بازدید رئیس‌جمهور از چابهار و انتظار توسعه منطقه آزاد
روابط عمومی دفتر رئیس‌جمهور اعلام کرد پزشکیان امروز پنجشنبه به چابهار و زابل سفر می‌کند. او در این سفر قرار است ضمن دیدار از چابهار نشستی درباره توسعه فرصت‌های سرمایه‌گذاری منطقه آزاد چابهار داشته باشد.
عبدالرسول خلیلی - کارشناس مناطق آزاد
روابط عمومی دفتر رئیس‌جمهور اعلام کرد پزشکیان امروز پنجشنبه به چابهار و زابل سفر می‌کند. او در این سفر قرار است ضمن دیدار از چابهار نشستی درباره توسعه فرصت‌های سرمایه‌گذاری منطقه آزاد چابهار داشته باشد. رضا مسرور، دبیر شورای‌‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، نیز در این سفر همراه رئیس‌جمهور خواهد بود. متناسب با این سفر به نظر می‌رسد نکاتی به اطلاع رئیس‌جمهور رسانده شود تا متناسب با پیشرانی مناطق آزاد در ماده 119 قانون برنامه هفتم مناطق آزاد و ویژه در جای واقعی خود بنشینند. منطقه آزاد تجاری-صنعتی در تقسیم‌بندی انکتاد، زیرمجموعه مناطق پردازش صادرات تعریف شده است.
این منطقه براساس ماده 19 قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سال 1368 تصویب شد. قانون چگونگی اداره مناطق نیز در هفتم شهریور 1372 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. براساس مأموریت‌ها و اهداف مناطق آزاد، قرار بود این منطقه به محلی برای تشویق و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، تولید و پردازش صادرات و ایجاد فرصت‌های شغلی سالم و اشتغال مولد تبدیل شود.
تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای به منظور پشتیبانی از فعالیت‌های اقتصادی و برقراری ارتباط تجاری بین‌المللی و تحرک در اقتصاد منطقه‌ای، از دیگر اهداف تعیین‌شده این منطقه بوده است. مساحت اولیه این منطقه در آغاز 14 هزار هکتار در منتهی‌الیه شرق خلیج چابهار تعیین شد. در 24 دی‌ماه 1398 مجلس شورای اسلامی با تصویب لایحه توسعه محدوده منطقه آزاد تجاری صنعتی، با الحاق مساحت ۶۷ هزارو ۸۷۱ هکتار به محدوده منطقه آزاد چابهار موافقت کرد. وسعت نهایی این منطقه در‌حال‌حاضر 81 هزارو 871 هکتار است. همچنان که نزدیک‌ترین و آسان‌ترین راه دسترسی به آب‌های آزاد برای کشورهای آسیای میانه و افغانستان و بنا‌بر نظر سازمان ملل متحد، چابهار یکی از مهم‌ترین راه‌های کریدور شرق-غرب و جنوبی‌ترین راه این کریدور است.
در توسعه حوزه عمل منطــقه آزاد چابهار، انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا، خدمات، تأمین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج از اولویت‌های راهبردی قلمداد می‌شوند که متأسفانه به لحاظ استفاده از مدیران ناکارآمد در این منطقه، تاکنون به‌رغم داشتن همه مزایای قانونی و اختصاصی جایگاه مناسبی را در اقتصاد ملی پیدا نکرده است و با ادامه این روند به جایی نخواهد رسید.
