نقش مهندسان در پیشبرد راه‌حل‌های پایدار برای کاهش مصرف انرژی در صنعت ساختمان
صنعت ساختمان یکی از پرمصرف‌ترین صنایع از نظر انرژی در جهان است و تقریبا 30 تا 40 درصد از کل مصرف انرژی جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. این مصرف انرژی شامل مراحل مختلف چرخه عمر ساختمان می‌شود؛
سیدجلال حیدری-مهندس عمران و کارشناس ارشد محیط زیست: صنعت ساختمان یکی از پرمصرف‌ترین صنایع از نظر انرژی در جهان است و تقریبا 30 تا 40 درصد از کل مصرف انرژی جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. این مصرف انرژی شامل مراحل مختلف چرخه عمر ساختمان می‌شود؛ از استخراج و تولید مصالح ساختمانی تا ساخت، بهره‌برداری، نگهداری و تخریب ساختمان. در بسیاری از کشورها بخش بهره‌برداری شامل گرمایش، سرمایش، تهویه، روشنایی و استفاده از تجهیزات الکتریکی بزرگ‌ترین سهم را در این مصرف دارد. در ایران نیز علاوه بر مصرف سرانه انرژی بالاتر از استانداردهای جهانی که به دلیل استفاده ناکارآمد از منابع، فناوری‌های قدیمی و دسترسی ارزان به انرژی فسیلی رخ داده است، بخش ساختمان سهمی حدودا 40درصدی از کل مصرف انرژی کشور را به خود اختصاص داده که در قیاس با آمارهای جهانی بالاتر گزارش شده است.
این میزان از مصرف انرژی عمدتا به دلیل بهره‌وری پایین انرژی در ساختمان‌ها، استفاده از مصالح غیرکارا، سیستم‌های قدیمی گرمایش و سرمایش، عایق‌بندی ناکارآمد و طول عمر کوتاه ساختمان‌ها است. عواملی که هریک می‌تواند در صورت استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا، اعمال سیاست‌گذاری‌های مناسب و نظارت اصولی سازمان‌های مربوطه ازجمله سازمان‌های نظام مهندسی استان‌ها روندی کاهشی را در سال‌های آتی طی کند؛ روندی که نه‌تنها موجب کاهش مصرف انرژی در سطح کشور و کمک به حل معضل ناترازی انرژی خواهد بود، بلکه دستاوردهای اقتصادی مهمی برای دولت‌ها، مصرف‌کنندگان و حتی تولیدکنندگان و مهندسان مشغول در این صنعت به همراه خواهد داشت. توجه به این نکته حائزِ اهمیت ویژه‌ای است و میزان هم‌راستاسازی این صنعت با محیط زیست می‌تواند موجبات توسعه پایدار این صنعت را فراهم آورد که نتیجه‌اش پایداری مشاغل و دستاوردهای مالی ذی‌نفعان ازجمله تولیدکنندگان و مهندسان
خواهد بود.
آشنایی مهندسان با فناوری‌های روز دنیا
یکی از عوامل کلیدی موفقیت در کاهش مصرف انرژی در صنعت ساختمان، آشنایی مهندسان و طراحان با تکنولوژی‌های پیشرفته و استفاده از ابزارهای نوین است.
فناوری‌هایی مانند سیستم‌های مدیریت هوشمند انرژی، شبیه‌سازی‌های انرژی ساختمان و ابزارهای طراحی دیجیتال، به مهندسان این امکان را می‌دهند تا طرح‌های بهینه و کارآمدتری ارائه دهند. به‌عنوان مثال لحاظ‌کردن انرژی‌های تجدیدپذیر، مانند پنل‌های خورشیدی، در مراحل طراحی ساختمان‌ها می‌تواند نقش مهندسان را در طراحی و اجرای ساختمان‌های کم‌مصرف برجسته‌تر کند. از این نظر آموزش مهندسان ناظر، مجریان و طراحان ساختمان‌ها در سازمان‌های ذی‌ربط ازجمله سازمان نظام مهندسی در کنار سیاست‌گذاری‌های متناسب با اصول توسعه پایدار می‌تواند باعث به‌روزشدن صنعت ساختمان کشور و کاهش میزان مصرف انرژی در آن شود. هرچند فقدان دسترسی گسترده به این تکنولوژی‌ها در ایران، یکی از چالش‌های اصلی پیش‌رو است که به تسهیلگری سیاست‌گذاران نیاز دارد.
نقش حمایت مالی از مهندسان در پیشبرد ساختمان‌های پایدار
افزایش حقوق و مزایای مهندسان طراح، ناظر و مجری نقش بسزایی در ارتقای کیفیت پروژه‌های ساختمانی و کاهش مصرف انرژی دارد. با بهبود شرایط مالی این متخصصان، انگیزه و توانایی آنها برای
به‌روز ماندن با دانش و فناوری‌های نوین افزایش می‌یابد و امکان ارائه راه‌حل‌های خلاقانه‌تر و پایدارتر فراهم می‌شود. همچنین، جبران مالی مناسب برای این گروه، موجب افزایش تعهد و دقت در نظارت و اجرای پروژه‌ها می‌شود که به کاهش خطاهای اجرائی و بهینه‌سازی مصرف منابع منجر خواهد شد. حمایت از مهندسان با حقوق عادلانه نه‌تنها موجب افزایش رضایت شغلی آنها می‌شود، بلکه به جذب استعدادهای برتر به این حوزه، کاهش نرخ مهاجرت آنها و تسریع حرکت به سمت ساختمان‌های پایدار و کم‌مصرف کمک می‌کند.
مسیر پیش‌رو برای ایران
مهندسان ایرانی با بهره‌گیری از دانش تخصصی و استفاده از فناوری‌های مدرن می‌توانند راه‌حل‌های پایداری برای کاهش مصرف انرژی در صنعت ساختمان ارائه دهند. با این حال، موفقیت این تلاش‌ها مستلزم سرمایه‌گذاری در آموزش مهندسان، تأمین دسترسی به فناوری‌های پیشرفته و ایجاد سازوکارهای مالی مناسب است. همچنین سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه و تعامل نزدیک بین مهندسان، دولت و بخش خصوصی می‌تواند اجرای این راه‌حل‌ها را تسریع کند. به‌این‌ترتیب ایران می‌تواند به سمت کاهش مصرف انرژی و دستیابی به توسعه پایدار در بخش ساختمان حرکت کند که منفعت آن نه‌فقط برای دولت‌ها، بلکه برای ذی‌نفعان این صنعت، مهندسان، جامعه و نسل‌های آتی خواهد بود.
