نقش بلوچهای ایرانی‌تبار در توسعه روابط اقتصادی و فرهنگی بین ایران و امارات
بلوچهای ساکن امارات متحده عربی بیش از صد هزار نفر از جمعیت این کشور را تشکیل میدهند. از نظر جمعیت‌شناسی، به دلیل نزدیکی جغرافیایی بین ایران و امارات متحده عربی، بلوچ‌ها و هرمزگانی‌ها اولین گروه اقامت‌کنندگان خارجی در این منطقه بوده‌اند و سابقه این سکونت به حدود یک قرن پیش بازمی‌گردد.
مهراب طوقی: بلوچهای ساکن امارات متحده عربی بیش از صد هزار نفر از جمعیت این کشور را تشکیل میدهند. از نظر جمعیت‌شناسی، به دلیل نزدیکی جغرافیایی بین ایران و امارات متحده عربی، بلوچ‌ها و هرمزگانی‌ها اولین گروه اقامت‌کنندگان خارجی در این منطقه بوده‌اند و سابقه این سکونت به حدود یک قرن پیش بازمی‌گردد.
قبل از تأسیس کشور امارات، بلوچهای ساحل‌نشین به دلیل شغل صیادی به سواحل جنوبی حوزه خلیج فارس رفت‌و‌آمد داشته و پس از اعلام استقلال کشور امارات و اکتشاف نفت و شروع سرمایه‌گذاری خارجی در آن کشور، موج جدید مهاجرت بلوچ‌ها در اوایل دهه ۴۰ شمسی به کویت و به‌خصوص امارات متحده عربی آغاز شد. در ابتدا به‌عنوان نیرو‌های باغبانی، نگهبانی و رانندگی مشغول به کار می‌شدند، اما با مرور زمان و جلب اعتماد شیوخ امارات، بسیاری از بلوچ‌ها در زمان شیخ زاید آل‌نهیان، امیر امارات، تابعیت و شهروندی آن کشور را کسب کردند و با تحصیلات دانشگاهی، فرزندان بلوچ‌ها در سمت‌های مهم اداری، نظامی و سیاسی دولت امارات متحده عربی منصوب شدند که از‌جمله می‌توان از خانم ساره امیری وزیر آموزش و پرورش، محمود یوسف البلوشی مدیر اداره ترافیک و گشت‌‌های امنیتی ابوظبی، محمد مراد البلوشی سفیر امارات در جمهوری آذربایجان، احمد علی محمد البلوشی سفیر امارات در اردن، محمد احمد المحمود البلوشی سفیر امارات در آلمان و... نام برد که بیشتر آنها در شهر‌های دوبی، ابوظبی، شارجه، العین، عجمان و رأس‌الخیمه ساکن هستند. به‌طور کلی از قرن نوزدهم، نقش بلوچ‌ها در کشور‌های عربی خلیج فارس در حال رشد و تعدیل است.
در طول قرن بیستم، هویت فرهنگی بلوچ و بیشتر از همه حضور تعداد زیادی از بلوچ‌ها به عنوان اتباع عرب خلیج فارس، به یک واقعیت مهم و همچنین فرهنگی تبدیل شده است. امروزه مشکلات بسیاری برای ادغام بین اتباع و غیر‌ملی‌ها در اکثر کشور‌های عربی خلیج فارس وجود دارد که سهم بلوچ‌ها در غنای فرهنگ و جامعه خلیج فارس می‌تواند گامی مهم در جهت همکاری و ادغام آینده از طریق پروژه‌های دولتی و اصلاحات باشد. در نتیجه، هنگام صحبت از جهانی‌شدن، باید در نظر داشت که این مفهوم برای این منطقه خاص، چیز جدیدی نیست. جامعه منطقه خلیج فارس در حقیقت از گذشته‌های دور جامعه‌ای «جهانی‌شده» بوده و هست. نکته مهم آن است که بتوان از این امر در جهت روابط بیشتر با منطقه بهره برد و از راه اشتراک‌های موجود، تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد.
دیپلماسی اقتصادی
بیش از صد هزار نفر از جمعیت بومی امارات مردمان بلوچی هستند که از مناطق بلوچ‌نشین ایران (سیستانوبلوچستان، جنوب کرمان و شرق استان هرمزگان) مهاجرت کرده‌اند و استفاده از ظرفیت آنان می‌تواند موقعیت ویژه‌ای را رقم بزند. در‌صورتی‌که ارتباطات قوی‌تر شود و زیرساخت‌های لازم وجود داشته باشد، بلوچهای ساکن در امارات می‌توانند در استان‌های سیستانوبلوچستان و شرق هرمزگان سرمایه‌گذاری داشته باشند.
