تغییر اقلیم سالانه موجب مهاجرت ۲۰ میلیون نفر می‌شود

رئیس پژوهشکده تغییر اقلیم دانشکده علوم پزشکی دانشگاه دزفول گفت: هر‌ساله به دلیل تغییر اقلیم ۲۰ میلیون نفر محل سکونت خود را ترک می‌کنند که این مسئله به مرور موجب بروز تعارض‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی امنیتی می‌شود. محمد‌جواد محمدی‌زاده روز سه‌شنبه در کنفرانس ملی آینده و پایداری محیط زیست در پردیس دانشگاه تهران افزود: نگاهی به آینده با استراتژی پایداری محیط زیست موضوع مهمی است که باید به آن توجه ویژه‌ای شود که امیدواریم با پیشرفت و توسعه در حوزه سیاست‌ها و راهبردهای محیط زیستی شاهد بهبود شرایط باشیم. او اظهار داشت: امروز‌ مهم‌ترین مسئله‌ای که محیط زیست با آن دست به گریبان است موضوع تغییر اقلیم است که به عنوان یک ابرروند در همه حوزه‌های جوی، اقیانوسی و زیست‌کره اثرات گسترده و وسیعی را بر‌جای گذاشته است. بر‌اساس اعلام سازمان‌های بین‌المللی، سال ۲۰۲۳ گرم‌ترین سال در تاریخ ثبت شد که تا نیمه اول ۲۰۲۴ هم ادامه داشت. انتشار گازهای گلخانه‌ای از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ حدود ۱.۲ درصد افزایش یافت و به مقدار ۵۷.۴ میلیارد تن معادل دی‌اکسید‌کربن گازهای گلخانه‌ای انباشته شده که بسیار خطرناک است. همچنین میانگین گازهایی مانند متان و نیتروژن نیز در‌حال افزایش است. او ادامه داد: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد گرم‌شدن زمین تا سال ۲۰۲۵ باعث مرگ‌ومیر ۱۴.۵ میلیون نفر می‌شود و خسارتی معادل ۱۲.۵ تریلیون در بخش اقتصادی بر‌جای می‌گذارد‌. بر‌اساس اعلام نیچر از سال ۲۰۰۰ حدود چهار میلیون نفر در سراسر جهان به علت تأثیرات تغییر اقلیم مانند بروز سیل، خشک‌سالی و گرمای شدید جان خود را از دست داده‌اند. این درحالی است که نرخ مرگ‌ومیر در کشورهای آسیب‌پذیر مانند افغانستان، کنگو و سومالی ۳.۸ برابر نسبت به کشورهای برخوردار، بیشتر است. محمدی‌زاده با اشاره به اینکه تغییر اقلیم به پنج شیوه امنیت جوامع را تهدید می‌کند گفت: رقابت در موضوع آب و زمین یکی از آنها‌ست؛ چون با گرم‌شدن زمین فرسایش خاک افزایش و منابع آبی کاهش می‌یابد که در ادامه موجب کاهش عملکرد محصول می‌شود و در‌نهایت منجر به درگیری بر سر آب و زمین خواهد شد. او افزود: مسئله بعدی کاهش تولید غذا‌ست. در این شرایط گرسنگی افزایش می‌یابد؛ چون محصولات کشاورزی کم می‌شود و قیمت بالا می‌رود که نابرابری اجتماعی و افزایش فقر را به همراه دارد. امروز‌ه ۷۸۳ میلیون نفر در دنیا با گرسنگی مزمن مواجه هستند. به عنوان مثال در افغانستان ۱۸.۸‌ میلیون نفر ناامنی غذایی جدی دارند. رئیس پژوهشکده تغییر اقلیم دانشکده علوم پزشکی دانشگاه دزفول ادامه داد: سومین موضوع مسئله مهاجرت است که روند رو به رشدی دارد که در کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان، کنگو و شاخ آفریقا شاهد آن هستیم. هر سال به دلیل تغییرات اقلیمی ۲۰ میلیون نفر مجبور به ترک محل زندگی خود می‌شوند که این مسئله تضادها و تعارض‌های فرهنگی و اجتماعی را به همراه دارد که در‌نهایت منجر به درگیری در منطقه می‌شود. او اظهار داشت: تغییر اقلیم عواقبی مانند گرم‌شدن زمین و به دنبال آن ذوب‌شدن یخ‌ها را به همراه دارد که تأثیرات منفی جدی بر اکوسیستم‌ها و جوامع بشری بر‌جای می‌گذارد آثاری که در تمام حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی اجتناب‌ناپذیر است. از سوی دیگر‌ روی تنوع زیستی تأثیرگذار است و موجب انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری می‌شود که قابل جبران نخواهد بود. بنابراین باید از بین رفتن گونه‌های زیستی را مدیریت کنیم که رسیدن به آن می‌طلبد برای کاهش عواقب تغییر اقلیم برنامه داشته باشیم. او اظهار داشت: همچنین ضرورت تقویت صندوق محیط زیست برای اخذ جرایم محیط زیستی الزامی است؛ چون در این صورت منابع آلاینده موظف به پرداخت عوارض آلایندگی می‌شوند و همان هم صرف حفظ محیط زیست می‌شود. متأسفانه در کشور ما چندان به این مسئله توجه نمی‌شود. به عنوان مثال در کشور آلمان اگر خودروی آلاینده‌ای فقط استارت بخورد با استفاده از GPS مشخص می‌شود و قبل از اینکه موتور شروع به کار و خودرو حرکت کند جریمه آن لحاظ می‌شود. بنابراین نیاز است‌ مؤلفه‌های زیستی قیمت‌گذاری شوند و صندوقی برای دریافت تخلفات و هزینه برای رفع آن آلاینده‌ها ایجاد شود. محمدی‌زاده تأکید کرد: البته سازمان حفاظت محیط زیست در آن جایگاهی که باید باشد قرار ندارد. حدود ۶۰ سال پیش یک اداره شکاربانی آن‌هم برای تفریح شاهان و فراهم‌کردن زمینه برای شکار آنها ایجاد شد. بعد از پیروزی انقلاب سازمان توسعه یافت و اصل پنجاهم قانون اساسی پایه‌های محکمی برای سازمان قرار داد. اما با وجود این جنس محیط زیست یک سازمان نیست، محیط زیست موضوعی فرابخشی است و جغرافیا نمی‌شناسد. مثلا هوای آلوده عراق کشور ما را هم درگیر می‌کند یا یک گونه زیستی به‌راحتی از مرزهای جغرافیایی عبور می‌کند. نمی‌توانیم بگوییم‌ این هوا و آب متعلق به ما‌ست و دیگران حق استفاده از آن را ندارند. بنابراین برای حفظ محیط زیست باید از مرزهای جغرافیایی خارج شویم. فعالیت‌های جهانی ما در حوزه محیط زیست بسیار ضعیف است و باید آن را تقویت و دیپلماسی محیط‌زیستی خود را ایجاد کنیم‌.