|

یادداشت‌های روزانه مفیستو

فاوست در فرهنگ مدرن نقشی محوری دارد و به تکرار و به شکل‌های مختلف مورد توجه بوده است. فاوست ریشه‌ای تاریخی دارد و اصل داستان به واقعیت-افسانه‌ای آلمانی در قرن شانزدهم برمی‌گردد. کیمیاگر، ستاره‌شناس و پزشکی به نام فاوست در واقعیت تاریخ زندگی می‌کرده است. دکتر یوهان گئورگ فاوست یا گئورگ فاوست شخصیتی تاریخی، ساحری دوره‌گرد، کیمیاگر، جادوگر، ستاره‌شناس، فیلسوف و پیشگو بود. با این وصف بسیاری بر این نظر بودند که او شیاد و کلاهبرداری بیش نیست.

یادداشت‌های روزانه مفیستو

شرق: فاوست در فرهنگ مدرن نقشی محوری دارد و به تکرار و به شکل‌های مختلف مورد توجه بوده است. فاوست ریشه‌ای تاریخی دارد و اصل داستان به واقعیت-افسانه‌ای آلمانی در قرن شانزدهم برمی‌گردد. کیمیاگر، ستاره‌شناس و پزشکی به نام فاوست در واقعیت تاریخ زندگی می‌کرده است. دکتر یوهان گئورگ فاوست یا گئورگ فاوست شخصیتی تاریخی، ساحری دوره‌گرد، کیمیاگر، جادوگر، ستاره‌شناس، فیلسوف و پیشگو بود. با این وصف بسیاری بر این نظر بودند که او شیاد و کلاهبرداری بیش نیست. سال تولد او را حدود 1470 میلادی و سال مرگش را 1536 دانسته‌اند و زادگاهش را در دهکده‌ای در نزدیکی هایدلبرگ در آلمان. از قرار، در هتلی هنگام یک آزمایش شیمیایی و در نتیجه یک انفجار کشته شده است. گویا قرار بوده در این آزمایش طلا بسازد. جسدش را که به‌ شکل فجیعی از ریخت افتاده بود، پیدا کردند و نتیجه گرفتند از آنجا که فاوست با شیطان پیمان بسته بود، خود شیطان از او قبض روح کرده است. فاوست عامیانه در سده شانزدهم شهرت زیادی می‌یابد و سپس کریستوفر مارلوی انگلیسی نمایش‌نامه‌ای بر اساس آن می‌نویسد.

گوته، چهره اسطوره‌ای فرهنگ و ادبیات کلاسیک آلمان، گئورگ فاوست را دستمایه مشهورترین اثر خود، «فاوست» قرار داد. گوته این شاهکارش را در طول شش دهه، یعنی از 1772 تا 1832، نوشته و به این ترتیب دورانی پربار و درعین‌حال بحرانی در این اثر بازنمایی شده است. گرچه اولین روایت از فاوست به قرن شانزدهم برمی‌گردد اما با گوته بود که این تمثیل به فرهنگ مدرن راه یافت.

در نمایش‌نامه «فاوست»، دکتر فاوست دانشمندی است که در پی به‌دست‌آوردن دانش و ناتوان از لذت‌بردن از زندگی است. او با مفیستو پیمان می‌بندد که روح خود را به او بفروشد به شرط آنکه مفیستو دانش بیشتر و توانایی لذت‌بردن از زندگی را در اختیار او قرار دهد. از زمان انتشار «فاوست» تا امروز نیز حجم زیادی نقد و تفسیر بر این شاهکار گوته نوشته شده است و نویسندگان و منتقدان مختلف از منظرهای گوناگونی به بررسی کار گوته پرداخته‌اند. کریستیان موزر، در کتابی با عنوان «شرح‌ حال گوته به سعی مفیستو»، مواجهه‌ای طنزآمیز با این اثر داشته است. کتاب «شرح حال گوته به شرح مفیستو» اثری است مصور و طنزآمیز که جا به‌ جا از اشعار گوته بهره گرفته و البته اندکی هم در آنها دست برده است.

کریستیان موزر در سال 1966 در مونیخ به دنیا آمد و در سال 2013 در همین شهر درگذشت. موزر در سال‌های کوتاه عمرش به‌‌عنوان نویسنده، طراح و کاریکاتور به فعالیت پرداخت. ناصر غیاثی سال‌ها پیش کتاب مصور «خاطرات کاناپه فروید» را از او به فارسی برگردانده بود. کتاب «شرح‌ حال گوته به سعی مفیستو» با این سطور آغاز می‌شود: «اسم من مفیستو است و کسب‌و‌کار من ارواح. باور بفرمایید اصلا کار ساده‌‌ای نیست. خیلی‌ها بر این باورند که شغل من به‌غایت رمانتیک است، به این عبارت که همان‌طور که حضرت نابغه دست به گریبان اثرش و عدم تفاهم در دنیا و خشکیدن قدرت خلاقه‌اش است، ناگهان رعد‌و‌برقی می‌زند و شخص شخیص شیطان با تمام آن ترسناکی و شکوه و جلالش ظاهر می‌شود و... کمال را به آن آدم مأیوس هبه می‌کند، صد البته به بهای سوختن در آتش جهنم تا قیام قیامت‌».