همچنین بهره‌مندی از نزدیک‌ترین مسیر به کشور‌های آسیای میانه برای ترانزیت کالا‌های بین‌المللی و انتقال محصولات و شاهراه ترانزیت کالا از جنوب به شمال، وجود شهرک‌های صنعتی متعدد و اسکله‌های مهم کشتیرانی شامل اسکله‌های بنادر شهید بهشتی، شهید کلانتری، اتصال استان سیستانوبلوچستان و مرز پاکستان به شبکه راه‌آهن سراسری کشور نیز این منطقه را در موقعیت ممتازی قرار داده است که در این شرایط، استان سیستانوبلوچستان می‌تواند به پل ارتباطی ریلی اروپا به آسیای جنوب شرقی تبدیل شود؛ به‌طوری که این امر مهم‌ترین مزیت نسبی منطقه در توسعه صنعتی محسوب می‌شود. چابهار به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران و سرزمین موج و مرجان، یکی از عمده ظرفیت‌ها و توانمندی‌های سیستانوبلوچستان برای توسعه فعالیت‌‌های اقتصادی، به‌ویژه صادرات و واردات، ترانزیت و ایجاد صنایع بزرگ و کوچک است. همچنین می‌توان از ظرفیت خیران و نیکوکاران بلوچ مقیم کشور امارات در ساخت و تجهیز مدارس، بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و خوابگاه‌های دانش‌آموزی و دانشجویی خطه جنوب شرق استفاده کرد.
دیپلماسی فرهنگی
وجود رسانه‌های دیداری، شنیداری و شبکه‌های اجتماعی و تولید محصولات فرهنگی مختلف و توسعه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی نیز از دیگر امتیازات کشور امارات است که توانسته با جذب و تربیت دانشجویان خارجی، در راستای تقویت قدرت نرم خود گام‌های مؤثری بردارد. امارات سالانه میزبان نمایشگاه‌‌های تخصصی هنری و صنایع و محصولات فرهنگی است که از این طریق، بستر تبادل محصولات فرهنگی و معرفی فرهنگ ایرانی-اسلامی فراهم می‌شود.
همچنین میزبانی از رویداد‌های هنری و موسیقی متعدد و زمینه‌سازی حضور هنرمندان ایرانی و اماراتی در کنار هنرمندان سایر کشورها و تبادل دانش و تجارب با آنها، بستری برای معرفی و ارتقای جایگاه هنر و هنرمندان دو کشور، به‌ویژه موسیقی غنی اقوام ایرانی خواهد بود. بسیاری از محصولات فرهنگی امارات از طریق پلتفرم‌‌های آنلاین مانند وب‌سایت‌ها و فروشگاه‌‌های اینترنتی به بازار‌های جهانی عرضه می‌شوند. در حوزه فیلم و سینما نیز امارات در سال‌‌های اخیر توانسته با همکاری مشترک با کشور‌های مختلف، به‌ویژه کشور‌های عربی، سریال‌های موفقی را تولید و در بازار‌های بین‌المللی عرضه کند.
علاوه بر نمایشگاه‌‌های فصلی و مناسبتی، فروشگاه‌‌های عمدتا خرده‌فروشی فراوانی از کشور‌های مختلف و همچنین از ایرانیان مقیم امارات وجود دارد که به عرضه محصولات فرهنگی و صنایع دستی می‌پردازند. مهم‌ترین محصول صادراتی صنایع دستی بلوچ‌ها، لباس‌های زنانه و گران‌‌قیمت سوزن‌دوزی بلوچی با طرح‌های مختلف و متنوع است که گردش مالی میلیاردی دارند. در حوزه گردشگری نیز کشور امارات، به‌ویژه شهر دوبی، سرمایه‌گذاری فراوانی کرده و توانسته نسبت به رقبای منطقه‌ای خود، موفقیت مطلوبی را کسب کند و در کنار برگزاری رویداد‌های مختلف بین‌المللی و ایجاد جاذبه‌‌های گردشگری مختلف، با ظرفیت هواپیمایی الامارات، الاتحاد و فلای‌دوبی و شبکه‌های متعدد تلویزیونی، میلیون‌ها گردشگر و مخاطب را جذب کند.
نتیجه‌گیری
بلوچهای ایرانی‌تبار مقیم در کشور‌های عربی، به‌خصوص امارات، با توجه به تخصص‌‌های علمی، تجربیات بین‌المللی و دسترسی به بازار‌های جهانی، می‌توانند نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی و علمی ایران، به‌ویژه استان سیستانوبلوچستان ایفا کنند. این گروه چه از لحاظ سرمایه‌گذاری مالی و چه از نظر انتقال دانش و فناوری‌‌های نوین می‌توانند سرزمین پدری را در مسیر توسعه‌ای پایدار یاری رسانند. بی‌توجهی به این ظرفیت، به معنای از‌دست‌دادن فرصتی بی‌نظیر برای رشد و شکوفایی ملی است. امید است که با همدلی و همکاری منسجم میان سه قوه و نهاد‌های مرتبط، بلوچهای خارج از کشور نیز بتوانند با افتخار و اطمینان در مسیر اعتلای ایران گام بردارند و نقش خود را در سازندگی کشور ایفا کنند.
