از نگرانی تا خوش بینی

‌عبدالرحمن فتح الهی: از صبح چهارشنبه، پیروزی دوباره دونالد ترامپ و بازگشت او به کاخ سفید به ولوله‌ای در فضای سیاسی، رسانه‌ای، اقتصادی و کارشناسی داخلی در ایران بدل شده است. اکنون طیفی خوش‌بین به قدرت‌گیری ترامپ هستند و طیفی در مقابل، باور دارند که نماینده جمهوری‌خواهان مانند دولت قبلی‌اش به سمت تصاعد تنش با ایران و حتی وقوع جنگ بین دو طرف (ایران و آمریکا) خواهد رفت. به خصوص با انتخاب جی دی ونس به عنوان معاون اول، اکنون این احتمال تقویت شده است. اما برای بررسی دقیق‌تر این سؤال که تأثیر بازگشت ترامپ به کاخ سفید بر سیاست خارجی ایران چه خواهد بود، برخی از کارشناسان در گفت‌وگو با «شرق» نظرات خود را به اختصار مطرح کرده‌اند که در ادامه می‌خوانید.

 جعفر حق‌پناه: نه ترامپ بلکه تیم یکدست‌شده ترامپ برای ایران ترسناک خواهد بود

جعفر حق‌پناه در مقام تحلیلگر ارشد حوره بین‌الملل طی‌ گپ‌و‌گفتش با «شرق» و در تحلیل آثار بازگشت ترامپ به کاخ سفید بر سیاست خارجی ایران از منظری نه چندان خوش‌بینانه ورود می‌کند. به گفته او، «باید به این نکته مهم توجه داشت که او با سابقه، تجربه و عملکردش در گذشته، از خود آمیزه‌ای از «فرصت» و «تهدید» را به وجود آورده است که به دنبال آن می‌تواند برای کشورهایی مانند ایران آمیزه‌ای از فرصت و تهدید را به‌همراه داشته باشد. اما اگر سطحی از «تهدید» را در ریاست‌جمهوری مجدد دونالد ترامپ برای تهران متصور باشیم، باید به ساختار یکدست‌شده جریان حامی ترامپ نگاه کرد. این ساختار یکدست‌شده ترامپ دیگر ویژگی‌های تجاری او (ترامپ) را هم ندارد و این تیم با اقتضائات تجاری به تحولات عالم سیاست نگاه نمی‌کند. این ساختار یکدست‌شده به‌شدت ضدایرانی با لابی‌هایی چون لابی «آیپک» گره خورده است. ازاین‌رو باید از تیم سیاست خارجی، امنیتی و نظامی - دفاعی دولت دوم ترامپ ترسید، نه خود ترامپ».

جعفر قنادباشی: بازگشت ترامپ به‌هیچ‌وجه برای ایران تهدید نخواهد بود

جعفر قنادباشی هم دیگر تحلیلگری بود که در گفت‌وگویش با «شرق» و برخلاف حق‌پناه، نگاهی مثبت به ریاست‌جمهوری دوباره ترامپ دارد و تأکید می‌کند که «به‌هیچ‌وجه پیروزی مجدد ترامپ برای ایران تهدید نخواهد بود». این کارشناس حوزه بین‌الملل برای تأیید گفته‌اش سه دلیل عمده دارد؛ اول آنکه ترامپ در دولت قبلی خود یک رویه نه چندان غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل کنترل نشان نداد. کما اینکه ترامپ بعد از حمله ایران به پایگاه عین‌الاسد در عراق گفته بود که به 52 نقطه در ایران حمله می‌کند که این حمله در نهایت انجام نشد. هم‌زمان ترامپ در شرایطی که تصور می‌شد به سمت جنگ با ایران پیش برود به مقام معظم رهبری نامه نوشت که نشان می‌دهد ترامپ هم به‌دنبال یک منطق حداقلی در سیاست است. سوم اینکه ترامپ اهل تجارت است. چنان که در تحولات خاورمیانه، ترامپ به جای جنگ‌افروزی سعی کرد به سمت تحقق پیمان ابراهیم و عادی‌سازی روابط عربی با اسرائیل پیش برود؛ ازاین‌رو در مجموع ترامپ برای سیاست خارجی ایران تهدید نیست و به سمت تشدید تنش با ایران و افزایش هزینه‌های آمریکا نمی‌رود.»

جلال میرزایی: تهدید یا فرصت بودن ترامپ بستگی به نگاه تهران دارد

جلال میرزایی هم به عنوان کارشناس دیگر حوزه بین‌الملل نگاه مثبتی به‌قدرت‌گیری مجدد ترامپ دارد و به باور این نماینده ادوار مجلس، «تهدید یا فرصت بودن بازگشت ترامپ به کاخ سفید برای تهران تا حد بسیار زیادی به نوع نگاه ایران بستگی خواهد داشت». این استاد دانشگاه در ادامه گفت‌وگویش با «شرق» معتقد است «اگر در نهایت ساختار تصمیم گیری در تهران به سمت اصلاح برخی سیاست‌ها و اتخاذ یک دیپلماسی فعال، هوشمند و عمل‌گرا برود، حتی با ترامپ هم «فرصت» شکل خواهد گرفت. پس اگر رویکرد خود را درست تعریف کنیم می‌توان چالش را به فرصت بدل کرد».

میرزایی ادامه می‌دهد:«توجه داشته باشیم که ترامپ یک دوره رئیس‌جمهور بوده است و او هم از شکست و تصمیمات اشتباهش درس گرفته است. لذا این‌بار قدری منطقی‌تر رفتار می‌کند. همچنین ما نیز تجربه چهار سال تعامل با دولت ترامپ را داریم و می‌دانیم که این بار چه کنیم.» نماینده مجلس دهم تصریح می‌کند که «باید همه وجود شخصیتی ترامپ را بررسی کنیم و نباید از هم‌اکنون یک نگاه بدبینانه به دولت جدید او داشت. اگر ایران دقت کند به این نتیجه می‌رسد که ترامپ از نظر شخصیتی نوعی استقلال سیاسی از جمهوری‌خواهان و ساختار سیاست آمریکا دارد و همین استقلال سیاسی را در تعامل با برخی مراکز ضدایران مانند لابی آیپک حفظ می‌کند که برای تهران مثبت خواهد بود. در صورتی که دموکرات‌ها چنین نگاه و استقلال رأیی ندارند و نوعی پیچیدگی رفتاری در برابر تهران دارند».

 فرشید باقریان: امیدوارم ترامپ آن‌قدر عمر کند که بتواند به وعده‌هایش در قبال ایران عمل کند

فرشید باقریان هم در واکاوی میزان تأثیر مثبت با منفی بازگشت ترامپ به کاخ سفید بر سیاست خارجی ایران از منظری کاملا متفاوت به موضوع می‌نگرد و در گپ‌و‌گفت با «شرق» صرفا به بیان این جمله بسنده می‌کند که «امیدوارم دونالد ترامپ به اندازه‌ای عمر کند که بتواند به همه وعده‌های انتخاباتی و شعارهایش، از جمله نوع تعامل با ایران عمل کند».