گزارش «شرق» از دیدار مسعود پزشکیان با سیدمحمد خاتمی و اعلام حمایت او از نامزد جبهه اصلاحات
یک دیدار ، یک نقطه عطف
عصر پنجشنبه مسعود پزشکیان با حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین سیدمحمد خاتمی دیدار کرد. به روایت جماران، در این دیدار، رئیس دولت اصلاحات با تقدیر از ساده‌زیستی، پاکدستی، مردم‌گرایی، شجاعت و پایبندی دکتر پزشکیان به موازین اخلاقی، اظهار امیدواری کرد تا جامعه خواستار تحول و اصلاح رویکردها و رویه‌های حاکم، برنامه‌ها، اولویت‌ها و گروه همکاران ایشان را در جهت خواسته‌های خود ببیند و اعتماد جامعه به دولت و انتخابات برگردد. سیدمحمد خاتمی بر این موضوع هم تأکید کرد: «همان‌گونه که پیش از تأیید صلاحیت نامزدها گفته‌ام، خود را متعهد به حمایت از نامزدهای جبهه اصلاحات می‌دانم». رئیس‌جمهوری پیشین کشور با ابراز تأسف از رد ناموجه بسیاری از نامزدهای شایسته، به صراحت اعلام کرد «به‌عنوان یک شهروند طالب خیر و صلاح ملت و اصلاح امور، به دکتر پزشکیان رأی خواهم داد».
عبدالرحمن فتح‌الهی: عصر پنجشنبه مسعود پزشکیان با حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین سیدمحمد خاتمی دیدار کرد. به روایت جماران، در این دیدار، رئیس دولت اصلاحات با تقدیر از ساده‌زیستی، پاکدستی، مردم‌گرایی، شجاعت و پایبندی دکتر پزشکیان به موازین اخلاقی، اظهار امیدواری کرد تا جامعه خواستار تحول و اصلاح رویکردها و رویه‌های حاکم، برنامه‌ها، اولویت‌ها و گروه همکاران ایشان را در جهت خواسته‌های خود ببیند و اعتماد جامعه به دولت و انتخابات برگردد. سیدمحمد خاتمی بر این موضوع هم تأکید کرد: «همان‌گونه که پیش از تأیید صلاحیت نامزدها گفته‌ام، خود را متعهد به حمایت از نامزدهای جبهه اصلاحات می‌دانم». رئیس‌جمهوری پیشین کشور با ابراز تأسف از رد ناموجه بسیاری از نامزدهای شایسته، به صراحت اعلام کرد «به‌عنوان یک شهروند طالب خیر و صلاح ملت و اصلاح امور، به دکتر پزشکیان رأی خواهم داد».
محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در واکنش به حمایت و دیدار سیدمحمد خاتمی از مسعود پزشکیان در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اعلام نظر آقای خاتمی در مورد رأی‌دادن به دکتر پزشکیان، نقطه عطفی در انتخابات این دوره است». به نوشته این عضو مجمع روحانیون مبارز، «هیچ‌کس ادعا نمی‌کند که رئیس‌جمهور، هرکس باشد، می‌تواند معجزه کند، اما وقتی سید اصلاحات که بهترین دوران اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را در کارنامه دوران ریاست‌جمهوری‌اش داشته است، رسما هم در انتخابات شرکت می‌کند و هم به پزشکیان رأی می‌دهد، تلاش برای رأی‌آوری پزشکیان، تلاش برای زنده نگه‌داشتن دستاوردهای مردم‌محور و آزادی‌خواهانه دوران اصلاحات است». ابطحی ادامه می‌دهد: «نسل‌های موجود در این نزدیک به 30 سال خیلی دروغ تاریخی در مورد دوران آقای خاتمی شنیده‌اند، اما به نسل جدید توصیه می‌کنم در مورد دوران اصلاحات کمی مطالعه کنند. با رأی‌ندادن، وضع موجود تثبیت می‌شود. با رأی به پزشکیان بعد از اعلام خاتمی، امکان وزیدن نسیم اصلاحی و آزادی‌خواهانه آن دوران وجود دارد». این فعال سیاسی در ادامه پست خود باور دارد که «جوهر وجودی پزشکیان اصلاح‌طلب، عدالت‌محور و مردم‌سالار است».
