ترامپ و روسیه

دبیر کل جدید ناتو که رسما از سه‌شنبه کارش را آغاز کرد، چالش‌هایی به‌ویژه در بحبوحه جنگ اوکراین و عدم ثبات سیاسی در واشنگتن پیش‌رو دارد و اعضا انتظار دارند این رهبر سابق هلند از مهارت‌هایش برای حفظ این ائتلاف نظامی غربی بهره‌ ببرد. «مارک روته» نخست‌وزیر سابق هلند مسئولیت دبیر کلی ناتو را از «ینس استولتنبرگ» تحویل گرفت. طی ۱۰ سال اخیر، این اولین باری است که دبیر کل ناتو تغییر می‌کند. استولتنبرگ از اکتبر ۲۰۱۴ تاکنون دبیر کل ناتو بوده و اکنون این مقام به روته رسید.

رویترز در گزارشی با توجه به تغییر دبیر کل جدید ناتو نوشت: «در حال حاضر بسیاری از موارد به این بستگی دارد که روته بتواند در یک ائتلاف ۳۲ عضوی اجماعی ایجاد کند. توانایی ناتو برای محافظت از نزدیک به یک میلیارد نفر تحت حمایت خود نه تنها به قدرت نظامی بلکه به وحدت سیاسی نیز بستگی دارد».

چالش‌های فراوانی بر سر راه «مارک روته» وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به بازگشت احتمالی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق آمریکا به کاخ سفید که نسبت به ائتلاف ناتو بدبین است، درخواست متحدان اروپای شرقی جهت محافظت بیشتر در برابر روسیه و درخواست‌ها از سوی اوکراین به عنوان کشور غیرعضو برای کمک‌های نظامی بیشتر اشاره کرد.

مقامات و دیپلمات‌های ناتو از روته انتظار دارند اولویت‌های استولتنبرگ را درخصوص «حمایت از کی‌یف، درخواست از کشورهای عضو برای مخارج نظامی بیشتر و همچنین مشارکت آمریکا در امنیت اروپا» حفظ کند.

رویترز در این گزارش تأکید کرد: «مارک روته» ۵۷ساله که ۱۴ سال نخست‌وزیر هلند بود و طولانی‌ترین دوره زمامداری را رقم زد، در صحنه‌های بین‌المللی تجربه زیادی دارد و با اینکه سیاست‌مداری شخصا آرام و خون‌گرم بوده اما گاه از منتقدان سرسخت دولت‌های دیگر به‌شمار رفته است. برای مثال از مجارستان خواسته اتحادیه اروپا را ترک کند یا اینکه پیش‌تر حاکمیت قانون را در رومانی و بلغارستان زیر سؤال برد. اکنون او به مهارت‌هایی نیاز دارد تا بتواند اعضای ناتو را کنار یکدیگر به خوبی حفظ کند.

«کایسا اولونگرن» وزیر دفاع سابق هلند تحت دولت روته به رویترز گفت: «فکر می‌کنم این واقعیت که او در یافتن راه‌هایی برای پیشرفت، سازش، متقاعدکردن و برقراری ارتباط با مردم بسیار باتجربه است، بسیار بسیار مفید خواهد بود. او هرگز به تعویق کارها فکر نمی‌کند و فردی باتجربه است».

«مارک روته» در مقام جدید خود تحت فشار اعضای ناتو در اروپای شرقی قرار خواهد گرفت تا ثابت کند که خواسته آنها برای حمایت بیشتر در مقابل روسیه را درک می‌کند و می‌تواند برای آنها کاری انجام دهد.

«پیتر باتور» که تا اوایل سال جاری میلادی به عنوان سفیر اسلواکی در ناتو خدمت می‌کرد، گفت: «یک آزمون برای او این خواهد بود که امیال ناتو در قبال جناح شرقی و به‌ویژه تقویت این جناح چیست؟».

