگر شدن این بازی ندارد؛ ولی اگر قرار است بلیت‌فروشی بیشتری برای این بازی با توجه به غیبت مردان انجام شود، آن وقت می‌توان انتظار شکسته‌شدن رکورد تازه‌ای در فوتبال ایران برای ورود تماشاگران زن به ورزشگاه را داشت. ضمن اینکه مسئله جایگاه تماشاگران زن و ورودی‌های آنها هم دوباره از آن دست مواردی است که نیاز به بازبینی، برای این بازی خاص، خواهد داشت.

ابهام بزرگ دیگر که مرتفع‌شدن آن می‌تواند اقدام مهمی را رقم بزند، حضور زنان اصفهانی در ورزشگاه برای تماشای یکی از بازی‌های لیگ برتر است. حتی همین امسال که فدراسیون فوتبال فهرست ورزشگاه‌هایی را که زنان می‌توانند در آنجا بازی تیم‌شان را نگاه کنند، منتشر کرد، اسمی از ورزشگاه سپاهان دیده نشد. اصفهان و تبریز از جمله شهرهای مهم ایران هستند که کنفدراسیون فوتبال آسیا تمایل داشت مسیر ورود زنان به ورزشگاه برای بازی‌های لیگ در آنها هموار شود؛ ولی تقریبا هر دو ورزشگاه نتوانستند چنین خواسته‌ای را عملی کنند. تبریزی‌ها فقط برای یک بازی در این فصل (تا به اینجا) شرایط را برای ورود زنان به ورزشگاه فراهم کردند و بلافاصله پس از آن، دوباره این موضوع را ممنوع کردند. البته آنها برای بازی در پلی‌آف لیگ قهرمانان آسیا از ترس محرومیت، به صورت محدود و گزینشی، تعدادی از تماشاگران زن را به ورزشگاه راه داده بودند. اگر در تبریز زنان فقط یک بار برای حضور در ورزشگاه مجوز گرفته‌اند، زنان اصفهانی از این مورد هم بی‌بهره بوده‌اند. اصفهان شبیه تافته‌ای جدابافته با مقوله ورود زنان به ورزشگاه رفتار کرده و چنین اجازه‌ای از سوی مسئولان آن صادر نشد. البته سپاهان هم شبیه به کاری را که تراکتور در لیگ قهرمانان آسیا از ترس کنفدراسیون فوتبال آسیا انجام داد، در دستور کار قرار داد؛ ولی آنها در لیگ برتر هرگز چنین اجازه‌ای به زنان ندادند. حالا با رأی صادره از سوی کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال، انتظار می‌رود که این تابو در اصفهان هم شکسته شود و زنان علاقه‌مند به باشگاه سپاهان بتوانند برای اولین بار در جریان بازی‌های لیگ برتر به تشویق تیم خودی بپردازند؛ هرچند این امیدواری نزد بسیاری از هواداران زن اصفهانی وجود دارد که این ممنوعیت از ابتدای فصل آینده برای آنها برداشته شود تا بتوانند از نخستین دیداری که سپاهان در لیگ برتر میزبان است، به ورزشگاه بروند. البته این نگرانی هم وجود دارد که سخت‌گیری‌های مسئولان به بهانه مهیا‌نبودن زیرساخت در این ورزشگاه برای ورود زنان، حتی ماجرای حضور آنها در بازی با پرسپولیس، در غیاب مردان را هم زیر سؤال ببرد.