نظر به اعلام حمایت رسمی جبهه اصلاحات و قاطبه احزاب و چهره‌های اصلاح‌طلب از نامزدی مسعود پزشکیان در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، بی‌شک دیدار عصر پنجشنبه او با سیدمحمد خاتمی با توجه به پایگاه اجتماعی و جایگاه رئیس‌جمهور سابق در فضای اصلاح‌طلبان و بخشی از طیف اعتدالی و مستقلین می‌تواند به‌مثابه افزایش جدی سبد آرای پزشکیان تلقی شود. هرچند عده‌ای از ناظران باور دارند که طی سال‌های اخیر، به دلیل برخی تحولات، اتفاقات و به دنبال آن، تصمیمات و مواضع جریانات اصلاح‌طلب و مشخصا سیدمحمد خاتمی، از نفوذ سیاسی و اجتماعی او در بدنه افکار عمومی کاسته شده است، اما در مقابل این نگاه وجود دارد که سید اصلاحات کماکان تعیین‌کنندگی خود را در مقاطع حساسی مانند رقابت‌های انتخابات جاری خواهد داشت.
نقطه عطف
در رابطه با ارزیابی اهمیت دیدار پزشکیان و سیدمحمد خاتمی و اعلام حمایت رسمی سید اصلاحات از ایشان (پزشکیان)، مرتضی مبلغ در گفت‌وگو با «شرق»، «آن را نقطه عطفی در جریان رقابت‌های انتخاباتی چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری ارزیابی می‌کند» و پیرو این نکته، یادآور می‌شود: «سیدمحمد خاتمی پیش از اعلام نتایج شورای نگهبان و تأیید‌صلاحیت‌‌شدگان اعلام کرده بود ضمن حمایت از راهبرد جبهه اصلاحات، از نامزد مورد حمایت این جبهه نیز پشتیبانی خواهد کرد». بنابراین، دیدار عصر پنجشنبه پزشکیان با سیدمحمد خاتمی از نگاه معاون سیاسی اسبق وزارت کشور، «امری کاملا منطقی و در عین حال قابل پیش‌بینی بود و این دیدار، طبق گفته‌های پیشین آقای خاتمی باید صورت می‌گرفت». هرچند این فعال سیاسی اصلاح‌طلب به انتقادهای آقای خاتمی درباره رد‌صلاحیت برخی چهره‌ها و مشخصا دو نامزد دیگر جبهه اصلاحات هم گریزی می‌زند که در جریان دیدار پزشکیان و خاتمی طرح شد که از نگاه مبلغ، «نشان از آن دارد که روند تأیید و رد صلاحیت‌ها حتی برای فردی مانند آقای خاتمی نیز به یک سؤال کلیدی تبدیل شده است که بر چه مبنایی این افراد نتوانستند وارد گود رقابت‌ها شوند؟». عضو حزب اتحاد ملت، در ادامه ارزیابی خود، «اهمیت دیدار مسعود پزشکیان با سیدمحمد خاتمی و اعلام حمایت رسمی رئیس‌جمهور پیشین کشور از این نامزد را ناظر بر افزایش هرچه بیشتر سبد آرای پزشکیان می‌داند»؛ چرا‌که به زعم او، «علاوه بر تعیین‌کنندگی آقای خاتمی برای جبهه اصلاحات و بخشی از جریان‌های سیاسی، ایشان مرجعیت قابل قبولی در میان افکار عمومی دارد که می‌تواند مردم را برای حمایت از مسعود پزشکیان پای صندوق‌ها بکشاند».
مبلغ در پاسخ به این پرسش که آیا پایگاه اجتماعی سیدمحمد خاتمی به دلیل افول طی سال‌های اخیر، تعیین‌کنندگی جدی‌ای در انتخابات پیش‌رو برای پیروزی پزشکیان در رقابت‌ها خواهد داشت یا خیر؟ به صراحت بر این نکته تأکید دارد که «پایگاه اجتماعی سیدمحمد خاتمی مانند ادوار گذشته کماکان وجود دارد و دچار افول نشده است». با چنین قرائتی، معاون سیاسی اسبق وزارت کشور از منظری کاملا متفاوت، موضوع وزن سیاسی-اجتماعی سیدمحمد خاتمی و جایگاه و نفوذ او در افکار عمومی برای رقابت‌های انتخاباتی را تبیین و تحلیل می‌کند و پیرو آن به «شرق» می‌گوید: «اعمال برخی برنامه‌ها، سیاست‌ها و راهبردهای غلط که مشکلات و بحران‌هایی جدی را به جامعه تحمیل کرده و مردم به‌خصوص در حوزه‌های اقتصادی، معیشتی و اجتماعی دچار سرخوردگی شده‌اند، دال بر افول پایگاه اجتماعی سیدمحمد خاتمی نیست». کما‌اینکه به زعم این فعال سیاسی، «برخورد برخی نهادهای انتصابی و دستگاه‌های ذی‌ربط در امر انتخابات یا روند تأیید صلاحیت‌ها که باعث قهر جامعه با صندوق رأی شده است، نمی‌تواند مساوی با کم‌رنگ‌شدن پایگاه اجتماعی یا تقلیل سبد رأی خاتمی در میان افکار عمومی برای حمایت از پزشکیان یا هر نامزد دیگری باشد». با این اوصاف، عضو حزب اتحاد ملت، «جایگاه و پایگاه اجتماعی خاتمی در آحاد جامعه را ثابت می‌داند، اما در عین حال بر نوسان اعتماد مردم به روند انتخابات و صندوق رأی اذعان دارد» که به باور وی، «تأثیری بر پایگاه اجتماعی آقای خاتمی ندارد».
