التهاب جنگ در شمال اسرائیل

حملات راکتی و پهپادی حزب‌الله لبنان به مناطقی از شمال اسرائیل و بروز آتش‌سوزی‌های گسترده در این نقاط، انتقادها و فشارهای بسیاری را برای کابینه بنیامین نتانیاهو در پی داشته و احتمال بروز جنگ در مرزهای شمالی اسرائیل را افزایش داده است.

یکی از منتقدان سیاست‌های کابینه نتانیاهو، نفتالی بنت، نخست‌وزیر سابق اسرائیل است. بنت با اشاره به تشدید حملات راکتی و پهپادی حزب‌الله گفت: «اسرائیل مدیریت نمی‌شود و فاقد رهبری است».

بنت با بیان اینکه «این آتش‌سوزی یک رویداد استراتژیک بزرگ است و به‌هیچ‌وجه قابل عادی‌سازی نیست»، هشدار داد: «رهاشدن شمال اسرائیل برای آینده ما خطرناک است» و از کابینه نتانیاهو و رؤسای امنیتی خواست تا «مسیر جدیدی را ترسیم کنند». او تأکید کرد که «نخست‌وزیر باید هم‌اکنون مدیریت را شروع کند».

گزارش‌ها حاکی از آن است که آتش‌سوزی مناطق شمالی اسرائیل جنگل‌هایی را دربر می‌گیرد که در آن درختانی به قدمت 400 سال وجود دارد. عمده جمعیت این مناطق، پیش‌تر و به دنبال آغاز جنگ اسرائیل و حماس پس از حمله هفتم اکتبر این گروه به اسرائیل،‌ تخلیه شده بود. شلیک موشک‌ها که از روز یکشنبه آغاز شد، باعث آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای شد که در شرایط گرم و خشک به سرعت گسترش پیدا کرد. رسانه‌ها گزارش داده‌اند تعدادی بر اثر این حریق‌ها جراحت سطحی برداشته‌اند و برخی خانه‌ها آتش گرفته است.

خبرگزاری فرانسه با اشاره به صحنه تبادل آتش تقریبا روزانه بین ارتش اسرائیل و گروه حزب‌الله، نوشت آتش بخش‌هایی از مناطق هم‌مرز اسرائیل با لبنان را فراگرفت. یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون، ایتامار بن گویر وزیر امنیت ملی که وزارتخانه او بر سازمان آتش‌نشانی نظارت می‌کند را به دلیل شرکت در مراسمی در اورشلیم در حالی که شعله‌های آتش در سراسر شمال اسرائیل بیداد می‌کند، مورد انتقاد قرار داده است. لاپید گفته است «هیچ‌گاه کابینه‌ای بی‌محورتر و بی‌مسئولیت‌تر از این وجود نداشته است. آنها اهمیتی نمی‌دهند نه در مورد شمال، نه جنوب و نه حتی گروگان‌ها».

طبق گزارش خبرگزاری فرانسه، پلیس اسرائیل در بیانیه‌ای اعلام کرد «یگان‌های آتش‌نشانی با کمک نهادهای مختلف در حال اطفای حریق هستند». همچنین ارتش اسرائیل اعلام کرد که نیروهای کمکی را برای حمایت از آتش‌نشانانی که تحت تأثیر وسعت آتش‌ها قرار گرفته‌اند، مستقر کرده است. ارتش نیز عنوان کرد «شش سرباز ذخیره ارتش اسرائیل در اثر استنشاق دود به‌طور جزئی مجروح و برای مداوا به بیمارستان منتقل شدند».

دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرد که به همراه ارتش، آتش‌سوزی‌هایی را که روز دوشنبه پس از شلیک موشک و سقوط پهپادهای پرتاب‌شده از لبنان آغاز شد، از نزدیک زیر نظر دارد. ارتش اسرائیل تصریح کرد که حملات هوایی تلافی‌جویانه را علیه اهداف حزب‌الله در جنوب لبنان انجام داده است.

هم‌زمان با آنکه مخالفان کابینه بنیامین نتانیاهو، او را به دلیل ناتوانی در کنترل درگیری مرزی تشدیدشده با حزب‌الله‌ مورد انتقاد قرار دادند، وزرای راست افراطی اعلام کردند که زمان شروع جنگ در لبنان فرا رسیده است. اگرچه اسرائیل به حملات حزب‌الله با حملات هدفمند به اعضا و زیرساخت‌های این گروه در لبنان پاسخ داده، این وزیران اسرائیلی اکنون خواستار جنگ همه‌جانبه‌ شده‌اند. این درخواست در شرایطی مطرح می‌شود که اسرائیل در حال مبارزه با گروه حماس در نوار غزه است، بدون اینکه پایان روشنی برای این درگیری پس از هشت ماه جنگ مشاهده شود.

