رفح در محاصره تانک‌ها

بن‌بست در مذاکرات قاهره و خروج طرفین مذاکره از مصر، حمله گسترده اسرائیل به رفح را محتمل‌تر از هر زمان کرده است. رسانه‌ها در شامگاه پنجشنبه خبر دادند که «آخرین دور مذاکرات غیرمستقیم در قاهره برای توقف درگیری‌ها، بدون نتیجه پایان یافت» و در پی آن اسرائیل شرق رفح در جنوب غزه را هدف قرار داد. سی‌ان‌ان گزارش داده است که ویلیام برنز، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، هم قاهره را به مقصد واشنگتن ترک کرد.

اسرائیل ملاحظات خود را درباره پیشنهاد حماس برای توافق آزادسازی گروگان‌ها به میانجی‌ها ارائه داده است. اسرائیل پیش‌تر گفته است که پیشنهاد حماس خواسته‌های اصلی اسرائیل را برآورده نمی‌کند.

به نوشته رویترز، اسرائیل گفته است که طبق برنامه‌ریزی به عملیات خود در رفح و دیگر بخش‌های نوار غزه ادامه خواهد داد. در بخش شرقی شهر رفح، ساکنان گفتند که یک هلیکوپتر درحالی‌که هواپیماهای بدون سرنشین بر فراز خانه‌ها و برخی از آنها نزدیک به پشت بام‌ها پرواز می‌کردند، اقدام به شلیک کرد. اسرائیل پس از حمله ۷ اکتبر حماس به جنوب اسرائیل خواستار حذف این گروه از غزه به‌عنوان یک تشکیلات حکومتی و نظامی شده است. در همین حال نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در یک سخنرانی و در واکنشی آشکار به تصمیم دولت آمریکا در ارسال‌نکردن محموله‌ای از بمب‌ها به اسرائیل گفت تل‌آویو در جنگ جاری اگر لازم باشد «تنها خواهد ایستاد». مقامات دولت بایدن گفته‌اند که اسرائیل برنامه قانع‌کننده‌ای برای حفاظت از جان غیرنظامیان رفح نداده است. بسیاری از مردم جنگ‌زده غزه از مناطق مختلف این منطقه به رفح پناه برده‌اند. اسرائیل می‌گوید حمله به رفح برای نابودی حماس ضروری است.

نخست‌وزیر اسرائیل، ضمن اظهار امیدواری برای رفع اختلافات با آمریکا تأکید کرد که «راهی جز نابودی حماس در رفح وجود ندارد». او در مصاحبه‌ای در برنامه «دکتر فیل»، در شبکه «سی‌بی‌اس»، درباره اختلاف‌ نظرش با دولت جو بایدن درباره لزوم حملات گسترده در شهر رفح در جنوب نوار غزه گفت: «ما اغلب بر سر مسائل توافق داریم اما اختلاف‌نظر هم داشته‌ایم. امیدوارم بتوانیم بر اختلافات فائق آییم، اما هر کاری که لازم باشد برای دفاع از کشورمان انجام خواهیم داد».

این مصاحبه قبل از اظهارات جو بایدن ضبط شده بود که در آن گفت: پیش‌تر برای اسرائیل «روشن کرده است اگر سراغ رفح برود، سلاح‌هایی را که در حمله به رفح استفاده شده‌اند، برای اسرائیل ارسال نخواهد کرد». نخست‌وزیر اسرائیل در این مصاحبه بار دیگر بر موضع خود تأکید کرد که اسرائیل «چاره‌ای ندارد» جز اینکه گردان‌های باقی‌مانده حماس در رفح را نابود کند. او افزود: «اگر آنها را نابود نکنیم، اگر آنها را به حال خود رها کنیم، بازخواهند گشت. آنها از تونل‌ها بیرون می‌آیند، غزه را دوباره تسخیر می‌کنند و آنچه را که قول داده‌اند یعنی کشتار وحشتناک 7 اکتبر را دوباره و دوباره انجام خواهند داد. ما گزینه دیگری نداریم».

شرط بایدن برای ‌نتانیاهو

لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، در جلسه اخیر سنا تأیید کرد که دولت بایدن ارسال یک محموله مهمات سنگین به اسرائیل را به تأخیر انداخته است. آستین گفت: «بمب‌های کوچک‌قطر، مهماتی دقیق هستند که در محیط‌های با تراکم جمعیتی بالا بسیار مؤثر عمل می‌کنند اما بمب‌های دو هزار پوندی که خسارات جانبی زیادی به بار می‌آورند، گزینه چندان مناسبی نیستند».