با همه نکاتی که عنوان شد، مبلغ این را هم معترف است که «در سایه این سیاست‌های غلط، اکنون پایگاه اجتماعی سیدمحمد خاتمی و جایگاه جریان اصلاحات در انتخابات به دلیل عدم اعتماد جامعه به صندوق رأی، به انفعال کشیده شده است». بااینحال، به گفته این فعال حزبی، «با توجه به روند جدیدی که پس از تأیید صلاحیت پزشکیان صورت گرفته، در این دوره شاید بخشی از جامعه دوباره به صندوق رأی اطمینان پیدا کنند». اینجاست که از منظر او، «دیدار پزشکیان با سیدمحمد خاتمی برای افزایش سبد رأی این نامزد حائز اهمیت است». مرتضی مبلغ در ادامه گفت‌وگوی خود با «شرق»، زاویه دیدش را درباره جایگاه اجتماعی و پایگاه سیدمحمد خاتمی در افکار عمومی در نسبت با تحولاتی مانند 1398 و ۱۴۰۱ و به دنبال آن، احتمال افول تعیین‌کنندگی سید اصلاحات عوض می‌کند و در این زمینه یادآور می‌شود: «برخورد منفی افکار عمومی با انتخابات و صندوق رأی، به دلیل برخی تحولات، اتفاقات، تصمیمات و تجربیات تلخ سال‌های اخیر و انسداد در حوزه سیاست‌ورزی، نتیجه‌ای جز سرخوردگی اجتماعی در پی نداشته است». اما این سرخوردگی از دید این فعال سیاسی اصلاح‌طلب، «با جایگاه و پایگاه اجتماعی سیدمحمد خاتمی نسبت مستقیمی ندارد»؛ چرا‌که با خوانش این عضو حزب اتحاد ملت، «اگر مردم پای صندوق حاضر نمی‌شوند، به دلیل عدم توجه به توصیه یا رأی خاتمی نیست، بلکه به دلیل ناامیدی از روند انتخابات و تأثیر آن بر وضعیت اقتصادی، معیشتی، اجتماعی و فرهنگی آنهاست». در سایه این تحلیل، معاون سیاسی اسبق وزارت کشور تصریح می‌کند: «زمانی که اعتماد جامعه به صندوق رأی تا اندازه‌ای ترمیم شود، یقینا به همان اندازه پایگاه و جایگاه اجتماعی سیدمحمد خاتمی می‌تواند در حمایت از پزشکیان محور و منشأ اثر باشد».
گرم‌تر‌شدن تنور رقابت‌ها بعد از دیدار پزشکیان با خاتمی
علی صوفی نیز در قرائتی مشابه با مرتضی مبلغ، باور دارد «دیدار مسعود پزشکیان با سیدمحمد خاتمی می‌تواند به گرم‌تر‌شدن تنور انتخابات و همچنین افزایش نسبی آرای این نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان منجر شود». البته وزیر تعاون دوره اصلاحات در گفت‌وگوی خود با «شرق»، نقطه تمایزی جدی بین وزن سیدمحمد خاتمی و جایگاه جبهه اصلاحات در افکار عمومی و بدنه رأی‌دهندگان، به‌خصوص قشر خاکستری و مردد جامعه قائل است و در این راستا تأکید دارد: «تعیین‌کنندگی سیدمحمد خاتمی برای انتخابات پیش‌رو بیشتر از جبهه اصلاحات است»؛ چرا‌که از منظر وی، «افکار عمومی مرجعیت بیشتری را برای رئیس‌جمهور پیشین کشور به نسبت جبهه اصلاحات قائل است». با چنین خوانشی، این چهره سیاسی اصلاح‌طلب یقین دارد: «به رغم برخی اتفاقات، تحولات و شرایط بغرنج سال‌های اخیر همچنان سیدمحمد خاتمی کاریزما و نفوذ سیاسی خود را در بدنه مردم حفظ کرده است».
