واجب‌تر از نان شب

تصمیم‌گیری‌های مرتبط با حوزه سلامت، یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مسائل هر نظام سلامت است. این تصمیم‌ها نه‌تنها بر کیفیت آموزش پزشکی و توانمندی فارغ‌التحصیلان آینده تأثیر مستقیم دارند، بلکه بر نظام سلامت و خدمات ارائه‌شده به مردم نیز اثرگذارند. اختلاف‌نظر بین وزارت بهداشت و نمایندگان مجلس در زمینه‌های مختلف، پرسشی اساسی را مطرح می‌کند: آیا مجلس می‌تواند تصمیمات تخصصی حوزه سلامت را تحت تأثیر قرار دهد و نظر خود را بر نظر وزارتخانه‌ای تخصصی اولویت دهد؟

با یک مثال بحث را پی می‌گیریم: وزارت بهداشت، به‌ عنوان نهاد متولی سیاست‌گذاری و مدیریت نظام سلامت کشور، معمولا براساس اطلاعات و تحلیل‌های علمی و تخصصی تصمیم‌گیری می‌کند. این وزارتخانه در زمینه آموزش پزشکی، متکی بر زیرساخت‌های موجود، تعداد اعضای هیئت‌علمی، ظرفیت بیمارستان‌های آموزشی و تجهیزات پزشکی اظهار‌نظر می‌کند. از‌این‌رو، این وزارت بر این باور است که هرگونه افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی باید با در نظر گرفتن این عوامل و به‌ صورت منطقی انجام شود تا کیفیت آموزش و خدمات درمانی حفظ شود. در‌واقع‌ بر‌اساس آنچه شنیده می‌شود، وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی معتقدند‌ افزایش بی‌رویه ظرفیت پذیرش، نه‌تنها به کاهش کیفیت آموزش و تربیت پزشکان منجر می‌شود، بلکه پیامدهای منفی بر نظام سلامت خواهد داشت. در مقابل، نمایندگان مجلس‌ گاهی تحت تأثیر فشارهای اجتماعی یا سیاسی قرار می‌گیرند.

آنان ممکن است از افزایش ظرفیت پذیرش پزشکی حمایت کنند‌ با این استدلال که کمبود پزشک در برخی مناطق کشور، باعث شده دسترسی به خدمات درمانی محدود شود. با گذر از این مثال، به این سؤال بر‌می‌گردیم که آیا نظر مجلس، به‌ویژه در مواردی که بسیاری از نمایندگان تحصیلات پزشکی ندارند، می‌تواند بر نظر وزارت بهداشت ارجحیت داشته باشد؟ به‌واقع یکی از چالش‌های اساسی این است که چگونه می‌توان بین دغدغه‌های اجتماعی نمایندگان و نظرات تخصصی وزارت بهداشت توازن برقرار کرد؟ مجلس شورای اسلامی‌ به‌ عنوان نهادی قانون‌گذار، حق دارد بر تصمیمات اجرائی نظارت داشته باشد و حتی در برخی موارد با پیشنهاد قوانین جدید، سیاست‌گذاری‌های کلی را تغییر دهد. به همین دلیل، کمیسیون‌های تخصصی مجلس، از جمله کمیسیون بهداشت و درمان، تشکیل شده‌اند تا نظرات کارشناسی و تخصصی را ارائه دهند. وظیفه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، بررسی دقیق مسائل مرتبط با سلامت کشور با کمک‌گرفتن از متخصصان و کارشناسان است. این کمیسیون می‌تواند نظرات وزارت بهداشت را تحلیل کرده و در صورت نیاز، پیشنهادهای اصلاحی ارائه دهد. همچنین این کمیسیون مسئولیت دارد دغدغه‌های اجتماعی نمایندگان را به‌ صورت تخصصی به وزارتخانه منتقل کند و در‌عین‌حال، از تصویب قوانینی که ممکن است به نظام سلامت آسیب بزند‌ جلوگیری کند.

بدنه عمومی مجلس باید به این نکته توجه داشته باشد که تصمیمات اشتباه در حوزه سلامت می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد. از‌این‌رو، بهتر است به‌جای تلاش برای اعمال نفوذ مستقیم، از نظرات کارشناسی وزارت بهداشت و کمیسیون بهداشت مجلس استفاده کنند. به بیان دیگر، نقش مجلس نباید جایگزین نقش وزارت بهداشت شود، بلکه باید مکمل آن باشد. در همین مثال افزایش ظرفیت پزشکی، نمایندگان می‌توانند با فراهم‌کردن بودجه کافی و حمایت از طرح‌های توسعه‌ای، به وزارت بهداشت کمک کنند تا زیرساخت‌های آموزشی و درمانی را بهبود بخشد. به عبارت دیگر، بهتر است مجلس از مجرای کمیسیون بهداشت با وزارت بهداشت همکاری کند تا برنامه‌ای جامع برای توسعه زیرساخت‌های آموزشی و بهبود کیفیت آموزش پزشکی تدوین شود. در این برنامه، افزایش ظرفیت پذیرش می‌تواند به‌ صورت تدریجی و متناسب با امکانات موجود انجام شود. در این بین، کمیسیون بهداشت باید نقش خود را به‌ عنوان ناظری تخصصی و حامی سیاست‌های علمی ایفا کند و از تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده و غیرکارشناسی پرهیز کند. همکاری نزدیک بین این دو نهاد، نه‌تنها به ارتقای کیفیت آموزش پزشکی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به بهبود نظام سلامت و افزایش رضایتمندی عمومی منجر شود.