۸۶ گونه جانوری کشور در معرض انقراض

ایرنا: بر اساس آخرین آمار سازمان حفاظت محیط زیست، ۸۶ گونه جانوری کشور در معرض خطر انقراض قرار دارد که یوزپلنگ آسیایی، گوزن زرد ایرانی، خرس قهوه‌ای، پلنگ، خرس سیاه، گورخر ایرانی، انواع پرندگان شکاری، هوبره و میش‌مرغ برخی از این گونه‌ها هستند. البته سازمان حفاظت محیط زیست به‌عنوان متولی حفاظت از حیات وحش کشور اقدام به تهیه برنامه عمل با هدف حفاظت از این گونه‌ها کرده است که قطعا اجرای درست آن گونه‌ها را از خطر انقراض نجات خواهد داد. مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ایران سرزمین پهناوری است و گونه‌های جانوری و گیاهی متنوعی را در خود جای داده، اما در چند سال اخیر بنا بر دلایل مختلف حدود ۸۶ گونه جانوری کشور در معرض خطر انقراض قرار دارد. علیرضا ابدالی افزود: این سازمان در قبال حفاظت از گونه‌های حیات وحش یک وظیفه قانونی دارد، برای همین اقدام به تهیه برنامه عمل برای حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض کرده است. او اظهار کرد: تاکنون برای ۲۳ گونه از‌جمله یوزپلنگ، خرس قهوه‌ای، پلنگ، خرس سیاه، گوزن زرد ایرانی، گورخر ایرانی، انواع پرندگان شکاری، هوبره و میش‌مرغ برنامه عمل تهیه و با جدیت در حال اجرا هستیم. این برنامه در قالب سرشماری، احیای گونه و جابه‌جایی جمعیت تهیه و اجرا می‌شود. این برنامه از سوی مراکز علمی تهیه شده و با دقت و جزئیات تمام بخش‌ها در آن دیده شده است. سازمان محیط زیست هم با جدیت آن را اجرا می‌کند. مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست گفت: البته تهیه ۲۰ برنامه عمل دیگر برای دیگر گونه‌های در خطر انقراض هم جزء برنامه سازمان است و امیدواریم بتوانیم در چند سال آینده آنها را تهیه و به مرحله اجرا درآوریم. او تأکید کرد: تلاش می‌کنیم و همچنین امیدواریم که در برنامه ششم و ابتدای برنامه هفتم برای ۵۰ درصد این تعداد گونه در خطر انقراض برنامه عمل تهیه، تدوین و اجرا کنیم و قطعا در برنامه‌های آینده هم موظفیم برای تمام این گونه‌ها برنامه عمل داشته باشیم. یوزپلنگ آسیایی یا یوزپلنگ ایرانی یک زیرگونه در بحران انقراض است و بر ‌اساس آخرین برآوردها و اعلام سرشماری سازمان حفاظت محیط زیست، اکنون حدود ۲۰ قلاده یوزپلنگ آسیایی در کشور وجود دارد. زمانی یوزپلنگ آسیایی در مناطق وسیعی از آسیا از شبه‌‌جزیره عربستان و خاور نزدیک تا منطقه خزر، قفقاز جنوبی، بیابان قزل‌قوم و هند پراکنده بود، اما در‌حال‌حاضر در فهرست جانوران در آستانه انقراض اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت قرار دارد و منحصر به نواحی‌ای از منطقه حفاظت‌شده توران است، برای همین به آن یوزپلنگ ایرانی می‌گویند. زیستگاه‌های یوز در ایران به‌ علت پیشروی بیابان‌ها و تبدیل‌شدن بخشی از زمین‌های زیستگاه به زمین‌های کشاورزی و مسکونی‌شدن بخشی دیگر و همچنین از بین رفتن مراتع به واسطه دام‌های اهلی و در نتیجه کاهش تعداد علف‌خوارانی که از منابع غذایی یوزها هستند، کاهش یافته‌ است. زیستگاه‌های اصلی خرس قهوه‌ای، عموما مناطق جنگلی خزری، جنگل‌های ارسباران و زاگرس، علفزارهای مرتفع کوهستانی نزدیک به جنگل و دره‌های پایین‌دست جنگل است. پراکندگی این حیوان در ایران از شمال خراسان تا استان‌های گلستان، سمنان، مازندران، تهران، گیلان، چهارمحال‌وبختیاری، قزوین، زنجان، آذربایجان، کردستان، لرستان، کرمانشاه و استان‌های فارس و خوزستان است. خرس‌های قهوه‌ای در اواخر تابستان و پاییز، معمولا در مناطق پایین‌دست جنگل یا دره‌هایی که میوه‌های وحشی در آنها یافت می‌شود، ساکن هستند. گوزن زرد ایرانی طبق فهرست ارائه‌شده از طرف اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت که به فهرست سرخ معروف است، در رده «EN» و در معرض خطر قرار دارد. تا نیم‌قرن پیش تصور می‌شد نسل گوزن زرد در دنیا برای همیشه منقرض شده است اما حدود ۵۰ سال پیش چهار رأس گوزن زرد در دز و کرخه مشاهده و برای تکثیر بهتر در مناطق مختلف ایران پراکنده شدند. گوزن زرد ایرانی بزرگ‌تر از شوکا و کوچک‌تر از مارال یعنی دو گوزن دیگر بومی ایران است و خال‌های سفید روی پشت و پهلوهایش آن را از این دو نوع گوزن متمایز می‌کند؛ گوزن‌های نر شاخ‌های بلند و ‌نسبتا پهنی دارد و در اواخر فصل زمستان شاخ‌ها می‌افتد و شاخ‌های جدید بلافاصله شروع به رشد می‌کند و در تابستان تکمیل می‌شود. هوبره پرنده‌ای در معرض خطر انقراض است. برآوردی که از جمعیت آن در کشور شده، نشان می‌دهد بین سه تا پنج هزار قطعه موجود است. این در حالی است که در ۱۰ سال گذشته ۷۰۰ قطعه کشف شده و قطعا چند برابر آن هم به صورت قاچاق از کشور خارج شده است. این پرنده بیشتر به سمت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس قاچاق می‌شود. هوبره به دلیل همه‌چیزخوار بودن و استفاده از گیاهان و جانوران گوناگون، از قبیل خزندگان حتی مارمولک‌ها و بی‌مهرگان مانند سوسک، مورچه، ملخ، حلزون، کرم و عقرب برای تغذیه خود، کمک فراوانی به کشاورزان منطقه می‌کند و باعث از بین بردن آفات کشاورزی به‌ صورت طبیعی می‌شود اما عواملی مانند خشک‌سالی، تخریب زیستگاه‌ها و قاچاق بی‌رویه نسل این گونه پرنده ارزشمند را با خطر انقراض مواجه کرده است.