از زمان آغاز جنگ اوکراین، ناتو تعداد نیروهای مستقر در کشورهای شرقی خود را به حدود ۱۰ هزار نفر رسانده است. همچنین می‌گوید صدها هزار نیروی دیگر می‌توانند سریع مستقر شوند. با این حال، کشورهای جناح شرقی خواستار نیروها و تسلیحات بیشتر هستند.

بسیاری از مقامات ناتو استدلال می‌کنند که هزینه‌های نظامی باید بیشتر شود - شاید تا ۲.۵ درصد تولید ناخالص داخلی یا حتی بیشتر از آن – تا به این ترتیب سربازان و تسلیحات اضافی برای انجام اصلاحات گسترده در برنامه‌های نظامی این ائتلاف انجام شوند. باتور در پایان افزود، این یک چالش برای مارک روته است تا اعضای ناتو را متقاعد کند سریعا سرمایه‌گذاری بیشتری روی امور نظامی انجام دهند.

در همین حال، کارشناسان دفاعی گفته‌اند‌ «مارک روته» برای مقابله با چالش‌های پیش‌‌روی ناتو در موقعیت خوبی قرار دارد.

مارک روته که از سیاست‌مداران کهنه‌کار اتحادیه اروپا‌ست، روابطی تثبیت‌شده با دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا دارد و این موضوع می‌تواند در صورت پیروزی آقای ترامپ، به او در مقابله با چالش‌های جدید و پیش‌بینی‌نشده ناتو کمک کند.

به گفته کارشناسان دفاعی، این سیاست‌مدار ۵۷‌ساله که از باسابقه‌ترین رهبران دموکرات اروپا به شمار می‌رود، در دوره مسئولیت خود چالش‌هایی همچون مواجهه با روسیه‌ای جنگ‌طلب و متخاصم، روابط متشنج با اتحادیه اروپا و تهدید بالقوه احتمالی از سوی کاخ سفید در صورت ریاست دونالد ترامپ را پیش‌رو خواهد داشت.

مارک روته، فارغ‌التحصیل رشته تاریخ که از سال ۲۰۱۰ ریاست چهار دولت مختلف در هلند را بر عهده داشت، سرانجام ماه جولای گذشته در پی اختلاف‌نظرهای شدید میان احزاب شریک در دولت ائتلافی حاکم بر سر نحوه مهار مهاجرت، از سمت خود استعفا داد. سوابق دیپلماتیک و تجارب گذشته وی در عرصه سیاست می‌تواند او را به شکلی منحصربه‌فرد برای مقابله با چالش‌های پیش‌روی ناتو در جایگاه خوبی قرار دهد.

انتخابات آمریکا

روته تنها یک ماه پیش از آنکه شهروندان ایالات متحده در انتخاباتی سرنوشت‌ساز از میان دونالد ترامپ و‌ کامالا هریس یک نفر را برای ریاست بزرگ‌ترین عضو ناتو برگزینند، سکان هدایت این ائتلاف بزرگ نظامی را بر عهده گرفته است. این موضوع از هم‌اکنون زنگ خطر را از دید بسیاری از اعضای اروپایی ناتو به صدا درآورده است؛ زیرا دونالد ترامپ آن‌طورکه انتظار می‌رود حمایت چندان گرمی از اوکراین و به‌طور کلی از پیمان امنیتی فراآتلانتیک نشان نداده است. سوفیا بیش، تحلیلگر مسائل بین‌الملل، به یورونیوز گفت: درباره اینکه دولت دوم دونالد ترامپ چه معنایی برای پیمان ناتو خواهد داشت، هنوز ابهامات زیادی وجود دارد.

این محقق مؤسسه کارنگی برای صلح بین‌المللی معتقد است ‌اگر واشنگتن خواهان یک «ناتوی بسیار کوچک‌تر» شود، آنگاه این مسئله می‌تواند بقای ناتو را ‌تهدید کند. با‌این‌حال، سوفیا بیش‌ باور دارد ‌با وجود چنین تهدیدی، همچنان روش‌هایی برای کاهش این خطر وجود دارد. او به مناظره‌های کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا که دونالد ترامپ در جریان آن اعتباری را از جهت متقاعدکردن سایر اعضای ناتو برای افزایش بودجه نظامی متوجه خود کرد، اشاره می‌کند و می‌گوید که اروپایی‌ها می‌توانند نگرانی و بیم او را‌ کاهش دهند. سوفیا بیش سپس می‌افزاید: «رویکرد احتمالا چنین خواهد بود...‌ شرایط را به‌گونه‌ای پیش ببرید تا تلاش‌های دفاعی اروپا پاسخی به فشار ایالات متحده باشد».