ایتامار بن‌گویر، وزیر امنیت ملی اسرائیل، در بیانیه‌ای نوشت: «آنچه در شمال اتفاق می‌افتد، ورشکستگی اخلاقی است و بی‌کفایتی کابینه‌ای را نشان می‌دهد که هنوز بر این تصور است که ضدحمله‌های محدود منجر به حفاظت طولانی‌مدت خواهد شد. ما شاهد ادامه سیاستی هستیم که به حمله هفتم اکتبر منتهی شد. وقت آن است که تمام لبنان بسوزد».

بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل نیز کابینه جنگ سه‌نفره را مورد تمسخر قرار داد و در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مفهوم جدید رهبری کابینه جنگ به معنی ساعت‌ها سوختن در آتش است». او با یادآوری سخنان گالانت ادامه داد: «یک سال پیش وزیر دفاعی بود که گفت لبنان را به عصر حجر برگردانیم». اسموتریچ خطاب به نتانیاهو، گالانت و رئیس ستاد ارتش اسرائیل نوشت: «زمان انجام این کار فرا رسیده است. حمایت کامل از سوی همه مردم اسرائیل وجود دارد».

رایزنی حماس و فتح

در حالی که احتمال جنگ در شمال اسرائیل جدی‌تر می‌شود، رویترز روز گذشته در گزارشی به نقل از پنج منبع آگاه نوشت که مذاکرات گروه حماس با رقیب دیرینه‌اش سازمان فتح، بیانگر آن است که حماس قصد دارد پس از پایان جنگ، همچنان نفوذش را در غزه حفظ کند. بنا بر این گزارش، اگرچه اختلاف‌های عمیق میان این دو گروه فلسطینی سبب شده پیشرفت در مذاکرات آشتی میان آنها محدود باشد، برگزاری نشست‌های مشترک نشانگر جاه‌طلبی‌های حماس برای دوران پس از جنگ غزه است.

به گفته مقام‌های دو طرف، مذاکرات بین حماس و سازمان فتح به رهبری محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، اواسط ماه ژوئن در چین برگزار خواهد شد. آنها به‌تازگی دو دور مذاکرات آشتی دیگر را نیز دنبال کردند؛ یکی در چین و دیگری در روسیه.

نشست بعدی در بحبوحه تلاش‌های میانجیگران بین‌المللی برای دستیابی به یک توافق آتش‌بس برای پایان جنگ اسرائیل در غزه برگزار می‌شود که یکی از مهم‌ترین نکات آن مسئله «روز بعد» و در واقع نحوه اداره غزه پس از خروج سربازان اسرائیلی است.

حماس با حملات هفتم اکتبر به اسرائیل، سبب آغاز جنگ غزه شد و اکنون چشم‌انداز بقای حماس به عنوان یک بازیگر سیاسی بانفوذ برای کشورهای غربی موضوعی حساس است.

در همین حال، به‌رغم اصرار بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل‌ بر نابودی حماس، برخی ناظران بر این باورند که این گروه پس از آتش‌بس به شکلی وجود خواهد داشت. این جنبش که شاخه‌ای از اخوان‌المسلمین است، دارای نفوذ عمیق و ریشه‌های ایدئولوژیک در جامعه فلسطین است.

یک منبع آگاه از گفت‌وگوهای داخلی حماس و فتح به رویترز گفت که دیدار رهبران سیاسی این گروه با مقام‌های سازمان فتح که کنترل فلسطین در کرانه باختری را در اختیار دارند، با هدف نقش‌داشتن در آینده پس از جنگ در سرزمین‌های فلسطینی انجام می‌گیرد. این منبع تأکید کرد: «حماس که قبل از جنگ بر غزه حکومت می‌کرد، اکنون می‌داند که نمی‌تواند بخشی از دولت جدید به رسمیت شناخته‌شده نزد جامعه بین‌المللی در سرزمین‌های فلسطینی باشد».

باسم نعیم، یک مقام ارشد حماس هم که مانند بسیاری از رهبران سیاسی این گروه در خارج از غزه فعالیت می‌کند و در دور قبلی مذاکرات چین شرکت کرده بود، در مصاحبه‌ای گفت: «ما در مورد مشارکت و وحدت سیاسی برای بازسازی تشکیلات فلسطین صحبت می‌کنیم».