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، در گفت‌و‌گو با سی‌ان‌ان برای نخستین بار تهدید کرد در صورت عملیات نظامی گسترده ارتش اسرائیل در مناطق پرجمعیت در رفح، انتقال سلاح به اسرائیل را متوقف می‌کند. بایدن گفت: به طور شفاف به بی‌‌بی (بنیامین نتانیاهو) و کابینه جنگ گفته‌ام که در صورت ورود به مناطق پرجمعیت از آنها حمایت نخواهیم کرد. اما او در همین مصاحبه مانند دیگر مقامات دولت خود در دو روز اخیر تأکید کرد که اسرائیل هنوز از خط قرمزها عبور نکرده است. اسرائیل روز سه‌شنبه کنترل سمت شرقی گذرگاه رفح را در اختیار گرفت.

دولت بایدن که در آغاز با اقدام در رفح مخالف بود، اکنون بیشتر روی پرهیز اسرائیل از عملیات در مناطق پرجمعیت و به خطر انداختن جان غیرنظامیان تأکید دارد. بایدن در بخش دیگری از مصاحبه از جلوگیری از انتقال بمب‌های هوشمند به اسرائیل در هفته گذشته و در آستانه آغاز عملیات نظامی در رفح سخن گفت و به این نکته اشاره کرد که پیش‌تر غیرنظامیان در غزه در نتیجه استفاده از این سلاح‌ها در مناطق پرجمعیت جان خود را از دست داده‌اند. این در حالی است که بایدن به دلیل جلوگیری از ارسال این محموله به اسرائیل در هفته گذشته با انتقاد جمهوری‌خواهان مواجه شده است و قانون‌گذاران ارشد کنگره تعهد دولت بایدن به امنیت اسرائیل را زیر سؤال برده‌اند. بایدن در بخش دیگری از مصاحبه با سی‌ان‌ان به چشم‌انداز غزه پس‌ از جنگ اشاره کرد و از بنیامین نتانیاهو خواست، بگوید پس از جنگ چه کسی کنترل غزه را برعهده می‌گیرد. بایدن در زمینه چشم‌انداز آمریکا برای غزه پس از جنگ به پنج کشور عربی اشاره کرد و گفت رهبران این کشورها برای کمک به بازسازی غزه و گذار به راه‌حل دو کشوری آماده‌اند. او گفت که نمی‌خواهد نام این کشورها را اعلام کند و آنها را به دردسر بیندازد.

با شکست مذاکرات برای آتش‌بس، تانک‌های ارتش اسرائیل روز گذشته جاده اصلی که نیمه شرقی و غربی رفح را از هم جدا می‌کند و عملا کل ضلع شرقی این شهرِ واقع در جنوب نوار غزه را محاصره کردند. ساکنان دومین شهر بزرگ غزه از انفجارها و تیراندازی‌های تقریبا مداوم در شرق و شمال شرق رفح در روز گذشته و درگیری شدید بین نیروهای اسرائیلی با حماس و جهاد اسلامی خبر می‌دهند. اسرائیل به غیرنظامیان دستور خروج از نیمه شرقی رفح را داده و ده‌ها هزار نفر را مجبور به جست‌وجوی سرپناه در خارج از شهر رفح کرده است، شهری که پیش‌از‌این آخرین پناهگاه بیش از یک میلیون فلسطینی بود که در طول بیش از هفت ماه جنگ از دیگر مناطق باریکه غزه گریخته و در آن پناه گرفته بودند. اسرائیل می‌گوید بدون حمله به رفح برای از بین بردن نظامیان حماس که «در آنجا پناه گرفته‌اند»، نمی‌تواند در جنگ پیروز شود. حماس می‌گوید برای دفاع از رفح مبارزه خواهد کرد. آژانس‌های امدادرسان می‌گویند حمله زمینی اسرائیل به رفح صدها هزار غیرنظامی آواره را آواره‌تر می‌کند و جان آنان را به خطر می‌اندازد. سازمان ملل متحد روز گذشته اعلام کرد که بیش از صد هزار فلسطینی از رفح، دومین شهر بزرگ غزه و پیرامون آن گریخته‌اند و این شهر جنوبی غزه همچنان در معرض تهدید تهاجم زمینی تمام‌عیار اسرائیل است. این خبر را مسئول هماهنگ‌کننده ارشد بخش اورژانس یونیسف در نوار غزه، در یک نشست خبری در ژنو از طریق کنفرانس ویدئویی از رفح اعلام کرد.