صوفی در ادامه نکته مهم دیگری را خاطر‌نشان می‌کند و به «شرق» می‌گوید: «سیدمحمد خاتمی در این سال‌ها با برخی موضع‌گیری‌ها توانسته است ضمن ارتقای جایگاه و پایگاه اجتماعی خود، به توفیق هرچه بیشتر وزن سیاسی اصلاح‌طلبان نیز کمک کند» که مهم‌ترین اقدامات از منظر وزیر تعاون دوره اصلاحات به بیانیه ۱۵ماده‌ای سیدمحمد خاتمی و حضورنداشتن ایشان در انتخابات مجلس دوازدهم در اسفند‌ماه ۱۴۰۲ باز‌می‌گردد که به زعم صوفی، «موجب شد قرابت بیشتری بین سید اصلاحات و بدنه جامعه شکل بگیرد و مشروعیت و مقبولیت خاتمی را افزایش دهد». همین نکته از دید این فعال سیاسی، «به‌مثابه ترمیم بخشی از وجهه آسیب‌دیده جبهه اصلاحات در سال‌های اخیر است». وزیر اسبق تعاون، ارزیابی خود را با ذکر نکته‌ای کلیدی ادامه می‌دهد دال بر اینکه «دیدار عصر پنجشنبه مسعود پزشکیان با سیدمحمد خاتمی و اعلام حمایت رسمی رئیس‌جمهور پیشین کشور از این نامزد، اگرچه می‌تواند بخشی از جامعه را برای حمایت از پزشکیان پای صندوق بکشاند»، اما به اذعان صوفی، «وزن خاتمی برای کشاندن مردم در انتخابات تعیین‌کننده نخواهد بود»؛ چرا‌که این فعال سیاسی، «گسل جامعه با انتخابات وصندوق رأی را جدی‌تر از آن می‌داند که یک دیدار بین سید اصلاحات و مسعود پزشکیان بتواند آن را پر کند و در نهایت به یک مشارکت بالای ۶۰ درصد و اقناع بخش عمده آرای خاکستری منجر شود».
با توجه به آنچه گفته شد، علی صوفی «شرایط انتخاباتی سال ۱۴۰۳ را به‌کل متفاوت از سال‌های ۷۶، ۹۲ و ۹۶ می‌داند که سیدمحمد خاتمی در کنار مرحوم هاشمی‌رفسنجانی توانست تعیین‌کننده جدی برای پیروز انتخابات باشد»؛ چون او یقین دارد «اکنون جامعه دچار یک سرخوردگی شدید سیاسی و اجتماعی شده است و به همان اندازه افکار عمومی به یک ناامیدی از راهگشا‌بودن انتخابات رسیده‌اند». هرچند وزیر اسبق تعاون، تأیید صلاحیت پزشکیان، اعلام حمایت رسمی جبهه اصلاحات و سیدمحمد خاتمی از او را پارامتری می‌داند که بخشی از این جامعه سرخورده و ناامید مجددا ترغیب به مشارکت در انتخابات شوند، بااینحال، این چهره سیاسی اصلاح‌طلب مجدد بر گفته قبلی خود مانور می‌دهد که «گسل و قهر مردم با صندوق و انتخابات، صرفا با حضور خاتمی پر نخواهد شد».
فعال سیاسی اصلاح‌طلب، تحلیل خود را با تمرکز بر تأثیر دیدار پزشکیان با سیدمحمد خاتمی بر روند تحرکات اردوگاه اصولگرایان پیش می‌برد و پیرو آن معترف است: «این دیدار به دلیل آنکه پیشاپیش سید اصلاحات از کاندیدای رسمی جبهه اصلاحات حمایت کرده بود و به دنبال آن، از قبل دیدار پزشکیان و سیدمحمد خاتمی قابل پیش‌بینی بود، نمی‌تواند به‌عنوان نقطه عطفی برای تحرکات اصولگرایی در جهت اتحاد، ائتلاف و در نهایت انتخاب گزینه واحد عمل کند». در بخش پایانی این گفت‌وگو، علی صوفی به مواضع سیدمحمد خاتمی در دیدار عصر پنجشنبه با مسعود پزشکیان در قبال رد‌صلاحیت‌ها و انتقادهای سید اصلاحات به خروجی کار شورای نگهبان ورود کرده و به دنبال آن حضور خود در انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری را پیش می‌کشد که در نهایت، صلاحیت صوفی برای حضور در رقابت‌ها احراز نشد. بنابراین وزیر اسبق تعاون پیرو نظر خاتمی، انتقادی جدی به منطق رد یا تأیید صلاحیت‌ها دارد و در این زمینه به رد‌صلاحیت خود در ادوار پیشین انتخابات مانند انتخابات مجلس هم رجوع می‌کند که حتی با تلاش‌های صورت‌گرفته و دیدارهای انجام‌شده با دفتر نشر آثار رهبری هم موضوع رد‌صلاحیت صوفی حل نشد. این در حالی است که وزیر اسبق تعاون، متذکر می‌شود: «اگر روند منطقی برای تأیید صلاحیت‌ها وجود داشت و چهره‌های دیگری می‌توانستند در رقابت‌ها حضور پیدا کنند، می‌توانست به پُر‌شدن گسل جامعه با انتخابات و آشتی مردم با صندوق‌ها کمک کند و در نهایت افزایش مشارکت را به دنبال داشته باشد».