ایالات متحده و اتحادیه اروپا با هر‌گونه ایفای نقش حماس در اداره غزه پس از جنگ مخالف‌اند. با این حال، برخی مقام‌های آمریکایی به‌طور خصوصی‌ درباره اینکه اسرائیل بتواند این گروه را کاملا ریشه‌کن کند، ابراز تردید کرده‌اند. کشورهای غربی از این ایده که غزه پس از جنگ را تشکیلات خودگردان فلسطینی به رهبری عباس که خودمختاری محدودی بر بخش‌هایی از کرانه باختری دارد اداره کند، حمایت می‌کنند. تشکیلات خودگردان در سطح جهانی به عنوان نماینده فلسطینی‌ها شناخته شده و از ایالات متحده و اتحادیه اروپا کمک‌های امنیتی دریافت می‌کند.

سازمان فتح به رهبری محمود عباس و قبل از او یاسر عرفات، رهبر آرمان فلسطین برای چندین دهه تا زمان ظهور حماس بود. تشکیلات خودگردان تا سال ۲۰۰۷ غزه را هم اداره می‌کرد اما حماس یک سال پس از شکست‌دادن فتح در انتخابات پارلمانی، فتح را از آن منطقه بیرون راند.

به نوشته رویترز، گفت‌وگو با پنج منبع آگاه حاکی از آن است که با وجود مذاکرات میان حماس و فتح، دشمنی و اختلاف‌نظر این دو جناح‌ به این معناست که احتمال دستیابی به توافق برای اتحاد مجدد به منظور اداره سرزمین‌های فلسطینی کم است. این گروه‌ها دیدگاه‌های عمیقا متفاوتی دارند؛ فتح به مذاکره با اسرائیل برای ایجاد یک کشور مستقل متعهد است، در حالی که حماس از مبارزات مسلحانه حمایت می‌کند و اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد.

فاصله میان این دو گروه در اجلاس سران کشورهای عربی در ماه می‌ بیش از پیش آشکار شد؛ زمانی که محمود عباس حماس را متهم کرد که با حمله هفتم اکتبر به اسرائیل برای نابودی غزه «بهانه‌های بیشتری» داده است. در مقابل، حماس این اظهارات را «مایه تأسف» خواند و هفتم اکتبر را «لحظه‌ای حیاتی در مبارزات فلسطینی‌ها» توصیف کرد.

منشور تأسیس حماس در سال ۱۹۸۸ بر نابودی اسرائیل تأکید دارد. با این حال در سال ۲۰۱۷، حماس اعلام کرد که با تشکیل کشور فلسطینی انتقالی در مرزهای قبل از جنگ ۱۹۶۷ موافق اما با به رسمیت شناختن حق موجودیت اسرائیل مخالف است. حماس از زمان شروع جنگ غزه نیز این موضع را تکرار کرده است. به گزارش ایندیپندنت و به نوشته رویترز، یک مقام آگاه که با شروط فتح در مذاکرات چین آشناست، گفت از حماس خواسته می‌شود نقش سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) را به عنوان تنها نماینده قانونی فلسطینیان به رسمیت بشناسد و به توافق‌هایی که ساف امضا کرده است، متعهد باشد. از‌جمله این توافق‌ها، توافق‌نامه اسلو است که ۳۰ سال پیش امضا شد و بر اساس آن، سازمان آزادی‌بخش فلسطین اسرائیل را به رسمیت شناخت؛ آنچه حماس به‌شدت با آن مخالف است.

غسان خطیب، مدرس دانشگاه بیرزیت در کرانه باختری، می‌گوید که حماس تنها به مصالحه بر اساس شرایط خودش علاقه‌مند است. به گفته این کارشناس، حماس قصد دارد سیاست، دستگاه امنیتی و ایدئولوژی‌اش را حفظ کند؛ موضوعی که خطر فروبردن ساف در انزوای بین‌المللی را به دنبال خواهد داشت.

پیش‌تر نیز تال هاینریش، سخنگوی کابینه اسرائیل، گفته بود که تمایل تشکیلات خودگردان فلسطینی برای همکاری با حماس «مایه تأسف» است.

مذاکرات میان این دو گروه در حالی انجام می‌شود که نتایج یک نظرسنجی در ماه مارس در کرانه باختری و غزه، نشان داد که حماس نسبت به فتح از حمایت بیشتری برخوردار است و از قبل از جنگ محبوب‌تر شده است. اشرف ابو الهول، سردبیر روزنامه دولتی مصرالاهرام و متخصص در امور فلسطین، در این زمینه می‌گوید که حماس بیش از فتح به این معامله علاقه‌مند است، زیرا آشتی می‌تواند به این سازمان خسته از جنگ مجالی برای بازسازی بدهد. برخی کارشناسان هم معتقدند این فرصت می‌تواند به‌مثابه یک «مرحله انتقالی» باشد که به حماس اجازه می‌دهد دوباره و به ‌آرامی تسلیح شود.