بسیاری از کشورها از‌جمله آمریکا بیم این را دارند که حمله تمام‌عیار زمینی ارتش اسرائیل به رفح، شرایط انسانی در باریکه غزه را وخیم‌تر از آنی که هست، خواهد کرد. اسرائیل پیش‌تر جنوب غزه را امن اعلام و از ساکنان شمال این باریکه خواسته بود تا به مناطق امن اعلام‌شده در جنوب بروند.

اسپانیا و ایرلند در مسیر شناسایی فلسطین

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز گذشته و پیش از رأی‌گیری در مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای بررسی درخواست فلسطینی‌ها جهت عضویت کامل در این نهاد جهانی گفت که اسپانیا، ایرلند و دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا قصد دارند در روز ۲۱ ماه می، «کشور فلسطینی‌ها» را به رسمیت بشناسند. رویترز اشاره کرد که پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، حدود دو ماه قبل گفته بود که این کشور و ایرلند، همراه با اسلوونی و مالت، توافق کرده‌اند که اولین گام‌ها را برای به رسمیت شناختن کشور فلسطینی‌ها در کنار اسرائیل بردارند و راه‌حل دو کشور را برای صلح پایدار در این بخش از خاورمیانه ضروری می‌دانند.

رادیو تلویزیون ملی ایرلند هم گزارش داد که اسپانیا، ایرلند، اسلوونی و مالت در انتظار رأی‌گیری سازمان ملل متحد و به رسمیت‌ شناختن فلسطینی‌ها در یک بیانیه مشترک هستند. روز گذشته 143 کشور عضو مجمع عمومی سازمان ملل متحد به قطع‌نامه‌ای رأی دادند که «حقوق و امتیازات» جدیدی برای فلسطینی‌ها قائل می‌شود و از شورای امنیت می‌خواهد که با نظری مساعد، درخواست فلسطینی‌ها را برای تبدیل‌شدن به صدونودوچهارمین عضو سازمان ملل متحد بررسی کند.

گیلاد اردان، سفیر اسرائیل در سازمان ملل، پیش‌نویس قطع‌نامه فعلی مجمع عمومی را محکوم کرده و گفته بود که این قطع‌نامه به فلسطینی‌ها وضعیت و حقوق واقعی یک کشور را می‌دهد که برخلاف منشور سازمان ملل است.

او با بیان اینکه تصویب آن از طرف مجمع عمومی هیچ تغییری در میدان نخواهد داشت، گفت: «در صورت تصویب، انتظار دارم ایالات متحده به طور کامل کمک مالی به سازمان ملل و نهادهای آن را مطابق با قوانین آمریکا متوقف کند». طبق قوانین ایالات متحده، واشنگتن نمی‌تواند منابع مالی در اختیار هیچ سازمانی ازجمله سازمان ملل قرار دهد که عضویت کامل به گروهی اعطا کند که «ویژگی‌های شناخته‌شده بین‌المللی» یک کشور را ندارد. ایالات متحده در سال ۲۰۱۱ کمک مالی به یونسکو، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد را پس از اینکه فلسطینی‌ها به عضویت کامل آن درآمدند، متوقف کرد.

ایالات متحده ماه گذشته با رأی منفی خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد، قطع‌نامه ‌عضویت کامل فلسطینی‌ها در این نهاد را وتو کرد؛ قطع‌نامه‌ای که می‌توانست مسیر تشکیل کشور مستقل فلسطینی را هموار کند. از ۱۵ عضو شورا، ۱۲ عضو به قطع‌نامه‌ پیشنهادی رأی مثبت دادند. بریتانیا و سوئیس هم رأی ممتنع دادند. این قطع‌نامه از ۱۹۳ عضو مجمع عمومی سازمان ملل می‌خواست فلسطینی‌ها را به‌عنوان عضو جدید بپذیرند. دولت ایالات متحده استدلال کرده است که ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی باید از طریق مذاکرات مستقیم بین اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطینی ایجاد شود و نه از طریق اقدام شورای امنیت و سازمان ملل.