همچنان که فرصت‌های زیادی را نیز در جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی از دست داده است. انتخاب مدیران براساس شرایط احراز تخصصی و آشنا به فرصت‌های بین‌المللی، راهکار اولیه پیشرفت توسعه مورد انتظار در منطقه آزاد چابهار است. قریب به اتفاق سازندگی‌ها و زیرساخت‌ها مربوط به دوره مدیریت سیاوش سمیعی است که تا زمانی که زنده بود، حسرت این را می‌خورد که چرا منطقه چابهار بعد از او در مسیر سازندگی ادامه راه پیدا نکرد؛ هرچند دوره راه‌اندازی منطقه نیز به صورت غیرمرتبط با اقتصاد بین‌المللی سپری شد. آقای پزشکیان، این منطقه یک مدیر ویژه متخصص آشنا به بازار و اقتصاد جهانی می‌خواهد تا کارآمدی او بتواند با ارتباطات و شناخت بین‌المللی منطقه را در جایگاه واقعی مورد انتظار اقتصاد ملی بنشاند. جایگاه این منطقه باید به عنوان یک فرصت در کمیسیون‌های مشترک اقتصادی با دیگر کشورها مطرح شود تا سرمایه‌گذار خارجی راغب به سرمایه‌گذاری و انجام فعالیت در این منطقه شود. به اقتصاد دریامحور با حضور مؤثر در ساحل، فراساحل، دریا و اقیانوس هند و بهره‌گیری از آنها به عنوان پیشران و محور توسعه اقتصادی دریامحور در منطقه براساس نگاه بین‌المللی نگریسته شود.
تنها شرکت تأسیس‌شده در این منطقه که مصوبه هیئت وزیران را هم دارد، به لحاظ ناکارآمدی تا مرحله انحلال پیش رفته است. باید ارتباط با سواحل و جزایر جنوب و به‌ویژه سواحل مکران با منطقه آزاد چابهار شکل گیرد، نه آنکه الحاق این منطقه با سواحل مکران مد نظر باشد. بهره‌برداری حداکثری و بهینه از ظرفیت‌ها، منابع و ذخایر زیست‌بوم دریایی انجام شود.
افزایش سهم منطقه در حمل‌ونقل دریایی و ترانزیت با ایجاد و تقویت شبکه حمل‌ونقل ترکیبی که یکی از بندهای ذیل ماده 119 قانون برنامه هفتم پیشرفت مصوب مجلس شورای اسلامی است، مطمح نظر قرار گیرد.
اقتصاد دیجیتال، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، دغدغه مورد توجه مدیران سازمان منطقه آزاد چابهار قرار گیرد. بازار سرمایه تقویت شود. آف‌شور بانک‌های خارجی تأسیس شوند یا بورس بین‌الملل شکل بگیرد.
در اقتصاد منطقه، بخش خصوصی به واقع تقویت شود. جلب سرمایه‌گذاری، افزایش تجارت، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی با جذب مشارکت خارجیان توسعه پیدا کند.
بنگاه‌های کوچک و متوسط در حوزه‌های مختلف از جمله صیادی، کشاورزی، صنعتی و گردشگری خصوصی با مشارکت مردمی در فعالیت‌های اقتصادی با استفاده از تسهیلات بانکی متناسب، تقویت شوند. برای ایجاد تحول در ساختار منطقه آزاد چابهار که بعد از 30 سال هنوز به بازدهی لازم نرسیده، ایجاد یک پروژه صنعتی بزرگ دولتی در منطقه آزاد چابهار بسیار حیاتی است تا از این طریق، فعالیت‌های منطقه جلوه پیدا کند.
استفاده از مشاوران خارجی برای تعمیق طرح‌های جامع و تفصیلی الزامی شود. فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و مشارکت داخلی و خارجی با ایجاد زیرساخت‌های لازم نرم‌افزاری و سخت‌افزاری اعم از حقوقی، اقتصادی و زیربنایی گسترش یابد. آقای رئیس‌جمهور، کارآمدشدن منطقه آزاد چابهار یک نگاه ویژه می‌خواهد. همچنان که باید در انتخاب مدیران و اعضای هیئت‌مدیره نگاه کارآمدی و ویژه مد نظر باشد. امیدوارم که حضور شما با نگاه زیرکانه دکتر رضا مسرور بتواند دردهای منطقه آزاد چابهار را درمان کند. مشکلات موجودی که سرمایه‌گذاران ابتدایی را از منطقه آزاد رانده و آن را محلی در حد یک اداره کل ضعیف تنزل داده است. منطقه آزاد چابهار را باید با نگاه بین‌المللی دید و چشم‌اندازها را در حد بین‌المللی ترسیم کرد. باید مسائل و مشکلات آن را برای تداوی خوب دید تا منطقه خوب دیده شود. این انتظار از رئیس‌جمهور می‌رود.