اگر جلب رضایت ترامپ یکی از الزامات این نقش (دبیر‌ کلی ناتو) باشد، پس این موضوع به نفع روته است. اوانا لونجسکو، سخنگوی سابق ناتو، به یورونیوز می‌گوید: «او توانست زمانی که نخست‌وزیر هلند بود، رابطه کاری خوبی با ترامپ برقرار کند». خانم لونجسکو که اکنون یکی از اعضای برجسته اندیشکده مؤسسه مطالعات دفاعی و امنیتی Royal United Services است، می‌افزاید: رویکرد دوستانه اما قاطعانه مارک روته با ترامپ می‌تواند در صورت پیروزی جمهوری‌خواهان در ماه نوامبر، برای «او و ناتو مفید باشد».

اتحادیه اروپا

هر دو کارشناس معتقدند‌ ریاست کاخ سفید به هر‌کدام از دو نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برسد، اروپا باید با توجه به تجاوز روسیه، هزینه‌های دفاعی خود را افزایش دهد. سخنگوی سابق ناتو با اشاره کمک‌های نظامی هلند به اوکراین، شامل جت‌های جنگنده، مهمات و ضمانت‌های امنیتی که در دوره نخست‌وزیری مارک روته ارائه شد، گفت‌ وی خود از «حامیان بسیار قوی» کی‌یف بوده است. با‌این‌حال، شاید دشوارترین و پیچیده‌ترین رابطه ناتو را مارک روته باید نه با واشنگتن یا کی‌یف، بلکه با سازمان بین‌المللی دیگری مستقر در بروکسل‌ به نام اتحادیه اروپا مدیریت کند. اعلام اخیر اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، مبنی بر انتصاب یک کمیسر دفاعی به نام آندریوس کوبیلیوس از لیتوانی، واکنش شدید ینس استولتنبرگ را برانگیخت. او نگران بود که خانم فن در لاین در حال ورود به حوزه مسئولیت‌های او باشد. استولتنبرگ به خبرنگاران گفت: «آنچه اتحادیه اروپا نباید انجام دهد، این است که دست به ایجاد ساختارهای دفاعی جایگزین بزند». چالش روته بازسازی رابطه با اتحادیه اروپا خواهد بود که به گفته سوفیا بیش، «اگر‌چه شرایط خیلی بد‌تر نخواهد بود، اما در کل مارک روته کار سختی پیش‌رو دارد». وی می‌افزاید: این تصور که انتصاب کمیسر دفاعی اتحادیه اروپا به نوعی توهین‌ به ناتو تلقی می‌شود، نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا نتوانسته دلایل کافی برای توجیه این تصمیم ارائه دهد.

اوانا لونجسکو، سخنگوی سابق ناتو که تقریبا یک دهه با استولتنبرگ کار کرده است، خوش‌بین‌تر به نظر می‌رسد. او اگر‌چه معتقد است تکرار ساختارهای مشابه ناتو در اتحادیه اروپا موجب سردرگمی خواهد شد، اما می‌گوید: همکاری استولتنبرگ و فن در لاین به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده بود و آنها به «همخوانی بسیار خوبی» در مسائل دست یافته بودند. تهدید‌های جدید چین که هر دو کارشناس دفاعی از آن یاد کرده‌اند، به اضافه روسیه متخاصم و جنگ‌طلب، در مجموع همچنان بزرگ‌ترین چالش‌های پیش‌روی ناتو در دوره مسئولیت مارک روته را تشکیل خواهند داد.