بازهم جای خالی اعتماد

واکنش‌ها به ترور «اسماعیل هنیه» در شبکه‌های اجتماعی ادامه دارد. هنوز جزئیات خاصی درباره ابعاد این اتفاق تلخ اعلام نشده است. در رسانه‌های کشورمان به‌ندرت درباره چگونگی این اتفاق و رخدادی که منجر به این حادثه تأسف‌بار شده، می‌توان اطلاعی پیدا کرد. اکثر رسانه‌ها براساس دو بیانیه سپاه پاسداران به جزئیاتی نظیر مکانی در آسایشگاه جانبازان و ورود پرتابه اکتفا کردند. این بار نیز رسانه‌های جهان‌ و مطالبی در شبکه‌های اجتماعی بودند که منبع خبر و انتشار گزارش شدند.

۵ منبع یا 7 منبع؟

یکی از شوخی‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی می‌شود درباره گزارش چندی پیش رویترز بود که یک خبرنگار ایرانی براساس اطلاعات پنج منبع درباره انتخابات نوشته بود. پنج منبعی که در یک جلسه مخفیانه حضور داشتند و هر پنج منبع با رویترز صحبت کرده بودند. در دو روز گذشته نیز نیویورک‌تایمز گزارشی توسط یک خبرنگار ایرانی منتشر کرد. در این گزارش به سخنان پنج تا هفت منبع درباره چگونگی ترور استناد شده بود. طبق این گزارش، توسط بمبی که دو ماه پیش در محل استراحت «اسماعیل هنیه» جای‌گذاری شده بود، ترور روی داده بود. اگر از منظر حرفه‌ای این دو گزارش را بررسی کنیم، می‌توان سؤال‌های بی‌جواب بسیاری درباره آنها مطرح کرد.

تغییر کلمات

اتفاقی که در رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور رخ می‌دهد نشان از سوگیرانه‌بودن اخباری است که در آنها منتشر می‌شود. مثلا در یکی از این شبکه‌ها از کلمه «کشته‌شدن» به‌جای «‌ترور» استفاده می‌شود؛ درحالی‌که اتفاقی که در تهران رخ داد از هر منظری فقط با کلمه «ترور» یا «سوء‌قصد» توصیف می‌شود. اگر این اتفاق در یک بخش خبری رخ می‌داد آن را فقط یک اشتباه خبری می‌شد، ارزیابی کرد، اما اگر در تمام ۲۴ ساعت این کلمه در زیرنویس و در متن مجریان اخبار تکرار شود، بی‌تردید یک سیاست رسانه‌ای است.

عمال صهیونیستی

اما در ایران هم دو اتفاق عجیب رخ داده؛ یکی ماجرای توییت وزیر ارشاد است که با انتشار عکس ابراهیم رئیسی، امیرعبداللهیان، سردار سلیمانی و اسماعیل هنیه و یک آیه همراه بود. بسیاری برداشت کردند که او نحوه کشته‌شدن شهید رئیسی را نیز همانند دو ترور دیگر در تهران و بغداد می‌داند. اما او‌ چندی بعد جملاتی به آن اضافه کرد که سوءبرداشت‌ها کم‌رنگ شود. از طرفی، همشهری‌آنلاین که زیر ‌نظر علیرضا زاکانی، شهردار تهران قرار دارد در خبری که پس از ترور «اسماعیل هنیه» درباره نصب پرچم سرخ بر جمکران بود از اصطلاح «عمال صهیونیست» استفاده کرد. در متن این خبر آمده است: «‌پرچم سرخ یالثارات الحسین در پی شهادت شهید اسماعیل هنیه که سحرگاه امروز ۱۰ مردادماه به دست عمال رژیم صهیونیستی در تهران به شهادت رسید، بر فراز گنبد مسجد مقدس جمکران به اهتزاز درآمد‌». به گزارش انطباق، بخش اصلی خبر را تقریبا همه رسانه‌ها منتشر کردند اما بدون این حاشیه‌نگاری! هیچ‌کدام از رسانه‌ها حتی مشرق و تسنیم نیز اشاره‌ای به عمال رژیم اسرائیل در این کشور نکردند. در ادامه تعریضی به این خبر نوشته است: «مترادف واژه عمال را کارکنان، کارگزاران، گماشتگان، مزدوران به کار می‌برند و مشخص نیست که بازنشر خبر با این ادبیات در رسانه‌ای که این روزها از زاکانی خط می‌گیرد چه معنا دارد ولی کاش اگر منظور خاصی دارند با صراحت اعلام کنند تا افکار عمومی نیز روشن شود‌». نکته اینجاست که هر‌کدام از این خبرها و توییت‌ها سبب افزایش گمانه‌زنی‌ها شده است.

یک سؤال همیشگی

در طی این چند‌ سال -که از سال ۹۸ بلکه هم بیشتر شده- هربار که اتفاقی رخ می‌دهد این سؤال مطرح شده که چرا مقامات اعتمادی به رسانه‌ها و خبرنگاران مستقل ایران ندارند‌؟ اگر پس از این اتفاق بزرگ و تلخ، با برگزاری یک نشست خبری، جزئیاتی در اختیار رسانه‌های ایران قرار می‌گرفت، این حجم انبوه خبرهای غیرواقعی، گمانه‌زنی‌ها و ترس‌ها بابت جنگ احتمالی کاهش پیدا نمی‌کرد؟ اتفاقی که در این ۷۲ ساعت رخ داده است، مهیب بود و رسانه‌ها می‌توانستند با انتشار اخبار دقیق بخشی از نگرانی‌های مردم و گمانه‌زنی‌ها درباره نحوه این ترور را برطرف کنند. خبرنگاران و رسانه‌های مستقل همواره از سوی نهادهای امنیتی تحت فشار هستند ولی آنها همیشه در تلاش‌اند که اخبار به صورت دقیق و کامل منتشر شود. در این روزهای پردلهره با دقت و جسارتی که دارند قطعا می‌توانستند مورد اعتماد باشند.